Gafur Gulam

(d. 10 Mayıs 1903 / ö. 1966)
Şair, yazar, öğretmen
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Türkiye Dışı)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Taşkent şehrinin Korgantegi mahallesinde dünyaya gelmiştir. Babası Gulam Mirza Arifoğlu, Tacik ve Rus dillerini iyi bilen, “Gulam” ve “Mirza” imzalarıyla gazeller yazmış birisidir. Annesi Taşbibi Yusuf kızı ise edebiyatla ilgili, okumuş, kültürlü birisidir. Eğitimli bir ailede yetişen Gafur Gulam, erken yaşlarda şiire ilgi duymuş ve henüz 9 yaşındayken Nevaî, Sadî, Fuzulî ve Hâfız gibi klasik şairlerin eserleriyle tanışmıştır. Önce eski usulde eğitim veren mektepte, sonra Rus-Tüzem mektebinde eğitim gören Gafur Gulam, katılmış olduğu öğretmen hazırlık kursunu başarıyla bitirdikten sonra “Çolpan” mektebine muallim olarak atanmıştır. Öğretmenlik yaptıktan sonra Kembağal Dehkan, Kızıl Özbekistan, Şark Hakikati gibi gazeteler ile Muştum ve Yer Yüzi dergilerinde çalışmıştır. Bu süreli yayınlar, onun hayatında önemli bir yer tutmuştur. 1943 yılından itibaren Özbekistan Fenler Akademisinin Edebiyat Enstitüsünde asistan olarak görev yapan Gafur Gulam, 1966 yılında vefat etmiştir.

Özbek Sovyet edebiyatının şiir sahasında tanınmış temsilcisi olan Gafur Gulam, şiirin yanında hikâye, makale, deneme, fıkra ve tenkit yazıları da kaleme almıştır. Şairin ilk şiiri “Gözellik Nimede” (Güzellik Nede) 1923 yılında basılmıştır. 1930 yılında yazmış olduğu “Kokan” adlı destanı, Özbek Sovyet şiirinin büyük başarısı olarak değerlendirilmiş, ders kitaplarında elli yıl okutulmuştur. “Dinamo” (1931), “Tirik Koşıklar” (Yaşayan Türküler) (1932) adlı kitaplarıyla da Sovyet döneminin en başarılı şairi olarak tanınmıştır. Şiirlerinde kendi mektebini yaratarak, “Gafurâne şiir, Gafur Gulam mektebi” gibi ibarelerle sanatı takdir edilmiştir. Gafur Gulam, edebi faaliyetlerine şiirle başlamasına rağmen 1930’lu yılların sonunda daha çok hikâye, deneme ve fıkra yazarı olarak karşımıza çıkar. Özellikle de hiciv karakteri taşıyan hikâyeleri, Gafur Gulam’a büyük şöhret kazandırmıştır. Bu döneme ait nesir yazılarını “Yiğit” (1931), hikâyelerini ise “Külgi Hikâyeler” (1932) adlı kitabında neşretmiştir. Yazarın 1936’da kendi çocukluk yıllarından esinlenerek kaleme aldığı “Şum Bala” (Yaramaz Çocuk) adlı otobiyografik uzun hikâyesiise dönemin en iyi eseri olarak kabul edilmektedir.

Kaynakça

Karakaş, Şuayip (1999). “Özbek Şairi Gafur Gulam ve Bazı Şiirleri”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, Sayı 8, 292-311.

Kerimov, Naim (2003). Gafur Gulam -Şair Hayatı ve Şiiriy İcadıga Bir Nazar-, Taşkent, Gafur Gulam Namıdagi Neşriyat.

Mirvaliyev, Sabir (1993). Özbek Edibleri, Taşkent, “Fen” Neşriyatı.

N. Kerimov, S. Mamacanov, B. Nazarov, U. Normatov, O. Şerafiddinov (1999). XX. Asr Özbek Edebiyatı Tarihi, Taşkent, “Okıtuvçı”.

Öz, Aynur (2000). “Gafur Gulam” (Hayatı ve Eserlerinden Seçmeler), Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi Özbek Edebiyatı, 15-II, Ankara, Kültür Bakanlığı, 329-334.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: SİNEM KÜÇÜKAĞAOĞLU TUNÇ
Yayın Tarihi: 31.12.2018
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Şe’rlerÖzbekistan SSR Fenler Akademiyası Neşriyatı / Taşkent1957Şiir
Gafur Gulam- Eserler On Tomlik-Gafur Gulam Namıdagi Edebiyat ve Sanat Neşriyatı / Taşkent1976Diğer

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1OZAN VELİ, Veli Kırboğad. 1962 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Said Ahmetd. 10 Haziran 1920 - ö. 5 Aralık 2007Doğum YeriGörüntüle
3Rahmet Feyzid. 10 Eylül 1918 - ö. 18 Ocak 1988Doğum YeriGörüntüle
4KULU HÜSEYNOĞLU VALİYEVd. 1903 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5NAĞI RIZAYEV İMAMVERDİ OĞLUd. 1903 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6MUĞUM MEMMEDOVd. 1903 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Ali Murtaza Gürkaynakd. 1910 - ö. 21 Mayıs 1966Ölüm YılıGörüntüle
8DİNDARÎ/MUHİTTİN, Muhittin Kaynard. 1901 - ö. 1966Ölüm YılıGörüntüle
9HESEN HEYALLId. 1885 - ö. 1966Ölüm YılıGörüntüle
10Ayfer Tunçd. 02 Mart 1964 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Cengiz Tuncerd. 1931 - ö. 8 Temmuz 1981MeslekGörüntüle
12Nail Kırmızıgüld. 03 Eylül 1965 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Abdülhaluk Uygurd. 1901 - ö. 13 Mart 1933Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Hüseyin Mazlumd. 1947 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Rauf Parfid. 23 Eylül 1943 - ö. 28 Mart 2005Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16GULÂM, Şeyh Gulâm Efendi, Erkirilid. ? - ö. 1855 ds.Madde AdıGörüntüle
17GÜLAM HAYDAR (SEFİL HAYDAR)d. 1851 - ö. 1914?Madde AdıGörüntüle
18DERTLİ GULAM, Abidind. 1849 - ö. 1889Madde AdıGörüntüle