Madde Detay
Bekir Fahri İdiz
Jönler
(d. 1876 / ö. 1938)
Siyaset Bilimcisi, Öğretmen, Yazar
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Midilli’de doğdu. Babası, Sadrazam Hilmi Paşa’nın yakınlarından Emin Efendi, annesi Asiye Hanım’dır. Midilli Rüşdiyesi ve Şam İdadisi’nde öğrenim gördü. Ankara Mekteb-i Mülkiye-i Şahane’den 1897'de mezun oldu (Çankaya, 1954: c.II, 342). 1900’de Bayındır kaymakamlığına atandı. Jön Türk hareketlerine katıldı; önce Atina’ya sonra Paris’e geçti (Cevdet Kudret, 1987: c. I, 448). 1904’te Paris’ten Mısır’a “Jön Türk hareketine katılmak için” gitti. (Mutluay, 1973: 29) Büyük Zafer’den sonra İstanbul’a döndü ve 1923’te öğretmen Emine Nimet Hanım’la evlendi. Oğulları Dündar Emin doğdu (1924 İstanbul-1975 Ankara). Cumhuriyet gazetesinde yazılar yazdı. 1930’dan sonra İstanbul liselerinde Fransızca, Tarih, Coğrafya ve Felsefe öğretmenliği yaptı. “İdiz” soyadını aldı. 1938’de İstanbul’da öldü (Arslan, 1996: 4).
Bekir Fahri, Mısır'da iken “mutaassıp bir natüralizm edebiyatıyla meşbu” olarak yurda dönüşünde yayımlayacağı (1326/1910) Jönler romanını yazdı. Şiir ve müzikle “amatör bestekâr” (Çankaya, c. VIII: 267) olarak uğraştı. Fransızca’yı çok iyi bilmekte, Arapça ve Rumca’ya da âşina idi. Arkadaşı Ahmet Nebil’e göre (Ahmet Nebil, T. Sani 1326: 141-142), sadece “Zolacı” değil, insanlığı mesut etmeye çalışan “vakur”, “fazıl” ve “sakin” fakat, “cüretkâr ve devirici olmayan bir âlim”dir (Arslan, 1996: 5). Aynı yazıda, "onun hemen bütün sermayesi “Tabiî Romanlar”, “Yaşarken” ve “Ölürken” sözleridir. Çünkü, kendisi kiminle görüşse, ne yazsa mutlaka Zola’dan misâl getirir; Türkiye’de tabiî romancılığı tesis etmek isteyen bir hayalî” olduğunu belirtilmektedir.
Kaynakça
Ahmet Nebil: Muhterem Simalar, “Bekir Fahri”; Piyano mec. 8 T. Evvel 1326/21 Ekim 1910, N: 13, s. 141-142
Aktaş, Prof. Dr. Şerif (1991) Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş; Ankara, Akçağ yay.
And, Metin (1971) Meşrutiyet Dönemi Türk Tiyatrosu (1908-1923); Ankara, İş Bankası yay.
Arslan, M. Abdullah (1996) Bekir Fahri (İdiz) Hayatı-Edebi Kişiliği-Eserleri, Erzurum Atatürk Ü. Sosyal Bilimler Enst. Basılmamış YL tezi.
Atalay, Ali: “Jönler-Mısır’da”; Sosyal Bilimlerde Araştırma der., Aralık 1991/Ocak 1992, c.1, N. 2-3, s. 7-9
Atalay, Ali (1986) 1908-1914, Türk Romanında Konu Seçimi; Ankara, Gazi Ü. Sosyal Bilimler Ens. Basılmamış YL tezi,
Baha Tevfik: “Jönler” -Tenkit-; Teşvik mec., 10 Temmuz 1326/23 Temmuz 1910, N: 2, s. 2-5
Bakırcıoğlu, M. Ziya (1986) Başlangıcından Günümüze Türk Romanı; İstanbul, Ötüken yay.
Bekir Fahri: “Hayat-ı Sahnede Natüralizm”; Piyano mec., 22 T. Sâni 1326/4 Kasım 1910, N: 15, s.173-175
Bekir Fahri: “Sahne ve Tenkit” II; Rübâb Mec., 8 Ağustos 1329/21 Ağustos 1913, N: 72, s. 381-386
Bekir Fahri (1326) Jönler -Mısır’da-; Tabiî romanlar kütüphanesi: Adet 1; İstanbul, Matbaa ve kütüphane-i cihan darü’l hilafetü’l aliyye.
Bekir Fahri (1985) Jönler; Haz.: Atilla Özkırımlı; İstanbul, İletişim yay.
(Bir Okuyucu): “Zola’ya Dair”; Düşünüyorum mec., 27 K. Evvel 1326/10 Ocak 1911, N: 19, s. 236-239
Birinci, Ali: “Abdullah Cevdet, Dr. M. Şükrü Hanioğlu’nun Abdullah Cevdet hakkındaki kitabının düşündürdükleri”; Tarih ve Toplum der., Nisan 1987, N. 40, s. 250-254
Cevdet Kudret (1987) Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman; İst., İnkılâp Kitabevi, c. I, s. 448
Çankaya, Mücellioğlu Ali (1954) Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler; Ankara, Mars matb. c. II, s. 342
Çankaya, Ali (1968-1969) Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler; Ank., Mars matb. c. III, s. 731; c. VIII, s. 267.
Gündüz, Osman: “Türk Edebiyatında Pozitivist Fikirler ve Natüralizmin Tesirleri”; Yedi İklim der., Haziran 1988, N. 16, s. 15-19
Gündüz, Osman (1993) Meşrutiyet Romanında Yapı ve Tema; Erzurum, A. Ü. Sosyal Bilimler Ens. (basılmamış doktora tezi),
Gündüz, Osman (1987) Selâhaddin Enis, Hayatı-Edebî Kişiliği-Hikâyeciliği; Erzurum, A. Ü. Sosyal Bilimler Ens. Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı (basılmamış yüksek lisans tezi)
Hanioğlu, Dr. M. Şükrü (1981) Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi; İstanbul, Üçdal neşriyat,
Hanioğlu, M. Şükrü: “Kitabı Eleştirilen Şükrü Hanioğlu’nun Açıklaması”; Tarih ve Toplum der. Nisan 1987, N. 40, s. 255-256
Hanioğlu, M. Şükrü (1985) Bir Siyasal Örgüt Olarak Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti ve Jön Türklük (1889-1902); İstanbul, İletişim yay.
Kantarcıoğlu, Prof. Dr. Sevim (1993) Edebiyat Akımları ve Temel Metinler; Ankara, G. Ü. T. E. Fk. matb.
Kuran, Ahmed Bedevi (1948) İnkılâp Tarihimiz ve İttihad ve Terakki; İstanbul, Tan matb.
Mardin, Şerif (1994) Jön Türklerin Siyasî Fikirleri (1895-1908); İstanbul, İletişim yay. 5. baskı
Mizancı Murad (1994) Mücahede-i Milliye -Gurbet ve Avdet Devirleri-; Haz.: Sabahattin Çağın-Faruk Gezgin; İstanbul, Nehir yay.
Mutluay, Rauf (1973) 100 Soruda Çağdaş Türk Edebiyatı -1908/1972-; İst., Gerçek yay. s. 29, 30
Nakid: “Hafta-i Matbuat”; Piyano der., 13 Eylül 1326, N. 6, s. 60-64
Necatigil, Behçet (1992) Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü; İstanbul, Varlık yay. 4. baskı
Özkırımlı, Atilla (1982) Türk Edebiyatı Ansiklopedisi, İstanbul, Cem yay., c. 1/3
Özön, Mustafa Nihat: “Türk Romanı Üzerine”; Türk Dili Dergisi Roman Özel Sayısı, Temmuz 1964, c. 13, N. 154, s. 577-591
Polat, Nazım Hikmet (1981) Rübâb Mecmuası, Erzurum, Ata. Ünv. Edebiyat Fak. Doktora ön çalışması
Sevim, Dr. Acar (1991) Sanayileşme ve Edebiyat İlişkileri Açısından Alman Natüralizmi; İstanbul, İşaret yay.
Şehabettin Süleyman: “Bekir Fahri Bey’e”; Rübâb mec. 31 Mayıs 1328/12 Haziran 1912, N: 20, s. 210-212
Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi (1985); İstanbul, İletişim yay.
Tekinci, Ali: “Bekir Fahri İdiz’in ‘Jönler’ Romanının Yeni Baskısı Dolayısıyla”; Tarih ve Toplum der., Temmuz 1985, N. 19, s. 67-68
Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1977); İstanbul, Dergâh yayınları, c. 1, s. 5, 381.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DOÇ. DR. M. ABDULLAH ARSLANYayın Tarihi: 15.05.2019Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Yayın Tarihi: 15.05.2019Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
| Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
|---|---|---|---|
| Jönler -Mısır’da- | Matbaa ve Kütüphane-i Cihan / İstanbul | 1326 | Roman |
İlişkili Maddeler
| Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
|---|---|---|---|---|
| 1 | ŞÂKİR, Müftü Ebûbekir Efendi-zâde Ahmed Efendi | d. 1802-03 - ö. 1867-68 | Doğum Yeri | Görüntüle |
| 2 | HİTÂBÎ | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
| 3 | Mehmed Zîver | d. 1867? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
| 4 | Yusuf Akçura | d. 2 Aralık 1876 - ö. 11 Mart 1935 | Doğum Yılı | Görüntüle |
| 5 | Fatma Fahrünnisa [Tezcan] | d. 31 Temmuz 1876 - ö. 13 Ocak 1969 | Doğum Yılı | Görüntüle |
| 6 | KUL İBRAHİM/OZAN İBRAHİM | d. 1876 - ö. 1959 | Doğum Yılı | Görüntüle |
| 7 | KUL FAKİR ALİ, Ali Oymak | d. 1860? - ö. 1938 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
| 8 | ŞEYDA, Kemer Beyim Vezirova | d. ? - ö. 1938 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
| 9 | ELES ŞİRİN OĞLU/ELES BOZALKANLI | d. 1870 - ö. 1938 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
| 10 | Ahmet Erhan | d. 08 Şubat 1958 - ö. 04 Ağustos 2013 | Meslek | Görüntüle |
| 11 | Stepan Bulgar | d. 1953 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
| 12 | Ibıray Altınsarin | d. 20 Ekim 1841 - ö. 17 Temmuz 1889 | Meslek | Görüntüle |
| 13 | İbrahim Alâettin Gövsa | d. 1889 - ö. 29 Ekim 1949 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
| 14 | Teodor Kasap | d. 10 Kasım 1835 - ö. 5 Haziran 1897 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
| 15 | Aka Gündüz | d. 1885 - ö. 7 Kasım 1958 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
| 16 | TAB'Î, Halil Paşa-zâde, Bekir Tab'î Efendi | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
| 17 | FAHRÎ, Zeyrek-zâdeli | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
| 18 | Fahri Ersavaş | d. 1 Mart 1920 - ö. 1 Ekim 2010 | Madde Adı | Görüntüle |