Madde Detay

Asıl adı Ali olan âşık 1862 yılında Konya’nın Sille mahallesinde doğdu. Doğum tarihi Fuat Köprülü ve Ali Çelik tarafından 1862 olarak verilirken (Köprülü 1962: 542; Çelik 2006: 240), Emir Kalkan Devâmî’nin 1864 yılında doğduğunu belirtmektedir (1991: 97). Babası Silleli Âşık Feşânî’dir. Geçimini Tekel idaresinde kolculuk, çömlekçilik ve bahçıvanlık yaparak sağladı (Kalkan 1991: 97). Bahçe düzenlemesi için götürüldüğü Karabağ’ın Gülbahçe köyünde, Köprülü'ye göre 1913'te vefat etti (1962: 542). Vefat tarihi Çelik tarafından 1916 (2006: 240), Kalkan tarafından 1920 olarak verilir. 

Devâmî’nin bu mahlasını, kendisini babası Âşık Feşanî’nin devamı olarak gördüğü için aldığı belirtilmektedir (Çelik 2006: 240). Konya âşıklık geleneğinin usta temsilcilerinden olan Devâmî, âşık sanatını usta-çırak yöntemiyle kazandı. Ustası Silleli âşıklardan aynı zamanda babası olan Feşânî’dir. Gençliğinde klarnet ve keman çaldı. Öncelikle usta malı deyişler söyleyerek kendini tanıttı. Yaşadığı dönemde sazı ve sözüyle ün yaptı. Silleli Âşık Nigârî ile birlikte seyahatler yaptı. Pek çok yeri dolaşarak sanatını icra etti. Bu seyahatleri sırasında dönemin diğer âşıklarıyla da tanışarak atışmalar yapma fırsatı buldu (Kalkan 1991: 97).

Devâmî, 19. yüzyılda Silleli âşıklar arasında Konya âşıklık geleneğini temsil eden önemli bir âşıktır. Şiirlerinde hece ve aruz veznini kullandı. Silleli Sururî, Feşânî, Nigârî gibi âşıkların etkisinde kaldı. Âşık tarzı Türk şiirinin koşma, divan, semai ve destan türlerinde eserler verdi. Şiirlerini bir defterde topladı. Fakat Devâmî’nin şiirlerini kendi el yazısıyla oluşturduğu belirtilen bu defter henüz bulunamadığı için elde çok az şiiri mevcuttur.

Şair hakkında bilgi veren en eski yazılı kaynak Fuat Köprülü’nün Türk Saz Şairleri adlı eseridir. Şiirleri diğer saz şiiri/ halk şiiri/ âşık şiirini konu alan kimi antoloji ve ansiklopedilerde yer alır. 

Çelik, Ali (2006). Türk Halk Şiiri Antolojisi. İstanbul: Timaş Yay.

Kalkan, Emir (1991). XX. Yüzyıl Türk Halk Şairleri Antolojisi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Köprülü, M. Fuad (1962). Türk Saz Şairleri. C. I-V. Ankara: Millî Kültür Yay.

 

Koşma

Rahm eyleyin benim garip halime

Kalmışım gurbette ararım yoktur

Terk eyledi bülbül konmaz dalıma

Gezerim çöllerde kararım yoktur

 

Bir onulmaz derde düştüm ararım

Aşk narına ciğerciğim dağlarım

Kaygundur yaralar sargı bağlarım

Merhem edip bana sararım yoktur

 

Yazılmış alnımın yazısı kara

Benim bu derdime bulunmaz çare

Gece gündüz düştüm ben ah u zara

Hâlin nedir deyip sorarım yoktur

 

Perişan halimden kimse bilmedi

Akan çeşmim yaşın gelip silmedi

Coştu Tuna gibi hiç eksilmedi

Perişan zülüfler tararım yoktur

 

Kurtulup bu dertten iyi olamam

O nazlı yârimi gayrı bulamam

Devâmî’yim ben gurbette kalamam

Benim bir kimseye zararım yoktur

 

Köprülü, M. Fuad (1962). Türk Saz Şairleri C. I-V. Ankara: Millî Kültür Yay. 601.

Destan

Şu yalan dünyada kılsan namaz

Bakıp da sözüne uyma şeytana

Edersen hesodluk olursan gammaz

Sonunda çekecek bak seni isyana

Koymazlar adamı kendi haline

Erdirmez destini zerre malına

Girerler dört kişi anın salına

Ol vakit atarlar seni zindana

 

Eda eyle farzı tut sen orucu

Kabirde başına gelir sorucu

Kıyamette üfler Sur’u borucu

Girer can cesede çıkan meydana

 

Her yanların üryan düşersin yola

Saçını başını hem yola yola

Var ise sermayen bir medar ola

Varır dayanırsın sen de Mizan’a

 

Huda’nın emriyle Mizan kurulur

Haklının haksızdan hakkı sorulur

Var ise kusurun elbet zor olur

Girersin ol vakit nâr-ı sûzana

 

Günahın miktarı yakarlar canı

Anın arşa çıkar ah ü figanı

Müminin ümidi şefaat kanı

Edelim ümmetlik o bir Sultan’a

 

Dile bir murada ermek istersen

Hakkın didarını görmek istersen

Cenneti âlâya girmek istersen

Sıdk ile niyaz et sen de Sübhân’a

Şu yalan dünyada istemen malı

Olmak isterseniz o nârdan hâli

Sonu viranlıktır bunun ahali

Güvenir Devamî ulu Yezdan’a

Köprülü, M. Fuad (1962). Türk Saz Şairleri C. I-V. Ankara: Millî Kültür Yay. 602-603.

Divan

Şahsına baksan iydiştir hergeleye öğreklenir

Burkulmuş aygır misali taşaksız yoksa sen misin?

Zerrece yoktur cesaret kendine böğreklenir

Rahi aşkta zeybek ol bıçaksız yoksa sen misin?

 

Dost deyü uryan olup da mâsivâyı terk eden

Okuyup aşkın kitabın gece gündüz ders eden

Han, hamam, kahve köşesin bekleyip de derc eden

Bit boğup da öldüren yavşaksız yoksa sen misin?

 

Ol bezirgân defterinde kaydı çok kısır olan

Her kilim keçe yerine altına hasır alan

Bal veren arılar gibi daima kısır kalan

Şu cihanda derbeder uşaksız yoksa sen misin?

 

Züğürtlükte namdardır saltanat sahibi olan

İflaslıkta muteberdir darlıkta nema bulan

Müflisin kibarı cavlak daima işi yalan

Ey Devamî belde yok kuşaksız yoksa sen misin?

Kalkan, Emir (1991). XX. Yüzyıl Türk Halk Şairleri Antolojisi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 98.