Madde Detay
YEDİHARF, Hasan Hüseyin Şahin
(d. 1884 / ö. 1938)
âşık, öğretmen
(Tekke / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı Hasan Hüseyin Şahin olan âşık, 1884 yılında Malatya’nın Hekimhan ilçesine bağlı Beykent (Ardahan) köyünde dünyaya gelmiştir (Yardımcı 2016: 96; Özmen 1998: 73). Aile soyu Beydilli aşiretinin Kerimoğulları kolundan olan âşık evli olup Kerim ve Kadir adını verdiği iki oğlu ile Fatma adında bir kızı vardır. Sıtkı Baba’nın kaleme aldığı bir cönkte bulunan, “… Name geldi muhibbanlar toplandı/ her birine dağıttılar silahı/ … Birisi Sıdkî’ydi biri Agahî/ Biri de Yediharf gönüller mahı” dizelerinden 1. Dünya Savaşı sırasında vatanın savunması için Cemalettin Çelebi’nin isteğiyle Alevi-Bektaşi inancına mensup topluluklar tarafından oluşturulan gönüllü mücahit alayının içerisinde Sıtkı Baba ve Agahi Baba ile birlikte yer aldığı ve Osmanlı-Rus savaşlarına katıldığı öğrenilmektedir (Altınok 2013: 10-11).
Şahin, savaş sonrası, Sivas’ın Gürün ilçesine bağlı Mağara köyüne gelerek buraya yerleşmiştir. Yine Sivas’ın Kangal ilçesine bağlı birçok köyde öğretmenlik yapmış, Cumhuriyet’in ilanından sonra gerçekleşen Harf Devrimi'nin ardından kurslara katılarak yeni alfabeyi öğrenmiştir. Âşık, aldığı bu kurs ve Latin alfabesini öğrenmesi sayesinde harf inkılabından sonra da öğretmenlik mesleğini sürdürmeyi başarmıştır. Âşık, 1938 yılında Sivas’ın Gürün ilçesine bağlı Mağara köyünde vefat etmiştir (Özmen 1998: 73).
Âşık, Yediharf mahlasını kullanır. Cumhuriyet’in ilanının ardından gerçekleşen Harf Devrimi'nin etkisiyle bu mahlası kullanmaya başlamıştır. Şiirlerinde Esirî’nin etkisini görmek mümkündür (Yardımcı 2016: 83, 96). Şiirlerini hece ölçüsüyle yazan âşığın dili yaşadığı döneme nazaran sade ve anlaşılır olduğu gibi, bilhassa devriye ve düvaz imamlarında coşkun ve akıcı bir söyleyişe sahip olduğu görülür. Yediharf'in İsmail Özmen tarafından yayımlanan şiirleri incelendiğinde bu şiirlerinin tamamının Alevi-Bektaşi inancı çerçevesinde kaleme alındığı ve âşık tarafından bu inanca dair konuların işlendiği görülür. Yediharf, bu şiirlerinde toplumsal konulara hiç değinmediği gibi, mecazi aşk, gurbet, hasret, ayrılık, ölüm vb. beşeri duyguları da konu edinmemiştir. Bu şiirlerde Alevi-Bektaşi tasavvufuna ait şiir geleneğinin bütün izlerini görmek mümkündür. Hz. Âdem, Hz. Şit, Hz. İbrahim, Hz. Muhammed, Hz. Ali, Oniki İmamlar, Hacı Bektaş Veli, Hızır, Koca Seyyid, Ahmed Yesevi, Şemsi Tebrizi, Ahi Evran şiirlerinde isimlerine yer verdiği peygamberler ve önemli dinî-tasavvufi şahsiyetlerdir. Devriye, düvaz imam, tevhid ve mersiye türlerinde şiirleri bulunan Yediharf’in cem, gülbenk, dede, pir, mürşid, rehber, pervane (semahçı), semah, kurban, lokma, niyaz, meydan vb. cem ritüeline ait kavram ve terimleri şiirlerinde sıkça kullandığı görülür. Ehlibeyt’in ve Kerbelâ olayının onun şiir dünyasında oldukça özel bir yere sahip olduğunu eldeki az sayıdaki şiirinden anlamak mümkündür.
Şiirleri, İsmail Özmen tarafından hazırlanan Alevi–Bektaşi Şiirleri Antolojisi -5 adlı eser dışında bugüne kadar herhangi bir yerde yayımlanmamıştır. Özmen, bu eserinde yer verdiği şiirlerini ise âşığın torunu Muharrem Kılıç’ın şahsi arşivinden almıştır. Özmen’in Muharrem Kılıç’tan edindiği bilgilere göre ayrıca âşığın henüz yayımlanmayan iki ayrı yazma defterinde yer alan çok sayıda şiiri ve Fazilet adında Hz. Ali’ye yapılmış manzum methiyelerden oluşan bir eseri daha bulunmaktadır (Özmen 1998: 73).
Kaynakça
Altınok, Bak Yaşa (2013). Sıdkî Baba Divanı. Ankara: Sistem Ofset Bas. Yay.
Özmen, İsmail (1998). Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi. C. 5. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
Yardımcı, Mehmet (2016). “Malatya’da Âşıklık Geleneği ve Malatyalı Âşıklar”. Kültür Evreni. 23: 77-100.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. BÜLENT AKINYayın Tarihi: 26.03.2019Güncelleme Tarihi: 12.12.2020
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 26.03.2019Güncelleme Tarihi: 12.12.2020
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020
İlişkili Maddeler
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | KUL MEHMET/SEFAÎ, Mehmet Acet | d. 1954 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | KAPLANÎ, Abuzer Kaplan | d. 1955 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | GARİP ÖNDER, Önder Eryılmaz | d. 1983 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Şerif Kemal | d. 27 Şubat 1884 - ö. 22 Aralık 1942 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | NAİLÎ, Nail | d. 1884 - ö. 1953 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | TAYYİP | d. 1884 - ö. 1989 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | İRŞADÎ/SEFİL İRŞADÎ, Mustafa | d. 1860 - ö. 1938 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | KUL FAKİR ALİ, Ali Oymak | d. 1860? - ö. 1938 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Kasım Tınıstanov | d. 1901 - ö. 6 Kasım 1938 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | ŞUGLÎ | d. ? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | Yunus Koray | d. 25 Ekim 1952 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | Ükkaş Ülgen | d. 1933 - ö. 14 Mart 2008 | Meslek | Görüntüle |
13 | HAMİT, Hamit Şeker | d. 1927 - ö. 1967 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | HÜZNÎ BABA/HİZBÎ, Mehmed Bahaeddin | d. 1879 - ö. 1936 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | NAHİDE, Nahide Yılmaz | d. 1926 - ö. 28.04.2009 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | FERÎDÎ, Haraccı Hüsâm | d. ? - ö. 1512-20 veya 1534-35 ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | KADRÎ DEDE | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | MÜBÂREK, Erzurumlu | d. ? - ö. 19. yy. | Madde Adı | Görüntüle |