Hulki Aktunç

Oktay Bizer, Ali Devran
(d. 27 Ocak 1949 / ö. 29 Haziran 2011)
Hikâyeci, romancı, denemeci, şair, sözlükçü, yayıncı, reklamcı
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul'da doğdu. Tam adı Şükrü Hulki Aktunç'tur. Recep Aktunç ile Nadide (Öğütveren) Hanım'ın oğludur. 1955-60 yılları arasında Moda İlkokulu'ndaeğitim hayatına başladı. Selimiye Askeri Ortaokulu (1960-1963), Erzincan Askeri Lisesi (1963-1966) ve Haydarpaşa Lisesi'nde(1967) okudu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne 1968'de başlayan Hulki Aktunç, bu yıllarda Meydan Larousse'da önce düzeltmen, sonra redaktör olarak çalıştı..1971'de felsefe öğretmeni ve yazar Semra Dedeoğlu (Aktunç)'yla evlendi. Hukuk fakültesindeki öğrenimini yarıda bırakarak reklam sektörüne yöneldi,1973'te düzeltmen olarak girdiği Manajans'ta yönetici konumuna kadar yükseldi. Manajans'tan 1979'da ayrılarak Zühtü Sezer'le birlikte Yaratım Reklam Ajansı'nı kurdu. (1980). Reklamcılar Derneği Başkanlığı yaptı (1998-1999),2008'de reklamcılıktan emekliye ayrıldı.

Hulki Aktunç'un ilk yazısı Yeni Ufuklar'da ("Mektuplardan Yansıyan," Nisan 1968), ilk öyküsü Soyut'ta ("Deredeki," Eylül 1969) yayımlandı. İlk sayısı 1971 Nisan'ında yayımlanan ancak 12 Mart Askeri Darbesi dolayısıyla kesintiye uğrayan Türkiye Defteri dergisini 1973-1975 yılları arasında Taylan Altuğ ve Naci Çelik'le beraber çıkardı. İlk dönem öykü, eleştiri ve şiirleriniPapirüs, Yeni Edebiyat, Yeni Dergi, Yansıma ve Türkiye Defteri'nde yayımladı. İlk öykü kitabı Gidenler Dönmeyenler'le (1976) 1977 TDK Öykü Ödülü'nü kazandı.

Aktunç, edebiyata öyküyle başarılı bir giriş yapmış, roman, şiir, deneme türlerinde de ürün vermış ve bir sözlük hazırlamıştır. Bir Çağ Yangını romanı 1981 Abdi İpekçi Roman Ödülü'ne değer görülmüştür. İkinci ve son romanı Son İki Eylül, avangardromanın Türk edebiyatındaki az sayıda örneğinden biridir. İlk şiirlerini Ali Devran takma adıyla Türkiye Defteri'nde yayımlamasına rağmen uzun yıllar süren şiir çalışmalarının ilk verimleri Sır Kâtibi ve Islıkla Tarihçe adlarıyla 1989'da kitaplaşmıştır. Yaklaşık yirmi yıl üzerinde çalıştığı Tanıklarıyla Türkçenin Büyük Argo Sözlüğü'nü (1990) Divân-ı Lügatit Türk'ten mizah dergisi Limon'a kadar farklı nitelikteki kaynakları tarayarak oluşturmuştur. Dilbilim çevrelerinde övgüyle karşılanan sözlük, yazarın argoyla ilgili teorik yazılarını da içerdiğinden bir referans kitabıdır. Sözlüğün sonraki yıllarda da genişletilmiş baskıları yapılmıştır.

Aktunç, ilk öykü kitapları Gidenler Dönmeyenler (1976) ve Kurtarılmış Haziran'da (1977) emek-sömürü düzenini konu alır. Kişilerini işçilerden, emekçilerden ve küçük esnaftan seçerken toplumsal olaylara bireyin ekseninden bakar. Sabahattin Ali'nin toplumculuğuyla Sait Faik'in avangardizmini birleştirmeye çalışır. Sonraki kitapları Ten ve Gölge'de (1985) Bir Yer Göstericinin Hayatı'nda (1989) toplumsaldan kopmamakla beraber bunu daha örtük bir biçimde işler. Son öykü kitabı Güz Her Şeyi Bilir'de (1998) neredeyse kendi öykü anlayışının poetikasını ifade eder. İlk öykülerinden itibaren yeni ve özgün bir öykü dilinin peşine düşen Aktunç, imge ve çağrışımlardan yararlanır. Şiirleri de öykü ve romanlarından tanıdığımız bir dünyanın izlerini taşır. Türkçe şiir geleneğinin içinden süzüp getirdiği bu şiirlerde özgün ve sağlam bir yapı kurar, dizeye hâkimdir, sesin ritim ve ahenk gücünü başarıyla kullanır.

Aktunç, yapıtlarında çoğunlukla İstanbul'u, kentin kaybolan insan dokusunu, tarihi, belleği, toplumsal bağlamda cinselliği işler. Dil, zaman içinde, edebiyatının merkezine yerleşir. Öyküde, romanda, şiirde Türkçenin olanaklarını zorlar. Öncü denemelerden kaçınmaz. Edebiyatının köklerini geleneksel anlatı sanatlarımızda halk hikâyelerinde, meddah ve Karagöz'de arar. Gelenekselle modernin yenilikçi bir bileşimine gider.

Kaynakça

Akatlı, Füsun (1987). "Son İki Eylül". Gergedan. S.3: 106-107.

Akatlı, Füsun (1989). "Şiire Yeni Bir Kanat" Cumhuriyet, 6 Temmuz 1989, 5.

Andaç, Feridun (1997). "Hikâyenin Kaynaklarına Bakmak Bir Zorunluluktur" (söyleşi).Adam Öykü. S.8.37-49.

Barbarosoğlu, Nalan (1999). "Güz Her Şeyi Bilir".Adam Öykü. S.21.155-158.

Kıraç, Rıza (2008). Yoldaşım 40 Yıl. İstanbul: Say.

Kurdakul, Şükran (1999). "AKTUNÇ, Hulki".Şairler ve Yazarlar Sözlüğü, İstanbul: İnkılap. 53-54.

Necatigil, Behçet (2016). "AKTUNÇ, Hulki".Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü, İstanbul: YKY. 41.

Tosun, Necip (2007). "Güz İkonaları: Hulki Aktunç Öykücülüğü".Eşik Cini. 7. Ocak-Şubat 2007. 47-52.

Yalçın, Murat (Ed.) (2003). "AKTUNÇ, Hulki".Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi (2003). C. 1. İstanbul: YKY. 64-65.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: BENGÜ VAHAPOĞLU
Yayın Tarihi: 02.03.2018
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Gidenler DönmeyenlerGünebakan / İstanbul1976Hikâye
Kurtarılmış HaziranDerinlik / İstanbul1977Hikâye
Bir Çağ YangınıDerinlik / İstanbul1981Roman
Ten ve Gölgeİletişim / İstanbul1985Hikâye
Son İki EylülÖzgür / İstanbul1987Roman
Bir Yer Göstericinin HayatıAfa / İstanbul1989Hikâye
Sır KâtibiŞiir Atı / İstanbul1989Şiir
Islıkla Tarihçe1000 Tane / İstanbul1989Şiir
Büyük Argo SözlüğüAfa / İstanbul1990Diğer
Adresim AynalarTelos / İstanbul1991Şiir
ŞarkılarVarlık / İstanbul1992Şiir
İnsan Aşklarının KülüdürKorsan / İstanbul1993Şiir
Istıraplar AnsiklopedisiOğlak / İstanbul1994Şiir
Güz Her Şeyi BilirOğlak / İstanbul1998Hikâye
Twelfth SongPoetry Ireland / İrlanda1998Şiir
Bir Şeyin VaroluşuVarlık / İstanbul1999Şiir
Erotologya?Sel / İstanbul2000Deneme
Firak (Toplu Şiirler 1989-1999)YKY / İstanbul2000Şiir
Aforistika ya da ÖzeldeyişlerSel / İstanbul2001Diğer
Sönmemiş DizelerYKY / İstanbul2009Şiir
OpusSel / İstanbul2012Diğer
AranameYKY / İstanbul2013Diğer

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Melike Belkıs Aydınd. 1984 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Talât Sait Halmand. 7 Temmuz 1931 - ö. 5 Aralık 2014Doğum YeriGörüntüle
3Orhan Koçakd. 1948 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Üzeyir Lokman Çaycıd. 22 Ağustos 1949 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Seçkin Gündüzd. 1949 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6NEROĞLU/EMRAH, Emrah Nerd. 1949 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Hasan Barışcand. 01 Ocak 1952 - ö. 09 Nisan 2011Ölüm YılıGörüntüle
8ÖZGÜRÎ, Hasan Önald. 1930 - ö. 2011Ölüm YılıGörüntüle
9Beki L. Bahard. 16 Aralık 1927 - ö. 19 Ağustos 2011Ölüm YılıGörüntüle
10Abdülhaluk Uygurd. 1901 - ö. 13 Mart 1933MeslekGörüntüle
11Bedri Rahmi Eyuboğlud. 1913 - ö. 21 Eylül 1975MeslekGörüntüle
12Berna Olgaçd. 27 Mart 1975 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Tufan Çolakd. 01 Ocak 1976 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Tuğrul Çakard. 1946 - ö. 23 Temmuz 2017Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Burhan Oğuzd. 1 Mart 1919 - ö. 17 Şubat 2008Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Ali Fuat Gedikd. 1 Temmuz 1913 - ö. 8 Ocak 1987Madde AdıGörüntüle
17Âlî, Ali Can Beyd. _ - ö. 1703Madde AdıGörüntüle
18ALİ SEYDİ ŞAHİNd. 1963 - ö. ?Madde AdıGörüntüle