Yaşar Nabi Nayır

(d. 1908 / ö. 15 Mart 1981)
Şair, Yazar, Yayıncı
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1908 yılında Üsküp'te doğan Yaşar Nabi, burada mahalle mektebine başladı. Balkanların içinde bulunduğu karmaşa ve 1912 yılında başlayan Balkan Savaşları nedeniyle sürekli olarak annesiyle beraber İstanbul ile Üsküp arasında gidip geldi. Bu sebeple Kadıköy'de Osmangazi İlkokulu, Torosyan Ermeni Okulu, Üsküp İrfan Mektebi ve Üsküp Fransız Okulu gibi çeşitli okullara devam etti. 1924 yılında ailesi ile birlikte İstanbul'a yerleşti. Babasını henüz dört yaşındayken kaybeden Yaşar Nabi, ailesinin geçimini sağlayabilmek adına Galatasaray Lisesi Ticaret ve Bankacılık bölümünü tercih ederek 1929'da buradan mezun olmasının ardından 1933 yılına kadar bankacı olarak çalıştı. Daha sonra Hakimiyet-i Milliye gazetesinde yazarlık ve çevirmenlik (1934-1940) yapan yazar, 1940-1943 yılları arasında Türk Dil Kurumu'nda, 1943-1946 yılları arasında Millî Eğitim Bakanlığı Tercüme Bürosu'nda görev yaptı. Edebiyata şiir ile başlayan Yaşar Nabi, 1933 yılında çıkarmaya başladığı Varlık dergisini 1946 yılında Ankara'dan İstanbul'a taşıdı ve Varlık Yayınlarını kurdu. Bu tarihten itibaren vefatına kadar olan tüm zamanını yayıncılıkla geçirdi. Uluslararası P.E.N. Yazarlar Derneği'nin Türkiye Başkanlığını da yürüten Yaşar Nabi Nayır, Türk kültür hayatına yaptığı katkılar dolayısıyla 1979 yılında Kültür Bakanlığı Büyük Ödülü’ne layık görüldü. 1981 yılında İstanbul'da yaşamını yitirdi.

Daha çok yayıncı kimliği ile tanınan Yaşar Nabi, edebiyata ilk adımını şiirle atmıştır. Lise edebiyat öğretmeninin teşvikiyle ilk şiirlerini Çocuk Dünyası dergisinde yayımlar. Daha sonraki şiirleri ise Servet-i Fünun (1926), Yeni Kitap (1927-1928), Hayat (1928), Muhit (1932-1933), Çığır (1933), Ülkü (1933) gibi dergilerde yayımlanır. 1928 yılında arkadaşlarıyla birlikte Yedi Meşale isminde bir kitap çıkarır. Ziya Osman Saba, Cevdet Kudret Solok, Sabri Esat Siyavuşgil, Vasfi Mahir Kocatürk, Muammer Lütfi Bahşi, Kenan Hulusi Koray'ın aralarında bulunduğu bu grup, yeni bir edebî anlayış getirme iddiasındadır. Kitabın önsözünde açıkladıkları sanat anlayışlarına göre yenilik ve canlılık arayan bu grup eserlerini Meşale'de yayımlar. Şiirlerini hece ölçüsüyle ve olabildiğince sade bir dille yazmaya gayret eden Yaşar Nabi, Kahramanlar (1929, 1970), Onar Mısra (1932) adında şiir kitapları yayımlamıştır. Zamanla şiirden uzaklaşarak Bir Kadın Söylüyor (roman, 1931), Adem ve Havva (roman, 1932), Bu da Bir Hikâyedir (hikâye, 1935), Sevi Çıkmazı (hikâye, 1935), Mete (oyun, 1933), İnkılâp Çocukları (oyun, 1933), Beş Devir (oyun, 1933), Köyün Namusu (oyun, 1933), Radyofonik Öyküler (oyun, 1979) gibi edebiyatın diğer alanlarında da eserler verir.

Yaşar Nabi deneme, makale, eleştiri, gezi yazısı türlerinde de eserler vermiştir. Balkanlara yaptığı gezi sonrasında buradaki Türklerin durumu ve tarihî Türk mirası üzerine düşüncelerini kaleme aldığı Balkanlar ve Türklük (1936) adlı eserinin yanı sıra Edebiyatımızın Bugünkü Meseleleri (1937), Nereye Gidiyoruz (1948), Yıllar Boyunca (1959), Atatürkçülük Nedir? (1963), Atatürk Yolu (1966), Edebiyat Dünyamız (1971), Dost Mektupları (1972), Değişen Dünyamız (1973), Çağımıza Ters Düşenler (1975) gibi eserleri fikrî temeldeki çalışmalarıdır. Ayrıca Ahmet Haşim (1952), Ömer Seyfettin (1952), Tevfik Fikret (1952), Homeros (1952), Molière (1953) gibi biyografi ve Genç Neslin En Güzel Hikâyeleri (1937), Türk Nesir Antolojisi (1952), Başlangıcından Bugüne Türk Şiiri (1968), Günümüz Türk Hikâyeleri (1977) gibi antoloji çalışmaları da bulunmaktadır.

Yaşar Nabi'nin edebiyata bir diğer katkısı ise çeviri alanındadır. "Balkanların Gorkisi" olarak tanınan Romen yazar Panait Istrati ve Balzac başta olmak üzere Fransızcadan çeviriler yaptı. Istrati'den kitap formatında ilk çevirileri yapan Yaşar Nabi, bunları Varlık Yayınlarından art arda çıkararak Balkan edebiyatından bir sanatçının Türkiye'de tanınması noktasında önemli bir adım atmıştır.

Yaşar Nabi Nayır'ın kültür-sanat camiasına en önemli katkısı ise Varlık dergisidir. 1933 yılı Temmuz'unda yayınına başladığı dergi çalışmalarını vefatına kadar aralıksız sürdürür. O kadar ki İkinci Dünya Savaşı yıllarında silah altına alındığında bile dergi formalarını düzenleyip yayına hazırladığından kendi anılarında bahseder. Türk edebiyatının en uzun soluklu dergisi olan Varlık, birçok genç kalemin edebiyat camiasına kazandırılmasında ve bir sanat ocağı olma noktasında ciddi bir öneme sahiptir. Aynı zamanda 1946 yılında kurduğu Varlık Yayınları ile edebiyat dünyasına önemli eserler kazandıran Yaşar Nabi Nayır'ın bir yayıncı olarak en önemli katkısı da bu noktada kendini gösterir. Yerli yazar ve şairlerin yetişmesi ve tanınması kadar yabancı sanatçıların da Türk edebiyatında tanınmasında önemli bir role sahiptir. Cengiz Aytmatov, Kırımlı Cengiz Dağcı, Kıbrıslı Özker Yaşın ve Panait Istrati'yi Türk okurlarına tanıtan Yaşar Nabi Nayır'dır.

Kaynakça

Necatigil, Behçet (2016). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü. İstanbul: YKY.

Seyda, Mehmet (1970). Edebiyat Dostları. İstanbul: Kitapçılık Ticaret Ltd. Şti. Yayınları.

Yaşar Nabi'ye Saygı(1982). İstanbul: Varlık Yayınları.

Yaşar Nabi Nayır ve Varlık Dergisi (2010). ed. Filiz Nayır Deniztekin-Enver Ercan. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.

http://www.varlik.com.tr/yasarNabi.aspx [erişim tarihi: 20.09.2017].

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. SAADET ÇETİN
Yayın Tarihi: 01.02.2018
Güncelleme Tarihi: 13.11.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Yedi MeşaleMuallim Ahmet Halit Kitaphanesi / İstanbul1928Şiir
Kahramanlar? / ?1929Şiir
Bir Kadın SöylüyorMuallim Ahmet Halit Kitaphanesi (Resimli Ay Matbaası) / İstanbul1931Roman
Onar MısraMuallim Ahmet Halit Kitaphanesi (Milliyet Matbaası) / İstanbul1932Şiir
Adem ve HavvaMuallim Ahmet Halit Kitaphanesi / İstanbul1932Roman
Mete? / ?1933Tiyatro
İnkılâp ÇocuklarıHakimiyet-i Milliye Matbaası / İstanbul1933Tiyatro
Beş DevirHakimiyet-i Milliye Matbaası / Ankara1933Tiyatro
Köyün Namusu? / Ankara1933Tiyatro
Bu da Bir HikâyedirUlus Basımevi / Ankara1935Hikâye
Sevi Çıkmazı? / ?1935Hikâye
Balkanlar ve TürklükUlus Basımevi / Ankara1936İnceleme
Dün-Bugün Dünyanın En Büyüğü Atatürk'e Armağan? / ?1936Diğer
Genç Neslin En Güzel Hikâyeleri? / ?1937Derleme
Edebiyatımızın Bugünkü MeseleleriKanaat Kitabevi / İstanbul1937İnceleme
Mağrur Adam? / İstanbul1938Çeviri
Kolonel ŞaberKanaat Kitabevi / İstanbul1938Çeviri
Issız Adada 28 Yıl Robenson KrüzoeKanaat Kitabevi / İstanbul1938Çeviri
Kira KiralinaRemzi Kitabevi / İstanbul1939Çeviri
Angel DayıRemzi Kitabevi / İstanbul1940Çeviri
Bir Zamane Çocuğunun İtiraflarıRemzi Kitapevi / İstanbul1941Çeviri
AkdenizRemzi Kitabevi / İstanbul1942Çeviri
Baragan'ın DikenleriRemzi Kitabevi / İstanbul1943Çeviri
HikâyelerMaarif Vekâleti / Ankara1943Çeviri
ÖzdeyişlerMaarif Vekâleti / Ankara1943Çeviri
Carmosine; LousionMaarif Vekilliği / Ankara1944Çeviri
Bettine; Ummadık Taş Baş YararMaarif Vekilliği / Ankara1944Çeviri
ColombaMaarif Vekilliği / Ankara1944Çeviri
Âfaktaki RuhlarMaarif Vekilliği / Ankara1944Çeviri
CimriM.E.B / Ankara1945Çeviri
Minka AblaRemzi Kitabevi / İstanbul1945Çeviri
Ariane'la Mavi SakalMaarif Bakanlığı Devlet Konservatuvarı / Ankara1945Çeviri
CarmenMaarif Bakanlığı / Ankara1945Çeviri
Sünger AvcısıRemzi Kitabevi / İstanbul1946Çeviri
KodinVarlık Yayınevi / İstanbul1946Çeviri
İradesiz Adam: Noel Ağacı ve DüğünM.E.B / Ankara1946Çeviri
Zadig ve Başka HikâyelerM.E.B. / Ankara1946Çeviri
Mezar Ötesinden HâtıralarM.E.B. / Ankara1946Çeviri
İsviçreli RobensonVarlık Yayınevi / İstanbul1946Çeviri
Yeni Türk Şiiri Antolojisi: Cumhuriyet'ten Bugüne KadarVarlık Yayınevi / İstanbul1947Derleme
Dünyanın En Güzel HikâyeleriVarlık Yayınevi / İstanbul1947Derleme
Türk Edebiyatının En Güzel HikâyeleriVarlık Yayınevi / İstanbul1947Derleme
Sokak KızıVarlık Yayınevi / İstanbul1948Çeviri
Yalnız DeğilizVarlık Yayınevi / İstanbul1948Çeviri
Şiir SanatıVarlık Yayınevi / İstanbul1948İnceleme
Nereye Gidiyoruz: Partiler ve İdeolojiler Karşısında HakikatVarlık Yayınevi / İstanbul1948İnceleme
Dünyanın En Güzel FıkralarıVarlık Yayınevi / İstanbul1949Derleme
Kahraman İzciler: Orhan'la Tekin Dünyayı DolaşıyorVarlık Yayınevi / İstanbul1949Diğer
Arkadaş: MihailVarlık Yayınevi / İstanbul1949Çeviri
Esrarlı Bir VakaMilli Eğitim Bakanlığı / Ankara1949Çeviri
Fransız Hikâyeleri AntolojisiVarlık Yayınevi / İstanbul1949Derleme
Sönmüş Hayaller? / ?1949Çeviri
Hayat YollarındaVarlık Yayınevi / İstanbul1950Çeviri
Atatürk Şiirleri Antolojisi: 63 Şair-100 ŞiirVarlık Yayınevi / İstanbul1950Derleme
UşakVarlık Yayınevi / İstanbul1951Çeviri
Aldatan IşıkVarlık Yayınevi / İstanbul1952Çeviri
Türk Nesir AntolojisiVarlık Yayınevi / İstanbul1952Derleme
Ahmet HaşimVarlık Yayınevi / İstanbul1952Biyografi
Ömer SeyfettinVarlık Yayınevi / İstanbul1952Biyografi
Tevfik FikretVarlık Yayınevi / İstanbul1952Biyografi
HomerosVarlık Yayınevi / İstanbul1952Biyografi
İş Bulma İdarehanesiVarlık Yayınevi / İstanbul1952Çeviri
MolièreVarlık Yayınevi / İstanbul1953Biyografi
Perlmutter AilesiVarlık Yayınevi / İstanbul1953Çeviri
Vatan Şiirleri AntolojisiVarlık Yayınevi / İstanbul1954Derleme
Yıllar BoyuncaVarlık Yayınevi / İstanbul1959İnceleme
Atatürkçülük Nedir?Varlık Yayınevi / İstanbul1963İnceleme
Atatürk YoluVarlık Yayınevi / İstanbul1966İnceleme
Romen Hikâyeleri AntolojisiVarlık Yayınevi / İstanbul1968Derleme
Kahramanlar? / ?1970Şiir
Macar Hikâyeleri AntolojisiVarlık Yayınevi / İstanbul1970Derleme
Edebiyat DünyamızVarlık Yayınevi / İstanbul1971İnceleme
Dost Mektupları: Mektuplarıyla EdebiyatçılarımızVarlık Yayınevi / İstanbul1972İnceleme
Değişen DünyamızVarlık Yayınevi / İstanbul1973İnceleme
Çağımıza Ters DüşenlerVarlık Yayınevi / İstanbul1975İnceleme
Günümüz Türk HikâyeleriVarlık Yayınevi / İstanbul1977Derleme
Radyofonik ÖykülerVarlık Yayınevi / İstanbul1979Tiyatro

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1NÂMÎd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Suat Engüllüd. 1950 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3VUSÛLÎ, Küçük Bâli Paşa-zâded. ? - ö. 1591Doğum YeriGörüntüle
4EBİLFET İSMAYIL OĞLU RAHİMOVd. 1908 - ö. 1944Doğum YılıGörüntüle
5Sabahattin Eyuboğlud. 1908 - ö. 13 Ocak 1973Doğum YılıGörüntüle
6FİGANÎ, Abidin Şimşekd. 1908/1911? - ö. 18.06.1989Doğum YılıGörüntüle
7Eflatun Cem Güneyd. 1896 - ö. 2 Ocak 1981Ölüm YılıGörüntüle
8Nigar Refibeylid. 29 Haziran 1913 - ö. 9 Ekim 1981Ölüm YılıGörüntüle
9M. Şakir Ülkütaşırd. 14 Mart 1894 - ö. 30 Mayıs 1981Ölüm YılıGörüntüle
10Melek Çed. 01 Ocak 1966 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Murtaza Ekicid. 03 Mayıs 1961 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Tahsin Nahitd. 1887 - ö. 12 Mayıs 1919MeslekGörüntüle
13Duygu Asenad. 19 Nisan 1946 - ö. 30 Temmuz 2006Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Hidayet Karakuşd. 1946 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Metin Cengizd. 03 Mayıs 1953 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16NÂBÎ, Çörekçi-zâde Mehmed Nabîd. 1865 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17Şermin Yaşard. 1982 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18SEFİLÎ, Hasan Yaşard. 01.01.1938 - ö. ?Madde AdıGörüntüle