Madde Detay
FAHRÎ, Hüseyin Fahreddîn Dede
(d. 1271/1854 - ö. 1329/1911)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
10 Muharrem 1271/3 Ekim 1854’te Beşiktaş Mevlevihanesi’nde, mukabele anında, semaya başlamadan önce doğdu. O gün mukabelede hüseynî âyini okunduğu için babası ona Hüseyin adını verdi. Şiirlerinede Fahrî mahlasını kullandı. Babası Beşiktaş Mevlevihanesi Şeyhi Hasan Nazîf Dede Efendi’dir. Nazîf Dede 1278/1861-1862’de vefat ettiğinden Hüseyin Efendi, sekiz yaşında olduğu hâlde Sadreddîn Çelebi Efendi tarafından Beşiktaş Mevlevîhânesi şeyhliğine tayin edildi. Babasından icazet aldı. Onun vefatından sonra Karahisâr-ı Sâhib Mevlevîhânesi Şeyhi Kemâleddîn Çelebi Efendi’den, ondan sonra da Mısır Dârü’l-Mevlevîsi Şeyhi Azmî Dede Efendi’den icazet aldı. Şeyhlik verilmeden önce Beşiktaş Mekteb-i Rüşdîsi’ne devam etti. Daha sonra Hintli İskender Efendi’den Farsça ve Fransızca, kayınpederi Yenikapı Mevlevîhânesi Şeyhi Osman Salâhaddîn Dede Efendi’den Arapça, Sami Paşa’dan Mesnevî okudu. 15 Rebiülevvel 1298/15 Şubat 1881’de Osman Salâhaddîn Efendi’nin eşi Fâtıma Aliye Hanım’la evlenerek bu evlilikten Fâtıma Mümine Hanım, Hasan Nazîf Efendi, Fâtıma Fasîha, Fâtıma Destina Hanımlar doğdu. Abdülhalîm Çelebi, İstanbul’a gittiğinde mevlevihanelerde Mesnevî takriri konusunda uyarıda bulunduğundan Hüseyin Efendi de hayatının sonuna kadar çarşamba günleri mukabeleden evvel Mesnevî takrir etti. Bahariye Mevlevihanesi, yapılış yılından itibaren 1294/1877-78’den beri tamir edilmediğinden, tamiri için 14 Zilkade 1328/17 Kasım 1910 Çarşamba günü Sultan Mehmed Reşâd Kâğıthâne’den deniz yoluyla dergâha geldi. Hüseyin Dede Efendi, önünden buhurdan çekerek onu karşıladı. Mukabelede “Merhabâ ey cân-ı bâkî pâdişâh-ı kâmkâr” matlalı na’t okundu. İsfahan âyiniyle semaya başlandı. Hüseyin Efendi 21 Ramazan 1329/15 Eylül 1911'de vefat etti. Eyüp Camisi'nde babasının yanına defnedildi. Vefatına şu tarihler düşüldü: Üsküdârlı Talât Bey: “Vâsıl ola cemâle vâsıl ola cemâle/Gitdi Hüseyn Efendi dergâh-ı Zü’l-Celâl’e”. Dîvân-ı Hümâyûn Dâiresi Müdür Muavini İsmet Bey: “Aşk-ı Mevlânâ ile gitdi Hüseyn-i Mevlevî”. Bahâriye Mevlevihanesi dervişlerinden Manisalı İbrahim Zuhûrî Dede: “Ser-be-kef geldi Zuhûrî söyledi târîhini/Dâr-ı cennetde Hüseyn olsun Ali’nin hemdemi”.
Menâkıb-ı Mevlânâ’yı nazmen tercümeye başlayıp mukaddime ile bazı kısımları ikmal etmişti. Türkçe gibi Farsça da güzel şiir söylerdi. Gençken vefat eden eşi Fasîha Hanım için de bir mersiye kaleme aldı. Nevsâl-i Osmânî’de Ziyâ Bey’e, Rauf Yekta Bey’in gönderdiği tezkirede musikişinaslığı konususnda şunları söylüyor.:“… Çok genç yaştayken musikiye ilgi duyarak başlangıçta, neyzen Yûsuf Paşa’dan uzun süre ney talim etti, daha sonra Dede Efendi öğrencilerinden Mutafzâde Hacı Ahmed Efendi’den eğitim gördü. Mutafzâde’nin vefatından sonra Zekâyî Dede’den de birçok fasıl öğrendi. Acem-aşîrân makamından bestelediği âyin-i şerîf, bestekârlıkta ne kadar başarılı olduğunu göstermeye yeterlidir. Kayınbiraderi Celâleddîn Efendi’nin (Dügâh) âyin-i şerîfi için tanzim ettiği pişrev önemlidir ve nadir rastlanan bir eserdir."
Kaynakça
Cunbur, Müjgân (hzl.) (1999). İbnülemin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C. I. Ankara: AKM Yay.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. II. Ankara: Bizim Büro Yay.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2000). Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri. C. I. Ankara: Bizim Büro Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAKYayın Tarihi: 20.01.2015Güncelleme Tarihi: 02.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Dehre gelmeden ne da’vâdır ne gavgâdır garaz
Hüsn-i rûy-ı yârı her yüzden temâşâdır garaz
Ey tabîb-i cân u dil maksad cemâlin görmedir
Sanma derd-i aşkıma senden müdâvâdır garaz
Kûy-ı yâre gitmeden maksûd bir dîdârdır
Cüst ü cûy-i Tûr’dan nûr-ı tecellâdır garaz
Yâr kendin görmege âyîne îcâd eylemiş
Sûret-i îcâd-ı âlemden bu ma’nâdır garaz
Fahriyâ ma'lûmudur erbâb-ı irfânın bu râz
Lâfz-ı Mevlânâ’dan ancak zât-ı Mevlâdır garaz
(Cunbur, Müjgân (hzl.) (1999). İbnülemin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C. I. Ankara: AKM Yay. 529.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 20.01.2015Güncelleme Tarihi: 02.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Dehre gelmeden ne da’vâdır ne gavgâdır garaz
Hüsn-i rûy-ı yârı her yüzden temâşâdır garaz
Ey tabîb-i cân u dil maksad cemâlin görmedir
Sanma derd-i aşkıma senden müdâvâdır garaz
Kûy-ı yâre gitmeden maksûd bir dîdârdır
Cüst ü cûy-i Tûr’dan nûr-ı tecellâdır garaz
Yâr kendin görmege âyîne îcâd eylemiş
Sûret-i îcâd-ı âlemden bu ma’nâdır garaz
Fahriyâ ma'lûmudur erbâb-ı irfânın bu râz
Lâfz-ı Mevlânâ’dan ancak zât-ı Mevlâdır garaz
(Cunbur, Müjgân (hzl.) (1999). İbnülemin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C. I. Ankara: AKM Yay. 529.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Dehre gelmeden ne da’vâdır ne gavgâdır garaz
Hüsn-i rûy-ı yârı her yüzden temâşâdır garaz
Ey tabîb-i cân u dil maksad cemâlin görmedir
Sanma derd-i aşkıma senden müdâvâdır garaz
Kûy-ı yâre gitmeden maksûd bir dîdârdır
Cüst ü cûy-i Tûr’dan nûr-ı tecellâdır garaz
Yâr kendin görmege âyîne îcâd eylemiş
Sûret-i îcâd-ı âlemden bu ma’nâdır garaz
Fahriyâ ma'lûmudur erbâb-ı irfânın bu râz
Lâfz-ı Mevlânâ’dan ancak zât-ı Mevlâdır garaz
(Cunbur, Müjgân (hzl.) (1999). İbnülemin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C. I. Ankara: AKM Yay. 529.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Gazel
Dehre gelmeden ne da’vâdır ne gavgâdır garaz
Hüsn-i rûy-ı yârı her yüzden temâşâdır garaz
Ey tabîb-i cân u dil maksad cemâlin görmedir
Sanma derd-i aşkıma senden müdâvâdır garaz
Kûy-ı yâre gitmeden maksûd bir dîdârdır
Cüst ü cûy-i Tûr’dan nûr-ı tecellâdır garaz
Yâr kendin görmege âyîne îcâd eylemiş
Sûret-i îcâd-ı âlemden bu ma’nâdır garaz
Fahriyâ ma'lûmudur erbâb-ı irfânın bu râz
Lâfz-ı Mevlânâ’dan ancak zât-ı Mevlâdır garaz
(Cunbur, Müjgân (hzl.) (1999). İbnülemin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C. I. Ankara: AKM Yay. 529.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | SA'ÎD, Ahmed Sa'îd Efendi | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Avanzâde Mehmet Süleyman | d. 1871 - ö. 1922 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | NEVRES, Mehmed Nevres Paşa | d. 1825 - ö. 1872 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | GULÂMÎ, Sivaslı | d. 1854 - ö. 1886 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | SARRÂF, Rıza Tebrizî | d. 1854-55 - ö. 1907 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | İFFET, Hatice İffet Hanım | d. 1854 - ö. 1912 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | ENVER | d. 1828 - ö. 1911 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Feraizcizade Mehmed Şakir | d. 1853 - ö. 1911 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | ŞÂKİR, Hâfız Mehmed Şâkir | d. 1829 - ö. 1911 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | HİKMETÎ, İsmâil | d. ? - ö. 1773 | Meslek | Görüntüle |
11 | KÂŞİFÎ, Şeyh Kâşifî Efendi | d. ? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | AZİZÎ, Şeyh Abdülaziz Azizî Dede | d. ? - ö. 1728 | Meslek | Görüntüle |
13 | AHMED TAL'AT, Benlerli-zâde Hâfız Ahmed Tal'at Efendi | d. ? - ö. 1903 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | KEMÂLÎ, Ali Kemâlî Paşa, Erzurumlu | d. 1819 - ö. 1898 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | NÂ’İL, Cebbâr-zâde Abbâs Hilmî Nâ’il Paşa | d. ? - ö. 1858 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | MEHMED, Mehmed Efendi b. İbrâhîm Efendi | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | HASAN ÂLİM | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | FEHÎM, Mahmûd Fehîm Efendi | d. 1805 - ö. 1853 ds. | Madde Adı | Görüntüle |