Şule Yüksel Şenler

Ayşe Tahsin, Şûle
(d. 29 Mayıs 1938 / ö. 28 Ağustos 2019)
Yazar, Gazeteci
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Yüksel Şenler olan yazar, Kayseri‘de dünyaya geldi. Aslen Kıbrıslı olan ve çeşitli vesilelerle Türkiye‘nin farklı farklı illerinde bulunmuş, orta hâlli bir ailenin altı çocuğundan birisidir. Altı yaşına kadar doğduğu il olan Kayseri‘de yaşadı, daha sonra ise ailesiyle birlikte İstanbul‘a yerleşerek hayatının büyük bir kısmını burada geçirdi. Ailenin üçüncü çocuğu olan Şûle Yüksel Şenler‘in anne ve babası farklı şehirlerde büyümüş iki teyze çocuğu olan Ümran Hanım ve Tahsin Bey‘dir. Mersin‘de evlenerek ilk yıllarını burada geçiren çift sonraları Tahsin Bey‘in memuriyeti dolayısıyla farklı şehirlerde ikamet etti; bu sebeple de Ümran Hanım çocuklarını dört ayrı şehirde dünyaya getirmek zorunda kaldı (Beşinci 2017: 89). Şenler, ilköğrenimini Koca Ragıp Paşa İlkokulunda tamamladı. Ortaokul ikinci sınıftayken öğrenim hayatına son verdi. 1962'de AP Gençlik Kolları Edebiyat ve Kültür Başkanlığı, 1978'de İdealist hanımlar Derneği Başkanlığı yaptı. Yurt çapında "İslâm'da Kadının Yeri ve Mükellefiyetleri, Türkiye'de Manevi Buhran ve Dün Bugün, Yarın" konulu seri konferanslar verdi. 1969 yılında Seher Vakti adlı bir dergi çıkardı. Bâbıâlide Sabah (1966) ve Yeni İstiklâl gazetelerinde kadın sayfaları hazırladı. Bugün, Millî Gazete ve Zaman'da köşe yazarlığı yaptı (Yalçın 2010: 955). Cumhurbaşkanı'na hakaret ettiği gerekçesiyle on üç ay hapis cezası aldı (1971) ve bir müddet cezaevinde yattı. 1968-1971 yılları arasında konferansları dolayısıyla açılan davalardan beraat etti. 2018 yılında Prof. Dr. Necmettin Erbakan Ödülleri Düşünce - Edebiyat Ödülü'ne layık görüldü. 28 Ağustos 2019 tarihinde tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti. Cenazesi 29 Ağustos 2019'da Eyüp Sultan Mezarlığı'na defnedildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Şenler'in ölümü üzerine yaptğı konuşmada "Hakkı ve hakikatı haykırmakla geçen ömrü dün nihayete erdi. Pek çok kadının ve elbette erkeğin hayatında dönüm noktası olacak bu azim, mücadele, inanç abidesini son yolculuğuna rahmetle, salavatla, şükranla, hüzünle uğurluyoruz. Mirası gerçekten çok büyük ve anlamlıdır." değerlendimesini yaptı.

Şûle Yüksel Şenler, yazı hayatına hikâyelerle başlamış, fikir yazılarıyla devam etmiştir. Edebiyatı seven yazarın özellikle Kerime Nadir, Muazzez Tahsin, Gökhan Evliyaoğlu, Peyami Safa, Nihal Atsız ve Tolstoy en çok okuduğu yazarlar arasındadır. İlk hikâyesi Safa Önal tarafından çıkarılan Yelpaze (1958-1960) dergisinde, ilk fikir yazıları ise Faruk Nafiz Çamlıbel'in çıkardığı Kadın Gazetesi'nde (1961-1963), "Duyuşlar - Görüşer" başlığı altında yer almıştır. Ardından yazar kadrosunda Gökhan Evliyaoğlu ve Peyami Safa gibi sanatçıların bulunduğu Yeni İstiklâl gazetesinde köşe yazıları yazmıştır. Şenler'in edebiyat dünyasında adını duyurması Huzur Sokağı (1970) adlı romanı ile olmuştur. İki ciltlik roman basıldığı dönemde satış rekorları kırmıştır. 2002 yılında 81. baskısı yapılan romanın 2019 yılında 121. baskısı yapılmıştır.

Fakir ve geleneksel hayat tarzı yaşayan bir İstanbul sokağının ele alındığı romanın özeti şöyledir: "Üniversite öğrencisi imanlı bir genç olan Bilal, annesi ile birlikte Huzur Sokağı’nda yaşamaktadır. Bilal üniversite çevresinde gördüğü kadın - erkek ilişkilerinden, paradan, günlük insani zevklerden uzak durup imanı ile yaşayıp mutlu olmayı seçmiştir. Bilal, bir gün Feyza adında bir kıza âşık olur. O da Bilal’e aşık olur fakat aralarında kültür ve hayat tarzı bakımından farkılılıklar vardır. Feyza Bilal’e ilk başta, Bilal’in seveceği biri gibi görünmeye çalışır. Feyza sonrasında ise Bilal’i kendine âşık edip onu değiştirmeye kendi yaşam biçimine uydurmaya çalışır. Olayları farkeden Bilal, Hacer adında kendi anlayışına uygun biri ile evlenir ve Nusret adında oğlu olur. Feyza ise kendi çevresine uygun Selim adında bir adamla evlenir. Feyza'nın da Selim'den Hilal adında bir kızı olur. Selim kanunsuz işlerle uğraşan bir adamdır. Şiddetli geçimsizlik yüzünden Feyza kocasından ayrılır ve kızı Hilal’i de yanına alıp Huzur Sokağı’na taşınır. Bu arada Bilal’in karısı ikinci çocuğunu doğuracakken hayatını keybeder. Feyza bundan habersiz olduğu için Bilal ile konuşmaz. Çocukları Hilal ve Nusret büyümüştür. Bilal'in oğlu Nusret tıp fakültesini bitirmiş ve doktor olmuştur. Hilal, annesi Feyza'nın hastalığı sonucu, doktor bulmak için gittiği muayenehanede Nusret ile tanışır ve birbirlerine âşık olurlar. Feyza kızını Huzur Sokağı adabına ve anlayışına göre yetiştirmiştir. Böylece Nusret ile Hilal birbirine gayet uyumlu bir çift olur. Nusret ve Hilal ilişkilerinde ciddidir, evleneceklerdir fakat Selim Nusret’e komplo kurar ve Nusret’i hapse attırır. Bunu anlayan Feyza deliileri toplar ve polise gidip damadını kurtarır. Feyza ile Bilal birleşmemişlerdir ama çocukları mutludurlar." Çok büyük ilgi gören romanın birinci cildi 1970 yılında "Birleşen Yollar" adıyla sinemaya uyarlanmıştır. Başrollerde Türkân Şoray ve İzet Günay yer almıştır. Roman ayrıca "Huzur Sokağı" adıyla TV dizisi yapılmıştır. 7 Eylül 2012 - 18 Nisan 2014 tarihleri arasında ATV'de yayınlanan dizinin yönetmeniliğini Şenol Dönmez üstlnmiş, Kutsi ve Selin Demiratar ise başrollerde yer almıştır.

Huzur Sokağı'nın bir roman olarak aslında kendine has kitle oluşturduğu için önem taşıdığını belirten Yalçın, romanın popülerleşme sürecini ve çok sayıda baskı yapmasını şöyle değerlendirmektedir: "Verilen açık mesajlar, .atışmannın olumsuz kahramanlarına yazarın amansız düşmanlığı ve okuyucudan önce kendi kahramanını kendisinin mahkûm etmesi bir kenara bırakılırsa, romanın orta sınıf geleneklerine bağlı geniş halk kitleleri arasında ilgi görecek bir olay omurgasına sahip olduğunu görürüz. Romanda bulunan bu sürükleyiciliğin yanında Türkiye'de sadece dinî gruplara özgü bir dağıtım sisteminin olduğunu da belirtmeliyiz. Referans yöntemi olarak adlandıracağımız bu kitap satışında tek tek ve ev ev yapılan öneriler, kitapların satışının abone sistemi gibi düzenli aylık periyodlarla yapılması, Huzur Sokağı'nın çok satılmasında önemli etkenler arasında yer almaktadır. Şule Yüksel'in romanındaki dili kullanış biçiminin benzer romanların kalitesinden daha yüksek olduğunu da burada belirtmeliyiz. Cümle bozukluklarının kitapta yok denecek kadar az olmasını buna örnek olarak gösterebiliriz." (Yalçın 2017: 807). Huzur Sokağı romanının 1970'lerden sonra belirgin bir şekilde okuyucu kitlesi oluşturan hidayet romanlarının öncüsü olduğunu da belitmek gerekir.

Yazarın; kadın, evlilik, İslâmi yaşayış, hidayet gibi konular üzerine çok sayıda kitabı bulunmaktadır. Kadın ve Evlilik (2017), kadın sorunlarına ağırlık verdiği kitabıdır. Şenler, kitapta; evlilik hayatına dair gözlemlerini, genç kızların yaşadığı sorunları, kadınların ailede ve toplumdaki yerinin/tavrının ne olması gerektiğine dair öngörülerini anlatmıştır. Psikiyatr Nevzat Tarhan, Şûle Yüksel Şenler'in kişiliğini "Kalemi, hitâbeti ve aksiyonerliği ile bir devrin bayrak insanı olmaya çalıştı. Pekçok sîneye heyecan ve özgüven verdi. İnancıyla ve iffetiyle dışarıda olunabileceğini işaretledi. En önemlisi de şiddete bulaşmadan nasıl hak aranacağının yolunu gösterenlerden oldu.’’ cümleleriyle değerlendirmiştir.

Kaynakça

Beşinci, Ebrar (2017). Şule Yüksel Şenler: Türkiye'de Modernleşme ve İslamcı Kadın Kimliğinin İnşası. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Tezcan, Demet (2007). Bir Çığır Öyküsü: Şule Yüksel Şenler. İstanbul: Timaş Yayınları.

Yalçın, Murat (Ed.) (2010). "Şenler, Şûle Yüksel". Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi. C. 2. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. s. 955.

Yalçın, Alemdar (2017). Siyasal ve Sosyal Değişmeler Açısından Cumhuriyet Dönemi Çağdaş Türk Romanı 1946-2017- II. Ankara: Akçağ Yayınları.

https://www.biyografya.com/biyografi/2807 [Erişim Tarihi: 06. 11. 2019]

https://www.sabah.com.tr/gundem/2019/08/29/cumhurbaskani-erdogan-sule-yuksel-senlerin-isminin-verilecegi-muze-ve-kutuphane-binasini-ziyaret-etti [Erişim Tarihi: 06. 11. 2019]

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: İSA KOYUNCU
Yayın Tarihi: 11.11.2019
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
HidayetSeher Yayınları / İstanbul1969Deneme
Sağ ElNur / İstanbul1970Diğer
Yılanla tilkiSaher / İstanbul1970Diğer
Bir Bilinçli(!) ÖğretmeneSeher / İstanbul1970Diğer
Bize Ne OlduNur / İstanbul1970Diğer
Huzur SokağıNur / İstanbul1970Roman
Gençliğin IzdırabıSeher / İstanbul1970Diğer
DuyuşlarNur / İstanbul1975Diğer
İslam'da ve Günümüzde KadınNur / Ankara1975Diğer
Her Şey İslam İçinBedir / İstanbul1978Diğer
Uygarlığın GözyaşlarıTimaş / İstanbul1990Diğer
KIz ve ÇiçekTimaş / İstanbul1990Diğer
Kadın ve EvlilikTimaş / İstanbul2017İnceleme

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1CİNGÖZOĞLU SEYİD OSMANd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2İSMAİL, İsmail Karslıoğlud. 1931 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3ESMER HATUN/ŞERİFE HALA, Şerife Soykand. 1879 - ö. 12.12.1944Doğum YeriGörüntüle
4Emel Emind. 1938 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Ünal Şöhret Dirlikd. 1938 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Talip Uluşand. 15 Mart 1938 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Umur Bugayd. 17 Ocak 1941 - ö. 06 Ağustos 2019Ölüm YılıGörüntüle
8Şahin Çandırd. 14 Aralık 1931 - ö. 17 Mayıs 2019Ölüm YılıGörüntüle
9Özdemir Nutkud. 12 Ocak 1931 - ö. 8 Kasım 2019Ölüm YılıGörüntüle
10Yunus Nadi Abalıoğlud. 1879 - ö. 28 Mart 1945MeslekGörüntüle
11Mehmet Solmazd. 05 Mart 1977 - ö. ?MeslekGörüntüle
12EMÎN, Hacı Mehmed Emîn, Ortaköylüd. ? - ö. 1911 ds.MeslekGörüntüle
13Öner Yağcıd. 01 Nisan 1951 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Avni Öztüred. 19 Eylül 1925 - ö. 18 Ağustos 1992Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Ayşe Ünüvard. 29 Nisan 1974 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16YAKUPOĞLU, Yüksel Yakupoğlud. 1967 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17Ali Emred. 1 Ocak 1968 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18ŞU’LE, Molla Abbasd. ? - ö. 1899Madde AdıGörüntüle