Fatih Emirhan

Damolla, Taşmöhemmed,T.-D., Zemzemétdinov, İmgek, Marksist
(d. 13 Ocak 1886 / ö. 9 Mart 1926)
yazar, yayıncı
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Türkiye Dışı)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Kazan’da doğdu. Babası imam ve müderris Möhemmedzarif 'tir. 1892'de Yaña Biste’de mektebe başladı. 1894-1905 arasında Muhammediye Medresesi’nde okudu. 1901-1902 yıllarına ait defterlerinden Rusça ve Arapça bildiği anlaşılmaktadır. Kazan’da Sergey Nikolayeviç Gassar’dan Rusça öğrendi. 1905'te El-Asr’ül Cedit'te yazmaya başladı. 1906'da Petersburg’ta II. Müslüman Kongresi’ne öğrenci vekili olarak katıldı. 1905'te El-Islah’ın kurucu kadrosunda yer aldı.1907'de Moskova’da yayınlanan Terbiye-i Etfal'de baş muharrirlik yaptı. 1907'de Kazan’da felç geçiren Emirhan, tekerlekli sandalyeyle yaşamak durumunda kaldı. Bu zor durumda El-Islah'ta çalışmaya devam etti. El-Islah’taki yazılarını Damolla imzasıyla yayınladı. 1910'da Tukay ve Galiesgar Kamal'la birlikte Yalt-Yolt dergisini çıkardı. Bu dergide Taşmöhemmet, T-D, Zemzemétdinov imzalarını kullandı. 1912'de yayınlanmaya başlayan Koyaş'ta 1918'e kadar çalıştı. 1919'da Tatar imlâsıyla ilgili toplantılara katıldı. 1923’te tedavi için Başkurdistan’a gitti. Ufa’da Rızaeddin bin Fahreddin'le görüştü. 1923-1924 yıllarında Tiyatro Yüksek Okulu’nda Tatar Edebiyatı dersi verdi. Okul yönetimiyle anlaşamadı ve işinden ayrıldı. 1925'te hastalanan Emirhan, tedavi için gittiği Kırım'da iyileşememiş, 9 Mart 1926’da Kazan’da vefat etmiştir.

Garefe Kiç Töşémde ve Beyremnerébéz hikâyelerinde Tatar muhitindeki çatışmaları anlattı. Eserlerindeki iki ayrı genç tipinin başlangıcı Beyremnerébéz hikâyesine dayanır. Tanımaganlıktan Tanıştık'ta  yenilik taraftarı, entelektüel gençle cahil zengin oğlunun çatışmasını işledi. Cahil mollaları eleştirdiği Fethulla Hezret en iyi satirik eserlerinden biridir. Yeşler'de gençler ve ihtiyarlar arasındaki çatışmayı anlattı. Tatar Kızı , Vak-Töyak, Köndézgé Seher Yaki Ruzasızlar, Kadérle Minutlar , Kölke ve Höcüv Hikeyeleri,  Balalar Atavı, Ul Ükséz Bala Şul eserlerinde Tatar gençlerinin hayatı, eskil kafalılıkla mücadeleleri, kadınların hürriyeti, çocukların yetiştirilmesi konularını ele aldı.

Kaynakça

Kaynakça

Emirhan, Fatih (1991). “Olug Milletçé Tugrısında Kéçkéne Bér Hatire”. Kazan Utları, S.3, s. 168-169.

Hakov, V.H. (1993). Tatar Edebî Télé Tarihı. Kazan: Kazan Univérsitétı Neşriyatı, 296-306.

Hismetullin, H. (1957). “Fatih Emirhan İcatı”, Fatih Emirhan: Povéstlar-Hikeyaler, I. tom, Kazan, s. 5- 26.

İbrahimova F.; Emirhanov R. (1986). Fatih Emirhanov Turında İstelékler. Kazan: Tatarstan Kitap Neşriyatı.

Kazanlı, F. Seyfi (1929).”Fatih Emirhan”, İké Tatar Klassigı Turında. Kazan, s. 35-64.

Kerimullin, E.G. (1964). Tatar Matur Edebiyatı Bibliyografiyasé (1917-1960). Kazan: Kazan Univérsitétı Neşriyatı.

Kurban, İklil (2008). “Fatih Emirhan”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S.25, s. 25-32.

Mehdiyev, M.S. (1989). Réalizmga Taba. XX Yöz Başı Tatar Edebiyatında Çınbarlıknıñ Çagılışı Meseleleré. Kazan: Kazan Univérsitétı Neşriyatı.

N. Sadıykova (tözüçü) ( 1985). Fatih Emirhan: Eserler. 2.tom. Kazan: Tatarstan Kitap Neşriyatı.

Nurullin, İ. (1988). Fatih Emirhan. Kazan: Tatarstan Kitap Neşriyatı.

Nurullin, İ.Z. (1974). Réalizm Turında. Kazan: Tatarstan Kitap Neşriyatı.45-56.ss

Nurullin, İ.Z. (1982). XX. Yöz Başı Tatar Edebiyatı. Kazan: Tatarstan Kitap Neşriyatı.

Remi, İsmail (1992). “EMİRHAN, Fatih (1886-1926)”. Tatarstan, Sayı:11-12. Kazan. 84-85.

Remiyev, İ. (1926). “El-Islah”, Vakıtlı Tatar Matbuatı (1905-1925). Kazan. 25-27.

Remiyev, Zöfer (2000). XX. Yöz Başı Tatar Edebiyatı: Avtorlık, Töp Tékst Hem Hronologiya Meseleleré. Kazan: Şkola.

Sadi, A. (1926). Tatar Edebiyeti Tarihı. Kazan: Tatarstan Devlet Neşriyatı Basması.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞEN USLU
Yayın Tarihi: 28.03.2019
Güncelleme Tarihi: 10.10.2021

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Fethulla Hezretnéñ Ülgeç Térélüé, 1.cüzÖrnek Matbaası / Kazan1909Hikâye
Fethulla Hezretnéñ Gayét Köné, 2.cüzÖrnek Matbaası / Kazan1909Hikâye
Garefe Kiç Töşémde? / Kazan1909Hikâye
Tatar Kızı? / Kazan1909Hikâye
Tanımaganlıktan Tanıştık? / Kazan1909Hikâye
YeşlerÖrnek / Kazan1909Tiyatro
Fethulla Hezret , 3.cüzEhmetgerey Heseni ve Şörekyasé / Kazan1910Hikâye
Fethulla Hezret , 4.cüzEhmetgerey Heseni ve Şörekyasé / Kazan1910Hikâye
Vak-Töyak? / Kazan1910Hikâye
YeşlerEhmetgerey Heseni ve Şörekyasé / Kazan1910Tiyatro
Fethulla HezretEhmetgerey Heseni ve Şörekyasé / Kazan1911Hikâye
HeyatYul Kötephanesé / Kazan1911Hikâye
Köndézgé Seher Yaki Ruzasızlar? / Kazan1911Hikâye
Kadérle MinutlarHaritanov / Kazan1912Hikâye
UrtalıktaMegarif / Kazan1912Roman
Hikeyeler? / Kazan1914Hikâye
TigézsézlerEhmetgerey Heseni ve Şörekyasé / Kazan1915Tiyatro
Kölke ve Höcüv HikeyeleriŞerık / Ufa1918Hikâye
Balalar AtavıMegarif / Kazan1919Hikâye
Ul Üksiz Bala Şul? / Kazan1921Hikâye
Balalar AtavıTatarstan Kitap Neşriyatı / Kazan1921Hikâye
TigézsézlerMatbugat-Neşriyat Kombinatı Basması / Kazan1925Diğer
Fethulla Hezret? / Kazan1929Hikâye
Saylanma Eserler? / Kazan1941Diğer
Necip? / Kazan1956Hikâye
Saylanma Eserler (Povestler, hikeyeler) 1.tomTatknigaizdat / Kazan1957Diğer
Saylanma Eserler ( Sahne Eserleri ), 2.tomTatarstan Kitap Neşriyatı / Kazan1958Tiyatro
Fatih Emirhan: Eserler (Hikayeler 1907-1922), 1. tom? / Kazan1984Hikâye
Fatih Emirhan: Eserler (Povestlar, roman hem drama eserleri), 2. tom? / Kazan1985Diğer
Fatih Emirhan: Eserler (Publitsistika, 3. tom? / Kazan1986Diğer
Fatih Emirhan: Eserler (Edebiyat-sengat tenkıyté, biyografik matériallar, hatlar), 4. tom? / Kazan1989Diğer

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Sadri Maksudi Arsald. 5 Ağustos 1879 - ö. 20 Şubat 1957Doğum YeriGörüntüle
2Ahmet Hadi Maksudid. 1868 - ö. 1941Doğum YeriGörüntüle
3M. Ayaz İshaki İdillid. 23 Şubat 1878 - ö. 22 Temmuz 1954Doğum YeriGörüntüle
4HÜSEYİN FEVZİd. 1886 - ö. 1928Doğum YılıGörüntüle
5İSMAYIL HEYDER OĞLU ELEKBEROVd. 1886 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6YETİM/YETİMÎ, Hasan Yetimid. 1886 - ö. 05.02.1974Doğum YılıGörüntüle
7AZMİ BEKİR, Bekird. 1870 - ö. 20.03.1926Ölüm YılıGörüntüle
8GUFRANÎ, Durmuş Alid. 1864 - ö. 1926Ölüm YılıGörüntüle
9PESENDİ, M. Mardiros Kımpetyand. 1864 - ö. 1926Ölüm YılıGörüntüle
10İhsan Raifd. 1877 - ö. Nisan 1926MeslekGörüntüle
11Ali Erkan Kavaklıd. 1952 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Barış İnced. 17 Ağustos 1982 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Sadri Maksudi Arsald. 5 Ağustos 1879 - ö. 20 Şubat 1957Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Fatih Özgüvend. 1957 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15Fatih Atilâd. 19 Temmuz 1953 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
16Emirhan Oğuzd. 1958 - ö. ?Madde AdıGörüntüle