Madde Detay
Feraizcizade Mehmed Şakir
(d. 1853 / ö. 1911)
Tiyatro yazarı, yayımcı, matbaacı.
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Bursa'da doğdu. Babası Feraizci Hacı Habib Efendi'dir. Düzenli bir eğitim görmemiş, kendi çabalarıyla Arapça, Farsça ve Fransızcasını geliştirmiştir. 1868'de Bursa Mektubî Kaleminde memurluğa başlamış, 1872'de Hüdavendigar (Bursa) Basımevi müdürlüğüne getirilmiştir. 1892-1896 yılları arasında ise Bursa İdadisinde öğretmenlik yapmıştır. 1883'de Feraizcizâde Matbaasını kurmuş, bu matbaada yirmi beş yayının basımını gerçekleştirmiş; 1887-1891 yılları arasında Bursa'da yayımlanan ilk dergi Nilüfer'in basımını da kendi matbasında yapmıştır. Altmış sayı yayımlanan bu derginin kapanmasının ardından Gündoğdu adındaki üç sayı yayımlanabilen dergiyi çıkarmıştır. Bu dergi, yazarın Türkçe konusundaki duyarlığını yansıtan yazılar ile dikkat çekmektedir.1302 ve 1303 yıllarına ait Bursa salnamelerinin yazımını ve basımını da üstlenen Feraizcizade, 1911'de Niğde'ye tayin edilmesinin ardından devlet memurluğu görevinden istifa etmiştir. Bursa'da kalan yazar aynı yıl kalp krizi geçirerek vefat etmiştir.
Geleneksel Türk tiyatrosu ile Moliere çizgisinin kesişiminde oluşturduğu oyunlarında Ahmet Vefik Paşa'nın yolundan ilerlediği görülmektedir. Metin And tarafından dil ve içerik kompozisyonu bakımından Tanzimat Döneminin en iyi komedi yazarı olarak nitelendirilen ve "Tanzimat Moliere'i" olarak adlandırılan (And 1970: 436) Feraizcizade, İnatçı yahut Çöpçatan (1300/1885), Îcâb-ı Gurur yahut İnkılâb-ı Muhabbet (1885) ve Evhâmî (1886) adlı oyunlarını Menâzıru'l Letâif başlığı altında toplamıştır. Diğer oyunları ise Kırk Yalan Köse (1886), Yalan Tükendi (1886) veTeehhül yahut İlk Göz Ağrısı'dır (1886).
Komedi tarzında kaleme aldığı eserlerinde Tanzimat dönemi tiyatro geleneğine uygun olarak, toplumu eğitme amacı güden yazar; batıl inançlar, kadın hakları, görücü usulü ile evlenme, görgüsüzlük, kibir, kıskançlık, bilgisizlikle savaş gibi birbirinden farklı birçok meseleyi işlemiştir (Şahin 2007: 216).
Kaynakça
And, Metin (1970)."Duru Türkçe Yazmış bir Tanzimat Moliere'i". Türk Dili. C. XXII. S. 228. 436-442.
And, Metin (1972). Tanzimat ve İstibdat Döneminde Türk Tiyatrosu. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Koyun, Meryem (2004). "Moliére ile Feraizcizade Mehmet Şakir’e Ait Oyunların Karşılaştırılması". Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
Orhanoğlu, Hayrettin (1996). "Feraizcizade Mehmet Şâkir’in Eserleri ve Oyunlarının Tahlili". Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
Önberk, Nevin (1985). "Ferâizci-zâde Mehmet Şâkir'in Tiyatro Eserlerinde Kadın Tipleri". HÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi. C. III. S.2. 21-32.
Sokullu, Sevinç (1997). Türk Tiyatrosunda Komedyanın Evrimi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Sınar, Alev (2002). “Feraizcizade Mehmet Şâkir’in İki Oyunu”. Scholarly Depth and Accuracy A Festschrift to Lars Johanson-Lars Johanson Armağanı. Ankara: Grafiker Yayınları. 341–350.
Şahin, Dursun (2007). "Ferâizcizâde Mehmet Şâkir Hayatı Sanatı Eserleri". Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. KORAY ÜSTÜN
Yayın Tarihi: 18.05.2018
Güncelleme Tarihi: 24.08.2021
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
İnatçı yahut Çöpçatan | Ferâizcizâde Matbaası / Bursa | 1885 | Tiyatro |
Îcâb-ı Gurur yahut İnkılâb-ı Muhabbet | Feraizcizade Matbaası / Bursa | 1885 | Tiyatro |
Evhâmî | Ferâizcizâde Matbaası / Bursa | 1886 | Tiyatro |
Kırk Yalan Köse | Ferâizcizâde Matbaası / Bursa | 1886 | Tiyatro |
Yalan Tükendi | Feraizcizade Matbaası / Bursa | 1886 | Tiyatro |
Teehhül yahut İlk Göz Ağrısı | Ferâizcizâde Matbaası / Bursa | 1886 | Tiyatro |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | SÂHİB, Sâlih Dede | d. ? - ö. 1718-19 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | ŞEYHÎ, Nakibzade Seyyid Çelebi | d. ? - ö. 1669 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | HASÎB, Mü'min-zâde Ahmed Efendi | d. ? - ö. 1752-53 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | HARÂBÎ, Ahmed Edîb | d. 1853 - ö. 1916 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | HİDECİ, Hâkim Hacı Molla Muhammed | d. 1853 - ö. 1928 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | SA'DÎ, Muallim Sa'dî Efendi | d. 1853 - ö. 1916 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | ŞÂKİR, Hâfız Mehmed Şâkir | d. 1829 - ö. 1911 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | HİKMETÎ, Mehmet | d. 1820 - ö. 1899/1911/1914? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | ENVER | d. 1828 - ö. 1911 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Görkem Yeltan | d. 17 Ocak 1977 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | Şinasi Nahit Berker | d. 1920 - ö. 2 Ocak 2001 | Meslek | Görüntüle |
12 | Sabriye Cemboluk | d. 1948 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | Fazlı Necip | d. 21 Nisan 1864 - ö. 19 Haziran 1932 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Yusuf Ziya Ortaç | d. 23 Ocak 1895 - ö. 11 Mart 1967 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Bekir Sıtkı Ocak | d. 1885 - ö. 11 Ocak 1936 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | SA'DÎ, İmam-zâde Mehmed Sa'dî Efendi | d. ? - ö. 1682 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | MEHMED AVNÎ, Bursalı | d. ? - ö. 1826 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | ASKERÎ, Mehmed | d. ? - ö. 1591 | Madde Adı | Görüntüle |