Madde Detay

Asıl adı Yûsuf Ziyâ olup eski mutasarrıflardan Hasan Hayri Paşa'nın oğludur. 1270 /1854'te Yozgat'ta doğdu. Rüşdî mektebinden şehâdetnâme aldıktan sonra özel öğretmenlerden Arapça ve Farsça öğrendi. Yozgat ve Kırşehir tahrirat ve adliye kalemlerinde çalıştı. Daha sonra sırasıyla Yozgat ve Kırşehir bidâyet mahkemesi ceza dâiresi reisliği; Niğde, Kırşehir, Lüleburgaz, Kastamonu bidâyet mahkemeleri savcı muavinliği; Çankırı, Musul, Adana ceza reisliği görevlerinde bulundu. Devlet hakkında ileri geri konuştuğu ihbar edildi ve Adana Ceza Reisliğinden azledildi. İstanbul'da İstinaf Mahkemesi'nde yapılan mahkeme sonucunda ihbarın iftira olduğu ortaya çıktı ve beraat etti. Edirne merkez bidayet mahkemesi ceza reisliği'ne, daha sonra Trablusgarp istinaf mahkemesi savcılığına tayin olu­ndu. Trablusgarp ceza reisi Nimetullah Efendi'ye hakaret etmesin­den dolayı azledildi ve1323 /13 Haziran 1906'da adliye hizmetlerin­den men edildi. II. Meşrûtiyet'in ilânından sonra 1325/5 Ekim 1908'de Üsküdar bidayet mahkemesi azalığına tayin olundu. Çalıştığı dairede geçirdiği felç sonucunda bir hafta sonra 1336 /Nisan 1918'de vefatı ile İstanbul Merkez Efendi Kabristanı'na defne­dildi. Yusuf Ziya Bey ûlâ sınıf-ı sânisi rütbesi, dördüncü rütbe Osmânî nişanı ve Hicaz Demiryolu Madalyası'na sahiptir.

Eserleri şunlardır:

1. Temâşâ-yı Celâl-i Hudâ: Bu eserinde Yoz­gat, Kırşehir ve Kastamonu civarında gezip gördüğü yerleri, tanıdığı insanları çok güzel bir biçimde anlatır. Bu eser ismi geçen şehirlerin o zamanki durumları hakkında önemli bir kaynaktır. Eserin bir nüshası İstanbul Millet Kütüphanesi, Ali Emiri Koleksiyonu, 34 AE Manzum 1147'dedir.

2. Müntehabât-ı Şehnâme-i Firdevsî-i Tûsî

3. Arabî, Fârisî ve Türkî Medâr-ı Mükâleme

4. Kastamonu, Küre, İnebolu Temâşâsı

5. Zemzeme-i Zafer

6. Mir'ât-ı Muhammediyye ve Menâkıb-ı Ahmediyye

7. Tabsıra yâhud Adana Temâşâsı

8. Evsâf-ı Seniyye-i Hamidiyye'den Bir Şemme

9. Temâşâ-yı Âlem

10. Birinci Mecmûa-i Eş'ârım yâhud Nev-bahârım

11. Temâşâ-yı Celâl-i Hudâ

12. Barîka-i Teessür

13. Vâveylâ-yı Peder

14. Manzûm Mektublar

15. Mensûr Mektublar

16. İkinci Mecmûa-i Eş'ârım yâhud Sonbaharım

17. Mir'ât-ı Tecelliyât (Cunbur 1999: 2028-29; Abdulkadiroğlu: 1994: 86-88).

Abdulkadiroğlu, Abdülkerim ve Feridun Hakan Özkan. (1994). Yozgat Meşhurları. Ankara: Kariyer Matbaacılık.

Cunbur, Müjgan (hzl.) (1999).  İbnü'l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. Ankara: AKM Yay.

Gazel

Sarây-ı bî-bekâda turfa bir kâşânedir gönlüm

İmâret kâbil olmaz rütbede vîrânedir gönlüm

Yanar nârına âvâz-ı şikâyet çıkmaz agzından

O şem'-i kâ'inat-efrûz içün pervânedir gönlüm

Müyesser olmasa ger vuslatı ol nazlı cânânın

Ne gam sahbâ-yı aşkın ile ser-mestânedir gönlüm

O meh-rûyun hayâliyle olur hem-vâre cûşâcûş

Demâdem feyz-yâb olmakda bir hum-hânedir gönlüm

Hemîşe rişte-i nazma çeker güftâr-ı şîrîni

Perîşân zülfüne yârin Ziyâ bir şânedir gönlüm

Gazel

Sâkıyâ bâde-i gül-fâmı getir şâd olalım

Tâ-be-key böyle rehîn-i gam ü feryâd olalım

Dâ'imâ olmadadır vîrâne dil-i nâ-kâmım

Ne revâ böyle kala bir dahi âbâd olalım

Firkat-i yâr ile dil-haste iken lâyık mı

Bu cefâ-hânede mihnet ile berbâd olalım

Gelsün ehl-i dil olanlar bize mey sun sâkî

Bir zamân sıklet-i bîgâneden âzâd olalım

Bulur elbette buna çâre Ziyâ ol mün'im

Ayağından öperek tâlib-i imdâd olalım

(Cunbur, Müjgan (hzl.) (1999).  İbnü'l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. Ankara: AKM Yay. 2028-29.)