Madde Detay

Tam adı Halide İsmet Kür'dür. Yazı ve şiirlerinde İsmet Ayten, İsmet Avnullah, İsmet Zorluhankızı ve Zorluhankızı imzalarını da kullandı. İsmet Kür’ün bilinen en eski atası “büyük dedem” dediği Zorlu Han adlı bir derebeyidir. Zorlu Han, Erzurum’un tanınmış ailelerindendir. Gazeteci-yazar ve Fedakâran-ı Millet Cemiyeti başkanı Avnullah el-Kazımi (Mehmet Selim) ile Ayşe Nazlı Zorluhan'ın kızı olarak 29 Eylül 1916'da İstanbul'da doğdu. Kaptanıderya Müşir Ahmet Paşa dedesi, romancı Pınar Kür ile heykeltıraş Işılar Kür kızları, şair ve yazar Halide Nusret Zorlutuna ablası, romancı Emine lşınsu Öksüz yeğenidir. İsmet Kür, ilköğrenimini Kız Tatbikat Okulu'nda gördü; Çamlıca Ortaokulu (1930), Edirne Kız Öğretmen Okulu (1934) ve Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Edebiyat Bölümü'nü bitirdi (1939). 1939'da Gazi Eğitim Enstitüsü'nde öğrenci iken tanışıp anlaştığı Behram Kür’le evlendi. Zonguldak, Kırklareli, Kars, Bursa ve Bilecik'te çeşitli orta dereceli okullarda yirmi yıla yakın bir süre ile Türkçe ve edebiyat öğretmenliği yaptı (1938-52 ve 1953-56). 1949 yılında TRT radyosunda "Çocuk Saati" programının hem yazarlığını hem de yönetmenliğini üstlendi. Amerika Bölgesi kültür ataşeliği talebe müfettişliği yardımcılığı (New York, 1956-60) görevlerinde bulundu. 1951 yılında Zafer gazetesinde yazmaya başladı. İki yıl boyunca Zafer gazetesinde çeşitli makale, öykü ve eleştirileri yayımlandı. İngiltere Kent Drama Okulu'ndan 1953'te sertifika aldı. Daha sonra ABD'ye giderek New York Üniversitesi'nin eğitim ve psikoloji kurslarına katıldı (1956-60). 1958'de New York'ta yarı Türkçe yarı İngilizce çıkan Yankı-Reflection adlı bir dergi yayımladı; Kür Yayınevi'ni kurdu. Cumhuriyet, Zafer, Yeni İstanbul, Yeni Gazete, Barış gibi gazetelerde özellikle dil ve çocuklara yönelik yayımlara ilişkin yazılarıyla dikkat çekti. "Ankara Radyosu Çocuk Saati" programını (1949-50), Londra'da BBC'de söyleşiler (1952-53), Lefkoşa Bayrak Radyosu'nda müzik-şiir-söyleşi programları hazırladı ve sundu (1979-82). Ankara ve İstanbul radyolarında pek çok oyunu seslendirildi, Ne Güzel Şey adlı oyunu Ankara Devlet Tiyatrosu Çocuk Bölümü tarafından sahnelendi. 1961'de öğretmenlik mesleğinden emekliye ayrıldı ve İstanbul'a yerleşti. 1962'de eşinden ayrıldı. 1967'de Ankara Çocuk Radyosu’nda çalışmaya başladı, bu dönemde kaleme aldığı bir dizi oyun radyoda seslendirildi. 1969'da Yeni İstanbul gazetesinde “Aydınlar Konuşuyor” köşesinde yazmaya başladı. Bu köşede daha çok eğitim ve öğretim meselelerindeki görüşlerini kaleme aldı. Aynı yıl Yeni Gazete'de “Günlük Sorunlarımız” köşesini hazırladı. 1970'te Yeni Gazete'de “Sohbet” köşesinde yazmaya başladı. 1972-73 yıllarında da Barış gazetesinin eğitim sayfasını hazırladı. 1972’de aynı gazetedeki “İsmet Kür’den Sevgilerle” isimli köşesinde günlük fıkralar neşretti. 1973'ten sonra da İsmet Kür zaman zaman çeşitli gazete ve dergilere yazmayı sürdürdü; fakat hiçbir gazetede sürekli yazmadı. Bir süre çalışmalarına ara veren İsmet Kür, 10 Haziran 1984 tarihinde çok sevgili dostu ve ablası Halide Nusret Zorlutuna ölümüyle sarsıldı. Ölümüne dek çocuk edebiyatı alanında eserlerini yayımlamayı sürdürdü. Çocuk Yayınları Derneği, Edebiyatçılar Derneği ve Türkiye Yazarlar Sendikası, Çocuk ve İlk Gençlik Kültürü ve Edebiyatı Araştırmacılar Derneği ile Türkiye Kadınlar Birliği (New York) üyesiydi.

İsmet Kür’ün edebiyat dünyasına adım atışı, çok erken yaşlarda ablası Halide Nusret Zorlutuna sayesinde olmuştur. Halide Nusret gittiği her yere kardeşini de götürmekten hoşlanır. Bu sebeple İsmet Kür döneminin pek çok ünlü ismiyle çocuk yaşında tanışmış henüz anlayamayacağı yaşlardan itibaren edebiyat sohbetlerine tanık olmuştur. Özellikle Ahmet Halit Kitabevi çocukluk günlerinde onu edebiyat dünyasıyla iletişime geçiren en önemli mekânlardan biridir. İsmet Kür, hatıralarında Ahmet Halit Kitabevi’nin hayatında oynadığı role “Neyse… Ahmet Halit Kitabevi’ne dönelim. Ben zaman içinde, pek çok ünlü insanı orada tanıdım: İsmail Hakkı (Baltacıoğlu) olağanüstü yakışıklı bir adam… Mustafa Şekip Tunç, Reşat Nuri Güntekin, İbrahim Alâeddin Gövsa, Hamdullah Suphi Tanrıöver ve adları aklıma gelmeyen daha başkaları… Çocuğun dünyasını zenginleştirmek için bundan iyi fırsat az bulunur” (Kür 2006: 100) cümleleriyle yer verir.

Edebiyatçı bir ailede yetişen ve özellikle ablası Halide Nusret Zorlutuna'nın etkisinde kaldığı görülen İsmet Kür'ün ilk şiiri, "İsmet Ayten" imzasıyla 1927'de Ahmet Halit'in çıkardığı Çocuk Dünyası dergisinde yayımlandı. Şairine beş liralık bir ödül kazandıran "Büyük Gazi" adlı bu şiir, yıllarca Türkçe ders kitaplarında yer aldı (İçözü 2002: 21). Bu dergide yazmayı sürdüren İsmet Kür, daha sonra 1931 yılında Talebe Defteri dergisinde şiirlerini yayımlamaya başladı. İlerleyen yıllarda çeşitli dergilerde şiirlerini yayımlamaya devam eden İsmet Kür, bu şiirleri Yaşamak (1945) ve 99. Kat Şiirleri (2005) adlı kitaplarında bir araya getirdi. İsmet Kür'ün ilk öyküsü "Mesut Tahayyüller", 1931 yılında Muhit dergisinde çıktı. Yazar, hikâyelerini 2001 yılında Kocaman Bir Örümcektir Zaman adı ile kitaplaştırdı.

Şiir ve hikâye türlerinde de eserler vermesine rağmen İsmet Kür, daha çok çocuk edebiyatı alanında kaleme aldığı ürünlerle ön plana çıkan bir yazar oldu. Çocuk edebiyatının niteliği ve ülkemizde çocuk edebiyatının durumu konusundaki görüşlerini çeşitli gazete yazılarında dile getirdi. İsmet Kür, çocuk edebiyatı alanında yazılan eserlerin eğitime katkıda bulunması gerektiğini düşünür. Yazar, çocuklara yönelik eserlerin dil bakımından kusursuz olması gerektiğini vurgular. Bu kitaplar sayesinde çocuklar ana dillerini doğru öğrenecek ve ilerde okuma alışkanlığı edinecektir. Ayrıca bu kitaplar, gerçekçi olmalıdır. Çocuğu gerçeklerden koparıp hayal dünyasına dalmasına sebep olan kitaplar onlara büyük zarar verebilir. Yazara göre çocuklar için yazılan kitapların bir diğer görevi de onlara ülkelerini tanıtmak ve sevdirmek olmalıdır. Bu sebeple çeviri ve adapte yerine her ülkenin kendine özgü bir çocuk edebiyatı olmalı; bu alanda gerekli özelliklere sahip yeterince eser üretilmelidir.

İsmet Kür, şiir, hikâye ve çocuk edebiyatı alanındaki eserlerin yanı sıra hatıralarını Yarısı Roman (1995) ve Yıllara mı Çarptı Hızımız (2008) adlı kitaplarında bir araya getirip yayımlamıştır.