Ahmet Rasim

A. R., Leyla Ferit, Leyla Feride, Şair-i Şirin-eda, Gözlüklü, Şehir Mektupçusu, Baba, Yaver, Baba Yaver, Kabakçızade Nida, Şair-i Şirin
(d. 1865 / ö. 21 Eylül 1932)
Gazeteci, şair, yazar, bestekâr, milletvekili
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1865 yılında Fatih’in Sarıgüzel Mahallesi’nde doğdu. Babası Menteşeoğulları’ndan Bahaeddin Efendi, annesi zengin bir ailenin yanında evlatlık olarak yetişen Nevber Hanım’dır. Bahaeddin Efendi Kıbrıs’ta doğmuş, sonrasında ailesiyle Ermenek’e yerleşmiştir. Posta ve telgraf memuru olan Bahaeddin Efendi ilk evliliğini Ermenek’te yapmıştır. İstanbul’a giderken eşini boşamış, İstanbul’da Nevber Hanım’la evlenmiştir. Memuriyetle Tekirdağ’a giden Bahaeddin Efendi, orada tekrar evlenmiş, hamile olan Nevber Hanım’ı İstanbul’a göndermiş ve bir daha arayıp sormamıştır. Nevber Hanım, kendisini yetiştiren aile tarafından Sarıgüzel’de küçük bir eve yerleştirilmiş, Ahmet Rasim bu evde dünyaya gelmiştir.

Ahmet Rasim, eğitimine ilk olarak Sofular’daki mahalle mektebinde başlamıştır. Sonrasında Kırkçeşme’de Tezgâhçılar Mektebi’ne ve Haydar’da Çukurçeşme Mektebi’ne gönderilmiştir. Nevber Hanım’ı yetiştiren ve himaye eden aile (Ahmet Rasim’in halası ve eniştesi), onları Sarıgüzel’deki konaklarının yanındaki küçük bir eve yerleştirmiştir. Eniştesi Miralay Laz Mehmet Bey’in tuttuğu Yakup Hoca’dan konakta yazı ve Arapça dersi almış, bir yandan da Fatih’teki Hafız Paşa Mektebi’ne devam etmiştir. 12 Haziran 1291 [24 Haziran 1875] tarihinde Darüşşafaka’ya kaydedilmiştir. Ahmet Rasim’in edebiyat ve matbuat hayatına olan ilgisi Darüşşafaka’da öğrenciyken başlamıştır. Mektebin defter ve hesap işlerine bakan Hayrettin Bey, Ahmet Rasim ve arkadaşlarına Şinasi, Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Hoca Tahsin, Ziya Paşa gibi devrin önemli şair ve yazarlarını tanıtmış, onların fikirlerini açıklamıştır. Ali Suavi, V. Murat’ın tahttan indirilişi gibi siyasi mevzulara da değinen Hayrettin Bey, okula girmesi yasak olan eserlerin ve süreli yayınların öğrencilere ulaşmasına da aracı olmuştur. Mektepte Divan şairlerini tanımış, onlara nazireler yazmaya çalışmıştır. Fransızcasını ilerleten yazar, bir taraftan da Fransız şair ve yazarlarını okuyup anlamaya başlamıştır. Okula gizlice sokulan dergi ve gazeteler aracılığıyla edebî ve siyasi gelişmeleri takip etmiştir. Arkadaşlarıyla birlikte gizli bir gazete çıkarma teşebbüsünde bulunduklarını belirten yazar, “İşte benim matbuata intisabım bu tarihten muteberdir (1298)” (Ahmet Rasim, 1924: 33) diyerek 1882 senesini, matbuata giriş tarihi olarak, işaret etmiştir. Tercüman-ı Hakikat gazetesinde gördüğü imzalar Ahmet Rasim’de yazma istiğini uyandırmış, fakat Humbolt’un Amerika ormanlarındaki keşif seyahatlerinden tercüme ederek “A.R.” imzasıylaTercüman-ı Hakikat'e gazetesine gönderdiği yazının yayınlanmaması onu hayak kırıklığına uğratmış, böylece matbuattaki ilk yazarlık teşebbüsü başarısızlıkla sonuçlanmıştır. 20 Haziran 1299 [2 Temmuz 1883]’da Darüşşafaka’dan birincilikle mezun olan Ahmet Rasim kısa bir süre sonra Posta ve Telgraf Nezareti Fen Kalemi’nde kâtiplik görevine getirilmiştir. Memuriyet hayatına atıldıktan sonra Binbaşı Bilal Bey’in kızı Sadberk Hanım’la evlenmiş, bu evlilikten Rasime (1887), Mazhar (1889), Mazlum (1891), Sadiye (1893), Sırrı (1897), Şeyda (1901) isminde altı çocuğu dünyaya gelmiştir. Evlilikleri, Sadberk Hanım’ın 1902’deki vefatına kadar, yaklaşık 17 yıl sürmüş, Ahmet Rasim bu tarihten sonra bir daha evlenmemiştir.

Telgraf Nezareti’nde çalışan Ahmet Rasim, bir yandan da gazetelere yazılar göndererek matbuat hayatına girme teşebbüslerine devam etmiştir. Yayımlanan ilk yazısı Tercüman-ı Hakikat gazetesinde neşredilmiştir. Fransızcadan tercüme ettiği bu yazı, “Yolcu” başlığını taşıyan bir manzumedir. 1884 yılında Baba Tahir’in aracılığıyla Ceride-i Havadis’e tercüman olarak girmiştir. Bir yandan da Tercüman-ı Hakikat gazetesine Fransızcadan fennî ve edebî çeviriler göndermiştir. Telgrafhane’deki görevinden ayrılarak gazetecilik mesleğine atılan Ahmet Rasim’in memuriyet hayatı 15 ay kadar sürmüştür. Bir gün yazısını teslim etmek için Tercüman-ı Hakikat gazetesi binasına giren Ahmet Rasim, Ahmet Mithat Efendi ile tanışmış, Ahmet Rasim’in yazılarını çok beğenen Ahmet Mithat Efendi ona gazetesinin kapılarını açmıştır. Böylece 1885 yılında Tercüman-ı Hakikat gazetesinin yazar kadrosuna dâhil olmuştur. Bir süre bu gazetenin başyazarlığını da yapmıştır. 1885’te Muallim Naci ve arkadaşlarının Tercüman-ı Hakikat’ten uzaklaştırılmasından iki gün sonra Ahmet Mithat Efendi, Ahmet Rasim’in Fransızcadan tercüme ettiği, birikmiş ne kadar edebî parça varsa hepsini toplamış, altına “mey ve mahbub şairlerini terzil edecek bir hamiş kondurduktan sonra” “Cenâbıhak Ahmet Rasim kulları gibi kullarını aziz ve mübârek eylesin” dualarıyla yayımlamıştır. Ahmet Mithat Efendi’nin bu takdiri Ahmet Rasim’i hem sevindirmiş, hem de üzmüştür. Muallim Naci’ye derin bir sevgi ve saygı besleyen yazar, bu satırların kendisini Muallim Naci muarızı gibi göstermesinden çekinmiştir. Muallim Naci bu durumu hoş karşıladığı gibi Ahmet Rasim’den İmdadü’l-Midad dergisi için de yazılar göndermesini istemiştir. Ahmet Rasim’in bu dergide dört çevirisi yayımlanmıştır.

1885’te Kitapçı Arekel’in isteği üzerine yeni keşiflere dair bir kitap serisi neşrine başlamıştır. Bedayi-i Keşfiyat Ve İhtiraat-ı Beşeriyeden Fonograf: Sadayı Tahrir Ve İade Eden Alet ismini taşıyan bu tercüme, yazarın kitap halinde basılan ilk eseridir. Bedayi-i Keşfiyat Ve İhtiraat-ı Beşeriyeden Elektrikiyet-i Sakine isimli ikinci eseri de bu serinin devamı niteliğindedir. 1886’da Muallim Naci’nin teşvikiyle çevirilerini Edebiyat-ı Garbiye’den Bir Nebze başlığı altında toplamıştır. Muallim Naci’nin takrizini taşıyan bu eser, Ahmet Mithat Efendi’ye ithaf edilmiştir. Ahmet Rasim, bu yıllarda Şafak, Gülşen, Berk, Sebat, Sa’y, Hamiyet, Güneş, Envar-ı Zekâ, İmdadü’l-Midad vb. dergilerde yazılarını yayımlamıştır. 1886 yılında bir süre Bakırköy’deki Mekteb-i Behrami’de ve bir süre de Yahudi Alyans Mektebi’nde öğretmenlik yapmıştır. Sarf kitaplarının çoğunu bu sırada yazmıştır.

1888 yılında -dergi imtiyazlarının kaldırılması sonucu yayın olanaklarının azaldığı bir dönemde- Ahmet Rasim mektep kitapları, tarih, fen, dilbilgisi, çeviri gibi konularda kitap yayınları yapmıştır. 1891’de dergi çıkarma olanakları genişleyince, yayımlanan birçok dergide Ahmet Rasim’in çeşitli konulardaki telif ve tercüme eserleri yer almaya devam etmiştir. Çocukluk arkadaşı Ahmet İhsan’ın 1891’de çıkarmaya başladığı Servet-i Fünun’da birçok kısa hikâyesi, Leyal-i Izdırab, Meşakk-ı Hayat, Afife gibi büyük hikâyeleri ile çeşitli yazıları neşredilmiştir. Mektep, Maarif, Hazine-i Fünun dergilerinde edebi ve fenni çevirilerin yanı sıra telif hikâye, roman, manzum ve mensur şiirler yayımlamış, kısa bir süre Mektep mecmuasının başmuharrirliğini yapmıştır. 1894’te İkdam gazetesine dâhil olmuştur. 23 Mayıs 1895’te Mehmet Tahir (Baba Tahir) tarafından çıkarılan haftalık Musavver Malumat dergisinin yazar kadrosuna katılmış, bu derginin başyazarlığını da yapmıştır. Baba Tahir’in gündelik olarak çıkardığı Malumat gazetesinde de Ahmet Rasim faal olarak yer almıştır. Malumat gazetesinde ve Musavver Malumat dergisinde “Malumat-ı Üsbuiye” ve “Şehir Mektupları” başlığını taşıyan fıkraları yayımlanmıştır. Ahmet Rasim’in yazarlık kudretini en güzel şekilde yansıtan bu yazılar sonrasında Şehir Mektupları adı altında kitaplaştırılmıştır. Derginin “Kısm-ı Nisa” sayfalarında ve “Hanımlara Mahsus Malumat” kısmında Ahmet Rasim’in “Leyla Ferit” ve “Leyla Feride” imzalarıyla da yazıları ve şarkıları neşredilmiştir. 1898 yılında Alman İmparatoru Wilhelm’in Suriye gezisi sırasında Malumat gazetesi tarafından bölgeye muhabir olarak gönderilmiş, Suriye’den gönderdiği telgraflar ve yazılar günlük Malumat’ta yayımlanmıştır. Musavver Malumat’ta yayımladığı yazılarla Servet-i Fünun yazarlarının dil ve edebiyat anlayışına karşı çıkmıştır.

Baba Tahir’in İrtika ve Musavver Fen ve Edep dergilerinin imtiyazını üzerine almasından sonra Ahmet Rasim’in edebî faaliyetleri bu dergilerde yoğunlaşmıştır. İrtika gazetesinde “Hafta Mektupları", "İcmal-i Edebi", "Mülahaza” başlıklı yazılar neşreden yazar, “dilde sadeleşme, Türkçe Şiirler, lügat ve imla meseleleri” başta olmak üzere dönemin dil ve edebiyat konularıyla alakalı ciddi ve mizahi yazılar yazmıştır. 1896 yılında, bir edebiyat dergisi haline getirilen Resimli Gazete’nin Samih Rifat ve Vecihi ile birlikte önemli yazarlarından biri olmuştur. 1897-1898 yıllarında Mecmua-i Ebuzziya’da da edebî faaliyetler içerisinde yer almıştır. Malumat kapatılıp sahibi hapsedildikten sonra, Sabah gazetesinde çalışmıştır. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra Sabah gazetesinde faaliyet göstermekle beraber, Musavver Muhit, Şura-yı Ümmet, Resimli Kitap, Donanma mecmualarına da yazılarını göndermiştir. 1908 yılında Hüseyin Rahmi ile birlikte Boşboğaz ile Güllâbî isminde bir mizah gazetesi çıkarmış, ancak dördüncü sayıdan sonra gazeteden ayrılmıştır. 1908’de Meşrutiyet’in ilanı sıralarında Sofya’ya gitmiş ve buradan gönderdiği mektuplar İstişare gazetesinde yayınlanmıştır. 1912’de, Balkan Savaşı yıllarında, Sabah gazetesi tarafından Bulgar Cephesi’nde bulunmak üzere Edirne’ye gönderilmiş, yaşanılan bozgun üzerine geri dönmüştür. Birinci Dünya Savaşı’nda İstihbarat Cemiyeti tarafından Suriye’ye gönderilmiştir. Suriye’den gönderdiği mektuplar Tasvir-i Efkâr gazetesinde yayımlanmıştır. Bir süre de Romanya Cephesi’nde bulunan yazarın izlenimleri yine Tasvir-i Efkâr gazetesinde neşredilmiştir. Mütareke yıllarında Yeni Gün, Eski Gün, Zaman, Vakit gazetelerinde, Cumhuriyet devrinde Cumhuriyet ve Akşam gazetelerinde çalışmıştır. Ahmet Rasim, gazetecilik faaliyetlerini sürdürürken bir taraftan da kitaplarını yayımlamaya devam etmiştir. Meşrutiyet’ten sonraki yıllarda, anı, fıkra ve makalelerini kitaplaştırmış; Osmanlı tarihi, basın ve matbuat hayatı ile ilgili eserler yazmıştır. İki kez Maarif Nezareti Encümen-i Teftiş ve Muayene üyeliğine getirilmiş, her seferinde istifa etmiştir. 1927’de İstanbul Milletvekili seçilmiş, III. ve IV. devrede Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde görev yapmıştır. Son yıllarını hastalıklarla geçirdiği için meclis toplantılarına çok az katılmıştır. 21 Eylül 1932’de Heybeliada’daki evinde vefat etmiş, adadaki Abbas Paşa Mezarlığı’na defnedilmiştir.

Ahmet Rasim, 48 yıllık yazı hayatı boyunca şiir, hikâye, roman, anı, fıkra, sohbet, deneme, makale, tercüme, eleştiri, tarih, monografi gibi çeşitli alanlarda eserler vermiş; mektep kitapları ve bilimsel eserler kaleme almıştır. Onun asıl vasfı gazeteciliktir. Yazarın edebi faaliyetlerini de gazetecilikle birlikte değerlendirmek gerekir. Akşam, Basiret, Ceride-i Havadis, Cumhuriyet, Hâkimiyet-i Milliye, Hazine-i Fünun, İkdam, İrtika, Karagöz, Malumat, Musavver Malumat, Mecmua-i Ebuzziya, Musavver Fen ve Edep, Saadet, Sabah, Servet-i Fünun, Tarik, Tasvir-i Efkâr, Tercüman-ı Hakikat, Türk Yurdu, Vakit, Zaman başta olmak üzere dönemin pek çok süreli yayınında binlerce yazı yayımlamış, hikâye ve romanlarını tefrika etmiştir. Gazete ve dergilerde neşredilen makale, fıkra, sohbet, hikâye, roman, hatıra, mektup, mensure, şiir, çeviri, eleştiri gibi çeşitli türdeki yazılarından bir kısmını Külliyat-ı Sa’y ve Tahrir: Makalât ve Musahabat, Külliyat-ı Sa’y ve Tahrirden Menakıb-ı İslâm, Tarih ve Muharrir, Şehir Mektupları, Cidd ü Mizah, Eşkâl-i Zaman, Gülüp Ağladıklarım, Muharrir Bu Ya, Romanya Mektupları, Ömr-i Edebî, Falaka ve Matbuat Hatıralarından Muharrir, Şair, Edip isimli kitaplarında toplamıştır. Yazılarının büyük bir kısmı süreli yayınların sayfaları arasında kalmıştır.

Ahmet Rasim, roman ve hikâyelerini genellikle 1307-1316 (1890-1899) yılları arasında yayımlamıştır. Bu tarihten sonra kurmaca eserlerinin yeni baskılarını yapmış, bazılarını yeni isimlerle tekrar yayımlamıştır. (İki Günahsız Sevda: Sevda-yı Sermedî - Heva-yı Aşk; İki Güzel Günahkâr: Bedia, Eleni) 1909 yılında ise Belki Ben Aldanıyorum adlı hikâyesini yazmıştır. Hikâye ve romanlarında üslup ve teknik açıdan vasat seviyede değerlendirilen yazar; fıkra, anı, makale, deneme ve sohbet türündeki yazılarıyla asıl başarıya ulaşmıştır. Malumat’ta yayımlanan “Şehir Mektupları” ve “Malumat-ı Üsbuiye” başlığını taşıyan ve sonrasında kitaplaşan yazılar onun kişiliğiyle özdeşleşmiş, yazar “Şehir Mektupçusu” olarak anılmıştır. İstanbul’un günlük hayatını, insanlarını, önemli gün ve gecelerini, toplumun gelenek ve göreneklerini, şehrin problemlerini, eğlence hayatını, mevsimlere göre değişen şehir ve insan hayatını realist çizgilerle kimi zaman ciddi, kimi zaman da mizahi bir şekilde anlatan yazıları kültür tarihimiz açısından büyük bir önem taşır. Canlı ve hareketli bir nesir üslubu ve zengin bir kelime kadrosuyla dikkati çeker.

Gazel, kıta, şarkı, müstezat, kaside gibi eski tarzda şiirler yazan Ahmet Rasim, kendi ifadesiyle “alafranga tarzda, serbest kafiyeli, hatta şeklen veznen değişik, indi tarzlarda, gâh Sonnet, Dıthyrambe usûlünde manzumeler” de yazmıştır. Abdülhak Hamit’in yeni tarzda yayımlanan şiirlerinin şiddetle tenkit edildiği bir dönemde kendi şiirlerinin de rezil edileceği düşüncesiyle bu şiirleri yayımlayamamıştır. (Ahmet Rasim, 1924: 18-46; 116-117) Yazarın mizahi manzumeleri de vardır. Şehir Mektupları adlı eserinde yer alan bu manzumelerin bazılarında “Şair-i Şirin-eda Kebapçızade Nida” imzasını kullanmıştır. Mehmet Celal ve Andelip gibi şairlerle müşterek manzumeler de yazmıştır. Hazine-i Fünun dergisinde Ahmet Rasim’in “Asâr-ı Hayal” adı altında topladığı şiirlerinin basılmak üzere olduğu kaydedilmiş (Nr. 28, 6 Kânunusani 1309/1893) ve Mehmet Celal’in manzum “takriz”ine yer verilmiştir. Ancak eserin basılıp basılmadığı tespit edilememiştir. Darüşşafaka’da Zekâi Dede’den musiki dersi alan yazar, mezun olduktan sonra da, Zekâi Dede’den eski kârları, nakışları, semaileri geçmiş, musikideki bilgisini artırmıştır. Klasik Türk musikisinin yanı sıra halk türküleri, maniler, destanlar, koşmalar ve divanlarla da ilgilenmiştir. Güfteleri de kendisine ait olmak üzere 65 civarında şarkı bestelemiştir.

Yazar, mekteplerde okutulmak üzere alfabe, imlâ, okuma, hesap, dilbilgisi, tarih, sağlık bilgisi kitapları da yazmıştır. Bu tarz eserlerin sayısı 30 civarındadır. Ahmet Rasim tarihî eserler de kaleme almıştır. Bu eserler, modern tarih anlayışından uzaktır. Resimli Ve Haritalı Osmanlı Tarihi adlı 4 ciltlik eseri, “faide” başlığı altında verilen çeşitli bilgiler bakımından değerlidir. Ömrünün sonuna kadar çalışmalarına devam eden Ahmet Rasim’in hazırlamakta olduğu Namık Kemal ve Ziya Paşa hakkındaki incelemeleri yarım kalmıştır. Yazar, hazırladığı “Türk Lügati”nde ise “K” harfine kadar gelebilmiştir.

“Ara Nesil” yazarları arasında değerlendirilen Ahmet Rasim, Türk edebiyatının Batılılaşma sürecinde “eski-yeni” tartışmalarının yaşandığı bir dönemde “mutavassıt” bir çizgide yer almıştır. Milli bir edebiyat oluşturma düşüncesini taşımıştır. “Zevk-i milli ve irfan-i ümmetin muhassalası ne ise ona tebaiyet etmek her sahib-i kalem için mecburidir” fikrini savunan yazar, milli zevki “bütün hissiyat ve ihtirasat ve teheyyücat-ı milliyenin muhassalasıdır” şeklinde tarif etmiştir. Süleyman Nesip, Hüseyin Cahit gibi isimler başta olmak üzere Servet-i Fünun yazarlarıyla ciddi kalem münakaşalarına girişen yazar “Çerçevesi Fransız, kâğıdı Nemçe, mürekkebi Çin, kalemi İran, şekl-i tasavvuru Frenk, yazısı Türk olan bir şekl-i edebîye bir milletin tekâmül ve terakki-i edebîsi nazarıyla bakılamaz.” (“Daiye-i Taklit”, Pul Mecmuası, Nr: 15, 13 Ağustos 1314/1898) görüşündedir. Bu görüşlerinde Ahmet Mithat Efendi'nin etkisi altında olduğu anlaşılmaktadır. “Dilde tasfiyecilik” ve “Türkçe Şiir yazma” düşüncelerine karşı olumsuz bir tavır takınmıştır. Ahmet Rasim dönemin diğer edebi tartışmaları içerisinde de yer almış, “Klasikler Meselesi”, “imlâ” ve “lügat” bahislerinde de fikirlerini belirten makaleler kaleme almıştır.

Kaynakça

Ahmet Rasim (1312 H/1895). Gecelerim. İstanbul: Âlem Matbaası - Ahmet İhsan Ve Şürekâsı.

Ahmet Rasim (1927). Falaka. İstanbul: Hamit Matbaası.

Ahmet Rasim (1342/1924). Matbuat Hatıralarından Muharrir, Şair, Edip. İstanbul: Kanaat Kütüphane ve Matbaası.

Aktaş, Şerif (1987). Ahmet Rasim. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.

Gökman, Muzaffer (1989). İstanbul’u Yaşayan ve Yaşatan Adam Ahmet Rasim. İstanbul: Çelik Gülersoy Vakfı Yayınları.

Hizarcı, Suat (1953). Ahmet Rasim. İstanbul: Varlık Yayınları.

Levend, Agâh Sırrı (1965). Ahmet Rasim. Türk Dil Kurumu Yayınları.

Sürelsan, İsmail Baha (1977). Ahmet Rasim Ve Musiki. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.

Yücebaş, Hilmi (1957). Ahmet Rasim Aşkları-Hatıraları. İstanbul: Dizerkonca Matbaası.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: UMMAHAN NERKİZ
Yayın Tarihi: 23.12.2019
Güncelleme Tarihi: 26.10.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Bedayi-i Keşfiyat Ve İhtiraat-ı Beşeriyeden Fonograf: Sadayı Tahrir Ve İade Eden AletMatbaa-i K. Bağdadliyan (Aramyan) / İstanbul1302 H/1885Çeviri
Bedayi-i Keşfiyat Ve İhtiraat-ı Beşeriyeden Elektrikiyet-i SakineMatbaa-i K. Bağdadliyan (Aramyan) / İstanbul1302 H/1885Çeviri
Edebiyat-ı Garbiyeden Bir NebzeVatan Kitaphanesi [Dikran Karabetyan Matbaası] / İstanbul1303 H/1885-1886Çeviri
Cümel-i Hikemiye-i EcnebiyeKitapçı Arakel [Şirket-i Mürettibiye Matbaası] / İstanbul1303 H/1885-6Çeviri
Cümel-i Hikemiye-i OsmaniyeŞirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1303 H/1886Antoloji
Jezvit (Cizvit) Tarihi,Kitabhane-i Ebüzziya [Matbaa-i Ebüzziya] / İstanbul1304 H/ 1886-87Çeviri
Arapların Terakkiyat-ı MedeniyesiA. Maviyan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1304 H/1886-1887Diğer
BorjiyalarMahmud Bey Matbaası / İstanbul1304 H/1887Çeviri
ElektrikMihran Matbaası / İstanbul1304 H/1887Diğer
Garaib-i Âdat-ı AkvamA. Maviyan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1304 H/1887Diğer
Eski Romalılar (1. Cüz)Kitabhane-i Ebüzziya [Matbaa-i Ebüzziya] / İstanbul1304 H/1887Çeviri
Ezhar-ı TarihiyeMatbaa-i Ebuzziya / İstanbul1304 H/ [1887]Çeviri
Tarih-i Muhtasar-ı BeşerKitabhane-i Ebüzziya [Matbaa-i Ebüzziya] / İstanbul1304 H/1887Diğer
Terakkiyat-ı İlmiye ve MedeniyeKitabhane-i Ebüzziya [Matbaa-i Ebüzziya] / İstanbul1304 H/1887Diğer
Teşekkül-i Cihan Hakkında Fikr-i İcmaliKitabhane-i Ebüzziya [Matbaa-i Ebüzziya] / İstanbul1304 H/1887Diğer
Yeni Usul Muallim-i Sarf (İkinci sene)Maviyan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1305 H/1888Diğer
Yeni Usul Muhtasar Sarf-ı TürkîA. Maviyan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1306 H/1888-1889 (2. bs.)Diğer
Küçük Tarih-i Osmanî (1. Sene)Artin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1306 H/1889 (3. bs.)Diğer
Küçük Tarih-i İslamÂlem Matbaası / İstanbul1306 H/1888-1889Diğer
Eski Romalılar (2. Cüz)Kitabhane-i Ebüzziya [Matbaa-i Ebüzziya] / İstanbul1306 H/1889Çeviri
Demirhane MüdürüCemal Efendi Matbaası / İstanbul1305 H [1889]Çeviri
İki KadınCemal Efendi Matbaası / İstanbul1306 H/1889Çeviri
Yeni Usul Sarf-ı Farisî (1. Sene)Şirket-i Mürettibiye Matbaası - Arakel Kütüphanesi / İstanbul1306 H /[1889]Diğer
Hesab-ı TedricîTefeyyüz Kitaphanesi [Artin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası ] / İstanbul1306 H/1889Çeviri
Hazine-i Mekâtip yahut Mükemmel MünşeatŞirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1306 [1889]Diğer
Amelî ve Nazarî Talim-i Lisan-ı OsmanîA. Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1306 H/1889Diğer
İlk SevgiMekteb-i Sanayi Matbaası / İstanbul1307 H/1890Roman
İmla-yı Osmanî (1. Kısım)Artin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1307 H/1890Diğer
Osmanlı Tarihiİstepan Matbaası / İstanbul1307 H/1890Diğer
Derd-i DilArakel Kütüphanesi / İstanbul1307 / [1890]Roman
Bir Sefilenin Evrak-ı MetrukesiÂlem Matbaası - Ahmet İhsan ve Şürekâsı / İstanbul1308 H/1891Roman
Endişe-i HayatÂlem Matbaası - Ahmet İhsan ve Şürekâsı / İstanbul1308 H/1891Roman
Hesab-ı ZihnîKarabet Matbaası / İstanbul1308 H/1891Diğer
Kıraat Kitabı (2. Sene)? / İstanbul1308 [1891]Diğer
Leyâl-i IzdırabÂlem Matbaası – Ahmet İhsan Ve Şürekâsı / İstanbul1308 H/1891Hikâye
Mehalik-i HayatArtin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1308 H/1891Hikâye
Meşakk-ı HayatÂlem Matbaası - Ahmet İhsan ve Şürekası / İstanbul1308 H/1891Hikâye
Meyl-i DilMatbaa-i Ebüzziya / İstanbul1308 H/1891Roman
MübtediÂlem Matbaası - Ahmet İhsan ve Şürekâsı / İstanbul1308 H/1891Diğer
UraniAlem Matbaası - Ahmet İhsan ve Şürekası / İstanbul1308 H/1891Çeviri
Tecarib-i HayatA. Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1308 H/1891Hikâye
Güzel EleniÂlem Matbaası - Ahmet İhsan ve Şürekası / İstanbul1309 H/1891-1892Hikâye
Resimli LügatŞirket-i Mürettebiye Matbaası / İstanbul1309 [1892]Diğer
Hesab Kitabı (İkinci Sene)Matbaa-i Karabet / İstanbul1310 H/1892-1893Diğer
AfifeAsır Kütüphanesi [Alem Matbaası - Ahmet İhsan ve Şürekası] / İstanbul1310 H/1893Hikâye
Küçük Tarih-i Osmanî (2. Sene)Nişan Berberyan Matbaası –Arakel Kütüphanesi / İstanbul1310 [1893]Diğer
Mektep ArkadaşımÂlem Matbaası / İstanbul1311 H/1894Hikâye
Numune-i HayalÂlem Matbaası - Ahmet İhsan ve Şürekâsı / İstanbul1311 H/1894Hikâye
Tecrübesiz AşkÂlem Matbaası / İstanbul1311 H/1894Hikâye
O ÇehreMatbaa-i Safa ve Enver / İstanbul1311 H/1894Hikâye
Biçare GençÂlem Matbaası [Ahmet İhsan ve Şürekâsı] / İstanbul1312 H/1895Hikâye
GecelerimÂlem Matbaası - Ahmet İhsan ve Şürekâsı / İstanbul1312 H/1895Hatıra
İki Damla GözyaşıÂlem Matbaası - Ahmed İhsan ve Şürekâsı / İstanbul1312 H/1895Hikâye
Küçük HıfzıssıhhaKarabet Matbaası / İstanbul1312 H/1895 (2. bs.)Çeviri
Matild Laroş (Mathilde Laroche)Malumat Gazeteleri - Tahir Bey Matbaası / İstanbul1312 [1895]Çeviri
Hesab-ı Zihnî (İbtidaiye Kısmı)[m.y.] / İstanbul1312 H/1895Diğer
Sarf-i ibtidaîNişan Beberyan Matbaası / İstanbul1312 H/1895 (2. bs.)Diğer
Ahzan-ı AşkAsır Kütüphanesi [Kasbar Matbaası] / İstanbul1313 H/1896Çeviri
La Dame Aux CameliasKasbar Matbaası / İstanbul1313 H/1896Çeviri
Ela GözlerKasbar Matbaası – Asır Kütüphanesi / İstanbul1313 [1896]Hikâye
Sevda-yı SermedîÂlem Matbaası - Ahmet İhsan ve Şürekâsı / İstanbul1313 H/1896Hikâye
Kıraat Kitabı (Birinci Sene)Karabet Matbaası / İstanbul1313 H/1896 (5. bs.)Diğer
Karpat Dağlarındaİkdam Matbaası / İstanbul1314 H/1896Çeviri
Kıraat Kitabı? / İstanbul1314 [1896]Diğer
AskeroğluMalumat Matbaası / İstanbul1315 H/1897Hikâye
Gam-ı HicranÂlem Matbaası [Ahmet İhsan Ve Şürekâsı] / İstanbul1314 [1897]Hikâye
Kitabe-i Gam (cüz 1)Malumat Kütüphanesi [Malumat Matbaası] / İstanbul[t.y.]Roman
Kitabe-i Gam (cüz 2)Malumat Kütüphanesi [Tahir Bey Matbaası] / İstanbul1315 H/1897-1898Roman
MaişetMalumat Gazeteleri ve Tahir Bey Matbaası / İstanbul1315 H/1898Roman
Kitabe-i Gam (cüz 3)Tahir Bey Matbaası / İstanbul1316 H/1898-1899Roman
NâkâmMalumat Matbaası / İstanbul1315 H/1898Hikâye
Ömr-i Edebî (cüz 1)Malumat Kütüphanesi [Tahir Bey Matbaası] / İstanbul1315 H/1898Diğer
Ömr-i Edebî (cüz 2)Malumat Kütüphanesi [Tahir Bey Matbaası] / İstanbul1316 H/1898-9Diğer
[Hamamcı] ÜlfetMalumat Kütüphanesi [Tahir Bey Matbaası] / İstanbul1316 H/1898-1899Hikâye
Şehir MektuplarıMalumat Kütüphanesi [Tahir Bey Matbaası] / İstanbul1316 H/1898Fıkra
Ömr-i Edebî (cüz 3)Malumat Kütühanesi [Matbaa-i Tahir Bey] / İstanbul1317 H/1900Diğer
Mızıkacı Yanko - KamyonkaArtin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1316-1317 H/1900Çeviri
Neşide-i RuhMalumat Kütüphanesi [Tahir Bey Matbaası] / İstanbul1317 H/1900Çeviri
Elifbadan SonraKarabet Matbaası / İstanbul1317 H / [1900]Diğer
Ohlan KarısıKitabhane-i İslâm ve Askerî [A. Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası] / İstanbul1318 H/1901Çeviri
Ömr-i Edebî (cüz 4)Malumat Kütübhanesi [Matbaa-i Tahir Bey] / İstanbul1318 H/1901Diğer
Kaptan JipsonMihran Matbaası / İstanbul1320 H/1903Çeviri
ElifbaUmum-ı Mekatib-i Mülkiye Ve Askeriye-i Şahane Kitapçısı Karabet / İstanbul1320 H/ [1903]Diğer
Madam HardiperMihran Matbaası / İstanbul1321 H/1904Çeviri
Asya KumsallarındaMihran Matbaası / İstanbul1322 H/1906Çeviri
Menakıb-ı İslâm [kısm-ı evvel]Kanaat Kitaphanesi [Matbaa-i Kütübhane-i Cihan] / İstanbul1325 H/1909Diğer
Menakıb-ı İslâm [kısm-ı sani]Kanaat Kitaphanesi [Mahmud Bey Matbaası] / İstanbul1326 H/1909Diğer
Külliyat-ı Sa'y ve Tahrir: Makalât ve Musahabat [kısım 1]Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1325 R/1909Diğer
Külliyat-ı Sa'y ve Tahrir: Makalât ve Musahabat [kısım 2]Matbaa-i Kütübhane-i Cihan / İstanbul1325 R/1909Diğer
Hayat-ı Hakikiye Sahnelerinden: Belki Ben AldanıyorumDarülhayr Mürettiphanesi (Hilal Matbaası) / İstanbul1325 R/1909Hikâye
HanımKanaat Kitaphanesi [İkdam Matbaası] / İstanbul1326 R/1910Diğer
Resimli Ve Haritalı Osmanlı Tarihi (c. 1)İkbal Kütübhanesi [Şems Matbaası ] / İstanbul1326/1328/1910Diğer
Resimli Ve Haritalı Osmanlı Tarihi (c. 2)İkbal Kütüphanesi [Şems Matbaası ] / İstanbul1326/1328/1910Diğer
Resimli Ve Haritalı Osmanlı Tarihi (c. 3)İkbal Kütüphanesi [Şems Matbaası] / İstanbul1327/1329 H/1911Diğer
Resimli Ve Haritalı Osmanlı Tarihi (c. 4)Matbaat-i Ebüzziya / İstanbul1328/1330/1910Diğer
Yeni Usul Sarf-ı Farisî (İkinci Sene)Tefeyyüz Kitaphanesi [Matbaa-i Jirayır - Keteon] / İstanbul1327 R/1911 (2. bs.)Diğer
İbtidaî Sarfİkbal Kütüphanesi [Şems Matbaası] / İstanbul1327/1329 H/1911Diğer
Resimli Küçük Tarih-i OsmanîMatbaa-i Jirayır - Keteon / İstanbul1327 /1911Diğer
İbtidaî KıraatŞems Matbaası / İstanbul1330 /1328 R/1912Diğer
Yeni Usul Muallim-i Sarf (Üçüncü Sene)Tefeyyüz Kitaphanesi [Artin Asaduryan ve Mahdumları Şirket-i Mürettibiyesi] / İstanbul1328 R/1912Diğer
İbtidaî Hesap: Henüz Altı Yaşındayım, Hesap Öğreniyorumİkbal Kütüphanesi [Şems Matbaası] / İstanbul1329 R/1913Diğer
İbtidaî Eşya Dersleriİkbal Kütüphanesi [Şems Matbaası] / İstanbul1329 R/1913Diğer
Resimli ve Haritalı Küçük Tarih-i OsmanîŞems Matbaası / İstanbul1329 H/1913Diğer
Tarih ve MuharrirMuhtar Halit Kitaphanesi [Selanik Matbaası] / İstanbul1329 R/1913Makale
Yeni Usul Muallim-i Sarf, Birinci SeneTefeyyüz Kitaphanesi [Keteon Bedrosyan Matbaası] / İstanbul1330 R/1914Diğer
Yeni Usul Muallim-i SarfTefeyyüz Kitaphanesi / İstanbul1330 R/1914 (4. bs.)Diğer
İki Hatırat Üç ŞahsiyetMatbaa-i Hayriye ve Şürekâsı / İstanbul1332 H/1916Hatıra
Romanya MektuplarıAhmet İhsan ve Şürekâsı Matbaacılık Osmanlı Şirketi / İstanbul1333 H/1917Mektup
Eşkâl-i ZamanAhmet İhsan ve Şürekâsı Matbaacılık Osmanlı Şirketi / İstanbul1334 R/1918Makale
Cidd ü Mizahİkbal Kütüphanesi [Şems Matbaası] / İstanbul1336 H/1917-1918Deneme
Eski Maceralardan Fuhş-i Atik (c. 1)İkdam Matbaası / İstanbul1340 R/1922Hatıra
Eski Maceralardan Fuhş-i Atik (c. 2)İkdam Matbaası / İstanbul1337-1340 R/1921Hatıra
İki Günahsız Sevda: Sevda-yı Sermedî - Heva-yı Aşkİkdam Matbaası / İstanbul1338 R/1922Hikâye
İki Güzel Günahkâr: Bedia, EleniKanaat Kitaphanesi [İkdam Matbaası] / İstanbul1338 R/1922Hikâye
Tecrübeli Sarf (ikinci kısım: devre-i mutavassıta - birinci sene)Kanaat Kütüphane ve Matbaası / İstanbul1338 R/1922 (21. bs.)Diğer
İstibdattan Hâkimiyet-i Milliyeye (c. 1)Kanaat Kitaphanesi [Vatan Matbaası] / İstanbul1342 R/1923Diğer
İstibdaddan Hakimiyet-i Milliyeye (c. 2)Kanaat Kitaphanesi [Kanaat Matbaası] / İstanbul1342/1923Diğer
Tecrübeli Sarf ([ikinci kısım]: devre-i mutavassıta - ikinci sene)Kanaat Kütüphane ve Matbaası / İstanbul1339 R/1923Diğer
Tecrübeli Sarf ([ikinci kısım]: devre-i âliye - ikinci sene)İkdam Matbaası / İstanbul1339 R/1923Diğer
Yeni Sarf Dersleri (Beşinci Sınıf - İkinci Kısım)Kanaat Kütüphane ve Matbaası [Yeni Matbaa] / İstanbul1340 R/1924Diğer
Matbuat Hatıralarından Muharrir, Şair, EdipKanaat Kütüphane ve Matbaası / İstanbul1342/1924Hatıra
Gülüp AğladıklarımHamit Matbaası / İstanbul1342 H/1926Fıkra
Yeni Sarf Dersleri (Dördüncü Sınıf- Birinci Kısım)Kanaat Kitaphanesi [İkdam Matbaası] / İstanbul1926Diğer
Muharrir Bu YaHamit Matbaası / İstanbul1926Makale
Doğru Usul Kıraat (1. kısım)? / İstanbul1926 (3. Bs)Diğer
Doğru usul kıraat (Üçüncü kısım)Kanaat Kitaphanesi [Türk Matbaası] / İstanbul1926 (2. bs.)Diğer
Doğru Usul-i Kıraat (Beşinci Kısım)Kanaat Kitaphanesi [İkdam Matbaası] / İstanbul1926Diğer
FalakaHamit Matbaası / İstanbul1927Hatıra
Matbuat Tarihine Medhal: İlk Büyük Muharrirlerden ŞinasiYeni Matbaa / İstanbul1927Biyografi

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1RA'ÛF, Mehmed Ra'ûf Bey, İstanbullud. 1881 - ö. 1918Doğum YeriGörüntüle
2İskender Fikret Akdorad. 1914 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3RE'FETÎ, Abdullah Çelebi Seyrek-zâded. ? - ö. 1647-48Doğum YeriGörüntüle
4DİDARİ/EFGAN DİDARİ, Ökkeş Adil Toprakd. 1865/1872? - ö. 1914Doğum YılıGörüntüle
5AYNALI, Mustafa Aynalıd. 1865 - ö. 1964Doğum YılıGörüntüle
6Şakir Muhammediyevd. 20 Mayıs 1865 - ö. 10 Kasım 1923Doğum YılıGörüntüle
7NÖVRES İMAN, Növres İman Meşedi Salahoğlud. 1903 - ö. 1932?Ölüm YılıGörüntüle
8BÜLBÜL HOCA/ŞERİFE, Şerife Hanımd. 1869-1870 - ö. 1932Ölüm YılıGörüntüle
9ABBAS ORDUBADLI/ABBAS DEHRÎ(DEHRİLİ ABBAS), Abbasd. 1818 - ö. 1932Ölüm YılıGörüntüle
10İbrahim Sağırd. 1 Ekim 1936 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Yücel Kayırand. 13 Eylül 1964 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Omor Sultanovd. 6 Kasım 1935 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Halit Fahri Ozansoyd. 13 Temmuz 1891 - ö. 23 Şubat 1971Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14İskender Haki Engind. 1895 - ö. 02 Şubat 1970Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Ali Emîrîd. 1857 - ö. 23 Ocak 1924Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16SEVDAYÎ, Ahmed Çelebid. ? - ö. 1590Madde AdıGörüntüle
17HIRÂMÎ, Molla Kurbând. 1796 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18ŞEMSÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle