Madde Detay
Halit Eyüp (Yenişehirlizâde)
Ahenk Muharriri, Köy Mektupçusu
(d. 1877 / ö. 7 Şubat 1902)
Şair, Yazar, Memur
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Ahmet Mithat Efendi’nin damadı olan Halit Eyüp, İzmir’de doğdu. Babası Yenişehirlizâde Hacı Mustafa Efendi’dir. Annesi ve diğer aile mensupları hakkında bilgiye ulaşılamamıştır. İzmir’in eski ve tanınmış bir ailesine mensup olan yazar, ilk ve orta öğrenimini burada tamamladıktan sonra İstanbul’da Mekteb-i Hukuk'u bitirdi. İyi derecede Arapça, Farsça, Fransızca ve İngilizce bilen yazar, 1896 Temmuz’unda İzmir’in çeşitli gazete ve dergilerinde yazıyor ve tanınıyorken, Esat Mahmut Efendi ile beraber “Hazine-i Celile Maliye Hukuk Müşavirliği Kalemi Müsevvitliği”ne tayin edilerek İzmir’den ayrılmıştır. 1901’de ölümünden bir yıl önce Ahmet Mithat Efendi’nin kızıyla evlenmiştir. Yine ölümünden bir gün önce Mekteb-i Hukuk’tan mezuniyet diplomasını alan Halit Eyüp’ün tahsili sırasında Baba Tahir’in çıkardığı Malûmat ve Servet dergilerinde yazarlık yaptığı anlaşılmaktadır. Genç yaşta yakalandığı veremden 1902 yılında İstanbul’da ölen yazarın mezarı Beykoz’dadır.
Yazı hayatına nerede ve nasıl başladığı tam bilinmemekle birlikte ilk yazısı, 1894 Nisan’ında Hizmet’te çıkmıştır. 1895 Şubat’ında çıkan Ahenk gazetesinde 1897 Kasım’ına kadar sık sık yazdığından Ahenk muharriri olarak tanınmıştır. Bu gazetede, çoğunluğu İslami olmakla birlikte her konuda tanıtıcı, bilgilendirici makaleleri ve birkaç hikâyesi yayımlanmıştır. Ahmet Midhat tarzında yazılan bu eğitici yazılardan bir kısmı, sonradan Alp Dağlarında Temaşa ve Edvâr-ı Arz ile İslâm ve Fünûn kitaplarında topluca yayımlanmıştır. Bunlardan ilki coğrafi ve jeolojik bir mahiyet taşır ve bir yazarın “Alp dağlarındaki meşhudatı ile mahsusat-ı şairanesini musavvir” Fransızca bir eserden çeşitli kısımların alınması yoluyla oluşturulmuştur. Ahmet Midhat Efendi’nin bir takriziyle yayımlanan ve Müslüman bilginlerin bilimdeki başarılarından ve yaptıkları keşiflerden söz eden ikinci eser, Ahenk’teki yayın ilanındaki bilgiye göre, Tercüman-ı Hakikat, Sabah ve Saadet gibi önemli gazetelerde de yayımlanmıştır. Yazar İstanbul’dayken Ocak-Ekim 1897 tarihleri arasında Şule-i Edeb dergisine şiir ve hikâyeler; Mart-Mayıs 1898 arasında ise Muktebes dergisine makaleler göndermiştir. Yazarın İstanbul’da basılan on bir eserinden sekizi “Malumat ve Servet gazeteleri sahib-i imtiyazı Mehmed Tahir”in, devrin basın dünyasındaki adıyla Baba Tahir’in matbaasında basılmıştır. Öte yandan kayınpederi Ahmet Midhat Efendi’nin sahibi bulunduğu Tercüman-ı Hakikat gazetesinde yazdığı yazılarının büyük bir kısmı fenni ve kültürel mahiyette yazılardır. İbnülemin Mahmut Kemal, Halit Eyüp’ten söz ederken “Şairlikten ziyade muharrirlikle maruf idi” ifadesini kullanmıştır.
Kaynakça
Gövsa, İbrahim Alaettin (1946). Türk Meşhurları Ansiklopedisi. İstanbul: Yedigün Neşriyat.
Huyugüzel, Ö. Faruk (2000). İzmir Kültür ve Sanat Adamları (1850-1950). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Işık, İhsan (2007). Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. Baskı). C. 4. Ankara: Elvan Yayınları.
İnal, İbnülemin Mahmut Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. 1. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Komisyon (1981). “Halid Eyyub Bey”. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (Devirler/İsimler/Eserler/Terimler). C. 4. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DOÇ. DR. MACİT BALIKYayın Tarihi: 13.09.2018Güncelleme Tarihi: 24.08.2021
Yayın Tarihi: 13.09.2018Güncelleme Tarihi: 24.08.2021
Güncelleme Tarihi: 24.08.2021
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Gütenberg: Fenn-i Tab'ın Mucidi | Hizmet Matbaası / İzmir | 1311 (1894) | Çeviri |
Alp Dağlarında Temaşa ve Edvâr-ı Arz | Cemal Efendi Matbaası / İstanbul | 1315 (1897) | Çeviri |
Yadigâr-ı Zafer | Artin Asadoryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul | 1315 (1897) | Diğer |
İslâm ve Fünûn | Cemal Efendi Matbaası / İstanbul | 1315 (1898) | Makale |
Goriller İçinde | Tahir Bey'in 40 Numrolu Matbaası / İstanbul | 1316 (1898) | Hikâye |
Nermin | Tahir Bey Matbaası / İstanbul | 1316 (1898) | Roman |
Sevda-yı Nihân | Tahir Bey Matbaası / İstanbul | 1316 (1898) | Hikâye |
Tarihçe-i Afganistan | Tahir Bey Matbaası / İstanbul | 1316 (1898) | Makale |
Kayıkla Bir Cevelân | Tahir Bey'in 40 Numrolu Matbaası / İstanbul | 1317 (1899) | Gezi Yazısı |
Odet | Matbaa-i Tahir Bey / İstanbul | 1318 (1900) | Çeviri |
Şadi | Matbaa-i Tahir Bey / İstanbul | 1318 (1900) | Roman |
Bir Sahne-i Cinayet | Matbaa-i Tahir Bey / İstanbul | 1319 (1901) | Çeviri |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Tamer Levent | d. 13 Ekim 1950 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Afşin Kum | d. 1972 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | HAVVA BACI | d. 1906? - ö. 1946\'dan sonra | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | İĞZARÎ, Kasım Ocak | d. 1877 - ö. 1967 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Sami Sabit Karaman | d. 1877 - ö. 4 Eylül 1957 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | İsak Ferera | d. 1877/1883 - ö. 7 Mart 1933 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | FEŞÂNÎ, Bekir | d. 1809 - ö. 1900/1902? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | KÂTİB HANIM, Şerife Zibâ | d. 1818 - ö. 1902 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | AYŞE İSMET TEYMÛRÎ | d. 1840 - ö. 1902 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | HÂSİB, Mehmed | d. ? - ö. 1717-18 | Meslek | Görüntüle |
11 | Tanseli Polikar | d. 9 Ocak 1948 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | İbrahim Sağır | d. 1 Ekim 1936 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | Osman Bolulu | d. 1929 - ö. 2 Ağustos 2017 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Ercan Kesal | d. 1959 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Özdemir Hazar | d. 1 Ocak 1927 - ö. 11 Ocak 1990 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Ahmet Rasim | d. 1865 - ö. 21 Eylül 1932 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | TEKYURT, Eyüp Tekyurt | d. 1917 - ö. 2002 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Halit Payza | d. 23 Ağustos 1958 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |