Madde Detay
Feraizcizade Mehmed Şakir
(d. 1853 / ö. 1911)
Tiyatro yazarı, yayımcı, matbaacı.
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Bursa'da doğdu. Babası Feraizci Hacı Habib Efendi'dir. Düzenli bir eğitim görmemiş, kendi çabalarıyla Arapça, Farsça ve Fransızcasını geliştirmiştir. 1868'de Bursa Mektubî Kaleminde memurluğa başlamış, 1872'de Hüdavendigar (Bursa) Basımevi müdürlüğüne getirilmiştir. 1892-1896 yılları arasında ise Bursa İdadisinde öğretmenlik yapmıştır. 1883'de Feraizcizâde Matbaasını kurmuş, bu matbaada yirmi beş yayının basımını gerçekleştirmiş; 1887-1891 yılları arasında Bursa'da yayımlanan ilk dergi Nilüfer'in basımını da kendi matbasında yapmıştır. Altmış sayı yayımlanan bu derginin kapanmasının ardından Gündoğdu adındaki üç sayı yayımlanabilen dergiyi çıkarmıştır. Bu dergi, yazarın Türkçe konusundaki duyarlığını yansıtan yazılar ile dikkat çekmektedir.1302 ve 1303 yıllarına ait Bursa salnamelerinin yazımını ve basımını da üstlenen Feraizcizade, 1911'de Niğde'ye tayin edilmesinin ardından devlet memurluğu görevinden istifa etmiştir. Bursa'da kalan yazar aynı yıl kalp krizi geçirerek vefat etmiştir.
Geleneksel Türk tiyatrosu ile Moliere çizgisinin kesişiminde oluşturduğu oyunlarında Ahmet Vefik Paşa'nın yolundan ilerlediği görülmektedir. Metin And tarafından dil ve içerik kompozisyonu bakımından Tanzimat Döneminin en iyi komedi yazarı olarak nitelendirilen ve "Tanzimat Moliere'i" olarak adlandırılan (And 1970: 436) Feraizcizade, İnatçı yahut Çöpçatan (1300/1885), Îcâb-ı Gurur yahut İnkılâb-ı Muhabbet (1885) ve Evhâmî (1886) adlı oyunlarını Menâzıru'l Letâif başlığı altında toplamıştır. Diğer oyunları ise Kırk Yalan Köse (1886), Yalan Tükendi (1886) veTeehhül yahut İlk Göz Ağrısı'dır (1886).
Komedi tarzında kaleme aldığı eserlerinde Tanzimat dönemi tiyatro geleneğine uygun olarak, toplumu eğitme amacı güden yazar; batıl inançlar, kadın hakları, görücü usulü ile evlenme, görgüsüzlük, kibir, kıskançlık, bilgisizlikle savaş gibi birbirinden farklı birçok meseleyi işlemiştir (Şahin 2007: 216).
Kaynakça
And, Metin (1970)."Duru Türkçe Yazmış bir Tanzimat Moliere'i". Türk Dili. C. XXII. S. 228. 436-442.
And, Metin (1972). Tanzimat ve İstibdat Döneminde Türk Tiyatrosu. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Koyun, Meryem (2004). "Moliére ile Feraizcizade Mehmet Şakir’e Ait Oyunların Karşılaştırılması". Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
Orhanoğlu, Hayrettin (1996). "Feraizcizade Mehmet Şâkir’in Eserleri ve Oyunlarının Tahlili". Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
Önberk, Nevin (1985). "Ferâizci-zâde Mehmet Şâkir'in Tiyatro Eserlerinde Kadın Tipleri". HÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi. C. III. S.2. 21-32.
Sokullu, Sevinç (1997). Türk Tiyatrosunda Komedyanın Evrimi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Sınar, Alev (2002). “Feraizcizade Mehmet Şâkir’in İki Oyunu”. Scholarly Depth and Accuracy A Festschrift to Lars Johanson-Lars Johanson Armağanı. Ankara: Grafiker Yayınları. 341–350.
Şahin, Dursun (2007). "Ferâizcizâde Mehmet Şâkir Hayatı Sanatı Eserleri". Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. KORAY ÜSTÜNYayın Tarihi: 18.05.2018Güncelleme Tarihi: 24.08.2021
Yayın Tarihi: 18.05.2018Güncelleme Tarihi: 24.08.2021
Güncelleme Tarihi: 24.08.2021
| Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
|---|---|---|---|
| İnatçı yahut Çöpçatan | Ferâizcizâde Matbaası / Bursa | 1885 | Tiyatro |
| Îcâb-ı Gurur yahut İnkılâb-ı Muhabbet | Feraizcizade Matbaası / Bursa | 1885 | Tiyatro |
| Evhâmî | Ferâizcizâde Matbaası / Bursa | 1886 | Tiyatro |
| Kırk Yalan Köse | Ferâizcizâde Matbaası / Bursa | 1886 | Tiyatro |
| Yalan Tükendi | Feraizcizade Matbaası / Bursa | 1886 | Tiyatro |
| Teehhül yahut İlk Göz Ağrısı | Ferâizcizâde Matbaası / Bursa | 1886 | Tiyatro |
İlişkili Maddeler
| Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
|---|---|---|---|---|
| 1 | BEYZÂDE | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
| 2 | SUBHÎ, Abdullah Subhî Efendi | d. ? - ö. 1622 | Doğum Yeri | Görüntüle |
| 3 | Nezihe Meriç | d. 28 Şubat 1924 - ö. 18 Ağustos 2009 | Doğum Yeri | Görüntüle |
| 4 | GÂLİB/FİKRÎ, Mehmed Gâlib Bey, Niğdeli | d. 1853 - ö. 1915 | Doğum Yılı | Görüntüle |
| 5 | ZEKÂYÎ, Ahmed Efendi | d. 1853 - ö. 1920 | Doğum Yılı | Görüntüle |
| 6 | DERVİŞ, Topuzoğlu Ahmed | d. 1853 - ö. 1913 | Doğum Yılı | Görüntüle |
| 7 | OSMAN NÛRÎ | d. 1875 - ö. 1911 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
| 8 | EMÎN, Hacı Mehmed Emîn, Ortaköylü | d. ? - ö. 1911 ds. | Ölüm Yılı | Görüntüle |
| 9 | RİF'AT AĞA, Saltoğlu, Elbistanlı | d. 1837 - ö. 1911 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
| 10 | Aliasgar Kemal | d. 25 Aralık 1878 - ö. 16 Haziran 1933 | Meslek | Görüntüle |
| 11 | Yücel İpek | d. 19 Mayıs 1940 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
| 12 | Turgut Özakman | d. 1 Eylül 1930 - ö. 28 Eylül 2013 | Meslek | Görüntüle |
| 13 | Sermet Muhtar Alus | d. 28 Mayıs 1887 - ö. 20 Mayıs 1952 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
| 14 | Mehmetzâde Mirza Bala | d. 13 Ağustos 1898 - ö. 7 Mart 1959 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
| 15 | Memduh Şevket Esendal | d. 28 Mart 1884 - ö. 17 Mayıs 1952 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
| 16 | NAZÎF, Mehmed | d. ? - ö. 1849 | Madde Adı | Görüntüle |
| 17 | SÂLİK, Mehmed Efendi | d. ? - ö. 1757-58 | Madde Adı | Görüntüle |
| 18 | ÂKİF, Ebûbekir Paşa-zâde Mehmed Âkif Bey | d. ? - ö. 1766 sonları | Madde Adı | Görüntüle |