Madde Detay
Yaşar Nabi Nayır
(d. 1908 / ö. 15 Mart 1981)
Şair, Yazar, Yayıncı
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
1908 yılında Üsküp'te doğan Yaşar Nabi, burada mahalle mektebine başladı. Balkanların içinde bulunduğu karmaşa ve 1912 yılında başlayan Balkan Savaşları nedeniyle sürekli olarak annesiyle beraber İstanbul ile Üsküp arasında gidip geldi. Bu sebeple Kadıköy'de Osmangazi İlkokulu, Torosyan Ermeni Okulu, Üsküp İrfan Mektebi ve Üsküp Fransız Okulu gibi çeşitli okullara devam etti. 1924 yılında ailesi ile birlikte İstanbul'a yerleşti. Babasını henüz dört yaşındayken kaybeden Yaşar Nabi, ailesinin geçimini sağlayabilmek adına Galatasaray Lisesi Ticaret ve Bankacılık bölümünü tercih ederek 1929'da buradan mezun olmasının ardından 1933 yılına kadar bankacı olarak çalıştı. Daha sonra Hakimiyet-i Milliye gazetesinde yazarlık ve çevirmenlik (1934-1940) yapan yazar, 1940-1943 yılları arasında Türk Dil Kurumu'nda, 1943-1946 yılları arasında Millî Eğitim Bakanlığı Tercüme Bürosu'nda görev yaptı. Edebiyata şiir ile başlayan Yaşar Nabi, 1933 yılında çıkarmaya başladığı Varlık dergisini 1946 yılında Ankara'dan İstanbul'a taşıdı ve Varlık Yayınlarını kurdu. Bu tarihten itibaren vefatına kadar olan tüm zamanını yayıncılıkla geçirdi. Uluslararası P.E.N. Yazarlar Derneği'nin Türkiye Başkanlığını da yürüten Yaşar Nabi Nayır, Türk kültür hayatına yaptığı katkılar dolayısıyla 1979 yılında Kültür Bakanlığı Büyük Ödülü’ne layık görüldü. 1981 yılında İstanbul'da yaşamını yitirdi.
Daha çok yayıncı kimliği ile tanınan Yaşar Nabi, edebiyata ilk adımını şiirle atmıştır. Lise edebiyat öğretmeninin teşvikiyle ilk şiirlerini Çocuk Dünyası dergisinde yayımlar. Daha sonraki şiirleri ise Servet-i Fünun (1926), Yeni Kitap (1927-1928), Hayat (1928), Muhit (1932-1933), Çığır (1933), Ülkü (1933) gibi dergilerde yayımlanır. 1928 yılında arkadaşlarıyla birlikte Yedi Meşale isminde bir kitap çıkarır. Ziya Osman Saba, Cevdet Kudret Solok, Sabri Esat Siyavuşgil, Vasfi Mahir Kocatürk, Muammer Lütfi Bahşi, Kenan Hulusi Koray'ın aralarında bulunduğu bu grup, yeni bir edebî anlayış getirme iddiasındadır. Kitabın önsözünde açıkladıkları sanat anlayışlarına göre yenilik ve canlılık arayan bu grup eserlerini Meşale'de yayımlar. Şiirlerini hece ölçüsüyle ve olabildiğince sade bir dille yazmaya gayret eden Yaşar Nabi, Kahramanlar (1929, 1970), Onar Mısra (1932) adında şiir kitapları yayımlamıştır. Zamanla şiirden uzaklaşarak Bir Kadın Söylüyor (roman, 1931), Adem ve Havva (roman, 1932), Bu da Bir Hikâyedir (hikâye, 1935), Sevi Çıkmazı (hikâye, 1935), Mete (oyun, 1933), İnkılâp Çocukları (oyun, 1933), Beş Devir (oyun, 1933), Köyün Namusu (oyun, 1933), Radyofonik Öyküler (oyun, 1979) gibi edebiyatın diğer alanlarında da eserler verir.
Yaşar Nabi deneme, makale, eleştiri, gezi yazısı türlerinde de eserler vermiştir. Balkanlara yaptığı gezi sonrasında buradaki Türklerin durumu ve tarihî Türk mirası üzerine düşüncelerini kaleme aldığı Balkanlar ve Türklük (1936) adlı eserinin yanı sıra Edebiyatımızın Bugünkü Meseleleri (1937), Nereye Gidiyoruz (1948), Yıllar Boyunca (1959), Atatürkçülük Nedir? (1963), Atatürk Yolu (1966), Edebiyat Dünyamız (1971), Dost Mektupları (1972), Değişen Dünyamız (1973), Çağımıza Ters Düşenler (1975) gibi eserleri fikrî temeldeki çalışmalarıdır. Ayrıca Ahmet Haşim (1952), Ömer Seyfettin (1952), Tevfik Fikret (1952), Homeros (1952), Molière (1953) gibi biyografi ve Genç Neslin En Güzel Hikâyeleri (1937), Türk Nesir Antolojisi (1952), Başlangıcından Bugüne Türk Şiiri (1968), Günümüz Türk Hikâyeleri (1977) gibi antoloji çalışmaları da bulunmaktadır.
Yaşar Nabi'nin edebiyata bir diğer katkısı ise çeviri alanındadır. "Balkanların Gorkisi" olarak tanınan Romen yazar Panait Istrati ve Balzac başta olmak üzere Fransızcadan çeviriler yaptı. Istrati'den kitap formatında ilk çevirileri yapan Yaşar Nabi, bunları Varlık Yayınlarından art arda çıkararak Balkan edebiyatından bir sanatçının Türkiye'de tanınması noktasında önemli bir adım atmıştır.
Yaşar Nabi Nayır'ın kültür-sanat camiasına en önemli katkısı ise Varlık dergisidir. 1933 yılı Temmuz'unda yayınına başladığı dergi çalışmalarını vefatına kadar aralıksız sürdürür. O kadar ki İkinci Dünya Savaşı yıllarında silah altına alındığında bile dergi formalarını düzenleyip yayına hazırladığından kendi anılarında bahseder. Türk edebiyatının en uzun soluklu dergisi olan Varlık, birçok genç kalemin edebiyat camiasına kazandırılmasında ve bir sanat ocağı olma noktasında ciddi bir öneme sahiptir. Aynı zamanda 1946 yılında kurduğu Varlık Yayınları ile edebiyat dünyasına önemli eserler kazandıran Yaşar Nabi Nayır'ın bir yayıncı olarak en önemli katkısı da bu noktada kendini gösterir. Yerli yazar ve şairlerin yetişmesi ve tanınması kadar yabancı sanatçıların da Türk edebiyatında tanınmasında önemli bir role sahiptir. Cengiz Aytmatov, Kırımlı Cengiz Dağcı, Kıbrıslı Özker Yaşın ve Panait Istrati'yi Türk okurlarına tanıtan Yaşar Nabi Nayır'dır.
Kaynakça
Necatigil, Behçet (2016). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü. İstanbul: YKY.
Seyda, Mehmet (1970). Edebiyat Dostları. İstanbul: Kitapçılık Ticaret Ltd. Şti. Yayınları.
Yaşar Nabi'ye Saygı(1982). İstanbul: Varlık Yayınları.
Yaşar Nabi Nayır ve Varlık Dergisi (2010). ed. Filiz Nayır Deniztekin-Enver Ercan. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
http://www.varlik.com.tr/yasarNabi.aspx [erişim tarihi: 20.09.2017].
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: ARAŞ. GÖR. SAADET ÇETİNYayın Tarihi: 01.02.2018Güncelleme Tarihi: 13.11.2020
Yayın Tarihi: 01.02.2018Güncelleme Tarihi: 13.11.2020
Güncelleme Tarihi: 13.11.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Yedi Meşale | Muallim Ahmet Halit Kitaphanesi / İstanbul | 1928 | Şiir |
Kahramanlar | ? / ? | 1929 | Şiir |
Bir Kadın Söylüyor | Muallim Ahmet Halit Kitaphanesi (Resimli Ay Matbaası) / İstanbul | 1931 | Roman |
Onar Mısra | Muallim Ahmet Halit Kitaphanesi (Milliyet Matbaası) / İstanbul | 1932 | Şiir |
Adem ve Havva | Muallim Ahmet Halit Kitaphanesi / İstanbul | 1932 | Roman |
Mete | ? / ? | 1933 | Tiyatro |
İnkılâp Çocukları | Hakimiyet-i Milliye Matbaası / İstanbul | 1933 | Tiyatro |
Beş Devir | Hakimiyet-i Milliye Matbaası / Ankara | 1933 | Tiyatro |
Köyün Namusu | ? / Ankara | 1933 | Tiyatro |
Bu da Bir Hikâyedir | Ulus Basımevi / Ankara | 1935 | Hikâye |
Sevi Çıkmazı | ? / ? | 1935 | Hikâye |
Balkanlar ve Türklük | Ulus Basımevi / Ankara | 1936 | İnceleme |
Dün-Bugün Dünyanın En Büyüğü Atatürk'e Armağan | ? / ? | 1936 | Diğer |
Genç Neslin En Güzel Hikâyeleri | ? / ? | 1937 | Derleme |
Edebiyatımızın Bugünkü Meseleleri | Kanaat Kitabevi / İstanbul | 1937 | İnceleme |
Mağrur Adam | ? / İstanbul | 1938 | Çeviri |
Kolonel Şaber | Kanaat Kitabevi / İstanbul | 1938 | Çeviri |
Issız Adada 28 Yıl Robenson Krüzoe | Kanaat Kitabevi / İstanbul | 1938 | Çeviri |
Kira Kiralina | Remzi Kitabevi / İstanbul | 1939 | Çeviri |
Angel Dayı | Remzi Kitabevi / İstanbul | 1940 | Çeviri |
Bir Zamane Çocuğunun İtirafları | Remzi Kitapevi / İstanbul | 1941 | Çeviri |
Akdeniz | Remzi Kitabevi / İstanbul | 1942 | Çeviri |
Baragan'ın Dikenleri | Remzi Kitabevi / İstanbul | 1943 | Çeviri |
Hikâyeler | Maarif Vekâleti / Ankara | 1943 | Çeviri |
Özdeyişler | Maarif Vekâleti / Ankara | 1943 | Çeviri |
Carmosine; Lousion | Maarif Vekilliği / Ankara | 1944 | Çeviri |
Bettine; Ummadık Taş Baş Yarar | Maarif Vekilliği / Ankara | 1944 | Çeviri |
Colomba | Maarif Vekilliği / Ankara | 1944 | Çeviri |
Âfaktaki Ruhlar | Maarif Vekilliği / Ankara | 1944 | Çeviri |
Cimri | M.E.B / Ankara | 1945 | Çeviri |
Minka Abla | Remzi Kitabevi / İstanbul | 1945 | Çeviri |
Ariane'la Mavi Sakal | Maarif Bakanlığı Devlet Konservatuvarı / Ankara | 1945 | Çeviri |
Carmen | Maarif Bakanlığı / Ankara | 1945 | Çeviri |
Sünger Avcısı | Remzi Kitabevi / İstanbul | 1946 | Çeviri |
Kodin | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1946 | Çeviri |
İradesiz Adam: Noel Ağacı ve Düğün | M.E.B / Ankara | 1946 | Çeviri |
Zadig ve Başka Hikâyeler | M.E.B. / Ankara | 1946 | Çeviri |
Mezar Ötesinden Hâtıralar | M.E.B. / Ankara | 1946 | Çeviri |
İsviçreli Robenson | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1946 | Çeviri |
Yeni Türk Şiiri Antolojisi: Cumhuriyet'ten Bugüne Kadar | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1947 | Derleme |
Dünyanın En Güzel Hikâyeleri | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1947 | Derleme |
Türk Edebiyatının En Güzel Hikâyeleri | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1947 | Derleme |
Sokak Kızı | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1948 | Çeviri |
Yalnız Değiliz | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1948 | Çeviri |
Şiir Sanatı | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1948 | İnceleme |
Nereye Gidiyoruz: Partiler ve İdeolojiler Karşısında Hakikat | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1948 | İnceleme |
Dünyanın En Güzel Fıkraları | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1949 | Derleme |
Kahraman İzciler: Orhan'la Tekin Dünyayı Dolaşıyor | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1949 | Diğer |
Arkadaş: Mihail | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1949 | Çeviri |
Esrarlı Bir Vaka | Milli Eğitim Bakanlığı / Ankara | 1949 | Çeviri |
Fransız Hikâyeleri Antolojisi | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1949 | Derleme |
Sönmüş Hayaller | ? / ? | 1949 | Çeviri |
Hayat Yollarında | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1950 | Çeviri |
Atatürk Şiirleri Antolojisi: 63 Şair-100 Şiir | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1950 | Derleme |
Uşak | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1951 | Çeviri |
Aldatan Işık | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1952 | Çeviri |
Türk Nesir Antolojisi | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1952 | Derleme |
Ahmet Haşim | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1952 | Biyografi |
Ömer Seyfettin | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1952 | Biyografi |
Tevfik Fikret | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1952 | Biyografi |
Homeros | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1952 | Biyografi |
İş Bulma İdarehanesi | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1952 | Çeviri |
Molière | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1953 | Biyografi |
Perlmutter Ailesi | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1953 | Çeviri |
Vatan Şiirleri Antolojisi | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1954 | Derleme |
Yıllar Boyunca | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1959 | İnceleme |
Atatürkçülük Nedir? | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1963 | İnceleme |
Atatürk Yolu | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1966 | İnceleme |
Romen Hikâyeleri Antolojisi | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1968 | Derleme |
Kahramanlar | ? / ? | 1970 | Şiir |
Macar Hikâyeleri Antolojisi | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1970 | Derleme |
Edebiyat Dünyamız | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1971 | İnceleme |
Dost Mektupları: Mektuplarıyla Edebiyatçılarımız | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1972 | İnceleme |
Değişen Dünyamız | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1973 | İnceleme |
Çağımıza Ters Düşenler | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1975 | İnceleme |
Günümüz Türk Hikâyeleri | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1977 | Derleme |
Radyofonik Öyküler | Varlık Yayınevi / İstanbul | 1979 | Tiyatro |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | FENNÎ, Yûsuf Fennî Sükûtî Efendi | d. ? - ö. Kasım 1666 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Abdülfettah Rauf | d. 1910 - ö. 25 Nisan 1963 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | FERÎDÎ, Haraccı Hüsâm | d. ? - ö. 1512-20 veya 1534-35 ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Behçet Kemal Çağlar | d. 23 Temmuz 1908 - ö. 24 Ekim 1969 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Fakihe Odman | d. 1908 - ö. 1967 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | RİNDÎ/KARAŞEMS, Ahmet Güneren | d. 1908 - ö. 20.12.1960 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Adli Moran | d. 1919 - ö. 1981 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Eflatun Cem Güney | d. 1896 - ö. 2 Ocak 1981 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Murat Uraz | d. 14 Eylül 1892 (1894) - ö. 10 Aralık 1981 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Hıdır Kadircan Keskinbora | d. 6 Nisan 1959 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | Mirze Ali Möcüz Şebisterî | d. 29 Mart 1873 - ö. 25 Eylül 1934 | Meslek | Görüntüle |
12 | Sevim Öztürk | d. 17 Temmuz 1954 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | Osman Çalışkan | d. 1951 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Esat Mahmut Karakurt | d. 1902 - ö. 15 Temmuz 1977 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Ali İhsan Mıhçı | d. 1945 - ö. 26 Haziran 1993 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Nabi Üçüncüoğlu | d. 28 Eylül 1922 - ö. 31 Ocak 1969 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | ŞEFKATÎ, Yaşar Büyükgedik | d. 29.11.1951 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Ümit Yaşar Oğuzcan | d. 22 Ağustos 1926 - ö. 4 Kasım 1984 | Madde Adı | Görüntüle |