NÜZHET, Mehmed Nüzhet

(d. 1244/1828 - ö. 1304/1887)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1828 yılında İstanbul'da doğdu. Asıl adı Mehmed Nüzhet Efendi'dir. Aslen Tatar'dır. Bir süre Harbiye'de okudu. 1845'te Maliye Mektûbî Odasına girdi. Bir ara kitabet göreviyle Rumeli'de bulundu. Mektûbî-i Seraskerî muavini oldu. Büyük kardeşi Müşir Safvet Paşa'nın riyasetinde 1865'te Dâr-ı Şûrâ-yı Askerî baş kitabetinde görev yaptı. Sonra Cerîde-i Havâdis muharrirliğinde bulundu. 1868'de Maarif Nezareti mektupçuluğuna atandı. 1871'de Matba'a-i Âmire müdürlüğünde, 1873'te Matbuat müdürlüğünde görev yaptı. Bu sırada kendisine Ulâ sınıf-ı sânîsi rütbesi verildi. 1876'da Mâliye Vekâleti'nde Vâridât-ı Öşriyye komisyonu üyeliğine atandı. Şuur kaybından defalarca rahatsız olduğundan Kıbrıs ve Sayda'da tebdîl-i hava ettikten sonra Sivas'a gitti. Hayatı'nın son yıllarında şuurunu kaybettiğinden Deli Nüzhet lakabıyla da anıldı. 1887 yılında Sivas'ta vefat etti. İki oğlu olduğu bilinmektedir. Birisi İsmail Rıdvan Paşa diğeri de Ferik Reşîd Paşa'dır.

Eserleri şunlardır:

1. Mugni'l-Küttâb: 1286 yılında İstanbul'da basılmıştır.

2. Mu'addilü'l-İmlâ ve Mükemmilü'l-İnşâ: 1302 yılında İstanbul'da basılmıştır.

3. Muhtasar İnşâ: Rüşdî mektepleri öğrencilerine okutulmak üzere hazırlanmıştır. 1287 yılında İstanbul'da basılmıştır.

4. Kirli Çıkı: Konusu tarihe dayalı bir hikâye kitabı olmasına rağmen birçok faydalı siyasi bilgileri de içermektedir. 1295 yılında İstanbul'da basılmıştır.

5. Letâ'ifü'l-Muhâdarât: Yazma hâlindedir.

6. Nüzhetü'l-Münşe'ât: 1285 yılında İstanbul'da basılmıştır.

7. Tercüme-i İzhârü'l-Hak: Hintli bilgin Rahmetullah Efendi'nin İzhârü'l-Hak adındaki eserinin birinci cildinin tercümesidir. İstanbul'da basılmıştır, baskı tarihi yoktur.

8. Terkîb-i Bend-i Na't-âmîz: İstanbul'da basılmıştır, baskı tarihi yoktur.

Üç dilde şiir söyleyebilen alim ve rind meşreb bir şahsiyet idi. Hiciv yönü de güçlüdür. Şiirleri ve mensur eserleri özellikle Kirli Çıkı adlı eseri zamanında çok tutulmuş ve bu eser üzerine övücü yazılar kaleme alınmıştır.

Kaynakça

Bursalı Mehmed Tahir (1333). Osmanlı Müellifleri. C. II. İstanbul.

Bursalı Mehmed Tâhir (1325). İdâre-i Osmâniye Zamânında Yetişen Kırım Müellifleri. İstanbul.

Fatîn Dâvud (1271). Hâtimetü'l-Eş‘âr. İstanbul.

İnal, İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. III. İstanbul: Dergah Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmed Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ'ilî Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Mehmed Süreyyâ (1308). Sicill-i Osmânî. C. IV. İstanbul.

Şemseddîn Sâmî (1316). Kâmûsü'l‑A‘lâm. C. VI. İstanbul.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET ARSLAN
Yayın Tarihi: 01.04.2014
Güncelleme Tarihi: 29.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

İden isrâf nakd-i eşki cânâ işte çeşmimdir

Sefîh-i merdüm-i lâ-kayd-ı dünyâ işte çeşmimdir

Ümîd-i vasl u bîm-i fürkat-i râhat-güzârınla

Olan bîdâr subh-ı haşre dek tâ işte çeşmimdir

Hayâlin eyleyip seyrângâh-ı hâtırım temlîk

İki fevvâre-i hûn itdi inşâ işte çeşmimdir

Görülmüş mü ki olsun sâ'ika bârândan sâkin

Eden eşkiyle berk-i âhım itfâ işte çeşmimdir

Dıraht-ı ergavân müjgân-ı hûnîn cûy-ı eşk üzre

Hıyâbân resmini itmekde icrâ işte çeşmimdir

O kâfir-beççenin tennûr-ı dil pür-tâb-ı aşkıyken

Kılan tûfân-ı Nûh'u remz ü îmâ işte çeşmimdir

Dönüp bir lâle-zâra dâğ-ı gamla sîne-i zârım

Eden ol lâle-zârı Nüzhet iskâ işte çeşmimdir

(Fatîn Dâvud (1271). Hâtimetü'l-Eş‘âr. İstanbul. 403.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1CÂMÎ, Habîb-zâde Abdülbâkî Câmî Çelebid. ? - ö. 1610-11Doğum YeriGörüntüle
2Hüseyin Kazım Kadrid. 1870 - ö. 17 Ocak 1934Doğum YeriGörüntüle
3HÜDÂYÎ, Ahî-zâde Hüseyin Efendid. 1572 - ö. 1634Doğum YeriGörüntüle
4BEHCET, Mehmed Behcet Efendid. 1828-1829 - ö. 1878-1879Doğum YılıGörüntüle
5HİLMÎ, Dede-zâde Mehmed Hilmî Efendid. 1828 - ö. 1913Doğum YılıGörüntüle
6MAHZÛN, Mirza İsmâîld. 1828-29 - ö. 1893-94Doğum YılıGörüntüle
7HAYÂLÎ, Mehmed Hayâlî Efendid. 1850 - ö. 1887Ölüm YılıGörüntüle
8SÂ'İB, Ahmed Sâ'ib Efendi, İstanbullud. ? - ö. 1887Ölüm YılıGörüntüle
9KEMÂL, Seyyid Ahmed Kemâl Paşad. 1808-09 - ö. 1887Ölüm YılıGörüntüle
10MEHMED ÂRİF BEY, Erzurumlud. 1845 - ö. 1897MeslekGörüntüle
11REFÎK, Hacı Murâd Ağa-zâde Mustafa Refîk Beyd. 1829 - ö. 1900MeslekGörüntüle
12Nİ'METÎd. 1611? - ö. 1650MeslekGörüntüle
13BASÎRÎ, Halîl Efendid. 1804-05 - ö. 1865-66Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14TIFLÎd. 1849 - ö. 1905Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15VÂFÎ, Osman Vâfî Efendid. 1834-35 - ö. 1890-91Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16HÂKİM ATA, Süleyman Bakırgand. ? - ö. 1186Madde AdıGörüntüle
17SERMED, Seyyid Feyzullâh Efendid. ? - ö. 3 Kasım1787Madde AdıGörüntüle
18RE'YÎ, Terzi-zâde Mustafa Re'yî Efendid. ? - ö. 1573-74Madde AdıGörüntüle