Muazzez Tahsin Berkand

Meryem Muazzez
(d. 1899 / ö. 4 Ekim 1984)
Yazar, Romancı, Çevirmen
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Cumhuriyet dönemi popüler Türk romanının velud temsilcilerinden biri olan Muazzez Tahsin Berkand'ın asıl adı Meryem Muazzez'dir. 1899'da Selanik'te dünyaya geldi. Babası avukat Hasan Tahsin Bey, annesi Ayşe Hanım'dır. Balkan Savaşları'ndan sonra çocukluğunu geçirdiği Selanik'ten ailesiyle göç etti ve İstanbul'a geldi. Özel öğretmenlerden dil dersleri alan Muazzez Tahsin, İstanbul'da Fevziye Lisesi'ni bitirdi. Bir süre rahibelerin okulu Saeurs d'Assomption'a devam etti ve nihayetinde Darülmuallimat'ın açtığı sınavı kazandı. Buradan mezun olduktan sonra Üsküdar Refet Kadın ve Kasımpaşa Numune Mektebi'nde bir süre öğretmenlik yaptı, Türkçe ve Fransızca dersleri verdi.

Bu sırada Cemal Paşa, Suriye'de Türk okulları açtı ve Halide Edip Adıvar'ı buradaki eğitim çalışmalarını düzenlemesi için görevlendirdi. Halide Edip giderken yanında Muazzez Tahsin'i ve ablasını da götürdü. Muazzez Tahsin Şam’da ve Beyrut'ta Türkçe ve Fransızca dersleri verdi. Yurda döndüğünde öğretmenliğe bir süre daha devam etti ve Şişli Terakki Lisesi'nde görev yaptı. Burada da Türkçe, Fransızca ve ahlak dersleri verdi. 1925'te çevirmenlik yapmaya başladı ve dört yıl çalışacağı Millî Auto şirketine girdi. Daha sonra yine çevirmenlik yapmak üzere Osmanlı Bankası'nda çalışmaya başladı. Yirmi beş yıl boyunca bankada bulundu ve çevirmenliğin yanında daktilo-sekreterlik de yaptı.

4 Ekim 1984'te İstanbul'da vefat etti. Hiç evlenmedi. Vefatına kadar küçük kardeşiyle yaşadı.

Cumhuriyet dönemi popüler romancıları arasında bulunan Muazzez Tahsin Berkand, daha ziyade aşk romanlarıyla tanındı. Yazar hem telif hem adapte hem de tercüme romanlar kaleme aldı. Yazdıkları, dönem okuyucusunun ilgisini çektiğinden uzun yıllar çok sattı. Yazarlık serüveninde çeşitli isimlerden etkilendi. Başta Halide Edip Adıvar olmak üzere Nedim, Karacaoğlan, Yahya Kemal, Ömer Seyfettin, Yakup Kadri ve Reşat Nuri'ye karşı sevgi beslediği bilinen Muazzez Tahsin, Fransız ve İngiliz klasiklerini de sever ve özellikle Pierre Loti ile Anatole France'e ilgi duyardı.

Muazzez Tahsin, küçük yaşta yazı denemelerine başladı ve on iki yaşında öykü, on beş yaşında ise ilk romanı Kırılan Ümitler'i yazdı. Fakat neşredilen ve tanınmasını sağlayan ilk eseri 1933’te Milliyet’te tefrika edilen ve aynı yıl Resimli Ay tarafından basılan Sen ve Ben romanıdır. Halk tarafından beğenilince art arda roman yazmaya devam etti ve yirmi telif eser kaleme aldı. Aşk Fırtınası (1935), Bahar Çiçeği (1935), Sonsuz Gece (1937), Bir Genç Kızın Romanı (1938), O ve Kızı (1940), Kezban (1941), Perdeler (1943), Saadet Güneşi (1944), Lâle (1945), Büyük Yalan (1948), Sevmek Korkusu (1953), Kırılan Ümitler (1957), Bir Rüya Gibi (1958), Yılların Ardından (1960), Gençlik Rüzgarı (1963), Bir Gün Sabah Olacak mı? (1972), İki Kalp Arasında (1972), Uğur Böceği (1974) ve Yabancı Adam (1980) yazarın telif romanlarıdır.

Telif romanlarında genellikle aşk konusunu işleyen Muazzez Tahsin, bununla bağlantılı olarak kıskançlık, fedakârlık gibi konulara da değindi. Sosyal tarih araştırmacıları için zengin sayılabilecek derecede gündelik hayata yer verdi ve beş çayı, balo, yeni danslar ve kıyafetler, briç partileri gibi unsurları romanlarına taşıdı. Eserlerinde öne çıkan bir diğer öğe kadınlardır. Muazzez Tahsin, Cumhuriyet döneminde yaratılmak istenen yeni kadın tipinin örneklerini verdi. Bu bağlamda eserlerindeki kadınların toplumdaki yerlerini sağlamlaştırma çabası içinde oldukları; eğitimli, kültürlü ve yetenekli birer birey olarak yetiştikleri görülür. Özgür, güzel ve modern olan bu kadınlar aynı zamanda yardımsever, merhametli ve fedakârdırlar.

Romanların kurgusunda tesadüflere ve kadere verilen yer hayli büyüktür. Bu durum eserlerin Yeşilçam sinemasında yer almasının sebeplerinden biri olarak karşımıza çıkar. Söz gelimi, romanların konusunu teşkil eden aşk, genellikle tesadüfîdir Kader, bazı aşkları imkânsız kılar, çünkü kahramanlar akrabalardır. Bir Genç Kızın Romanı'nın kahramanı Selma'nın aşık olduğu adamın amcasının oğlu olduğunu öğrenmesi buna örnektir. Sonsuz Gece romanında Muallâ ve eski nişanlısı Ekrem tesadüfen karşılaştıklarında Muazzez Tahsin, Muallâ'yı fedakâr davranmaya zorlayacak ve Ekrem ailesini geride bırakmaya her ne kadar razıysa da Muallâ ailenin devamını mutluluğuna tercih ettiğinden dolayı kaçacaktır. Bir diğer fedakâr kadın Sen ve Ben'deki Leylâ'dır. O, başkasını sevmesine rağmen duygularını feda ederek teyzesi istiyor diye Nejat'la evlenecektir. Bunlarla birlikte, romanların büyük bir kısmının mutlu sonla bittiğini söylemek de mümkündür.

Telif romanlarının yanında adapte roman örnekleri de veren Muazzez Tahsin'in bu türde yirmi bir eseri vardır. Yazar, okuduğu ve beğendiği kimi romanları Türk âdet ve geleneklerine adapte ederek yayımlar. Bunu yaparken hangi eserden yararlandığını söylemez. 1941'de Muallâ'yla başlayan bu süreci diğer adapte romanları takip etti.

Berkand'ın tercüme romanları da mevcuttur. Kendisi de popüler roman yazarı olan Muazzez Tahsin, tercüme edeceği eserleri de bu düsturla seçti. Safo (Alphonse Daudet'ten, 1938), Ateşli Kalp (Magali'den, 1939), Jezabel / İhtiyarlamayan Kadın (İrene Nemirowsky'den, 1943), Hemşireler (A. J. Cronin'den, 1944), Evleniyorum (J. Foldes'ten, 1945) ve Meçhul Sevgili (Stefan Zweig'den, 1945) yazarın tercüme romanlarıdır.

Muazzez Tahsin Berkand roman yazarlığıyla tanınmakla birlikte aşk hikâyeleri de yazdı. Bunlar dönemin gazete ve dergilerinde yayımlandıktan sonra bir kısmı basıldı. Yetmiş iki hikâyesinin yer aldığı Bir Bahar Akşamı 1966, 65 hikâyeden oluşan diğer hikâye kitabı İlk Aşk ise 1967'de yayımlanmışlardır.

Muazzez Tahsin Berkand'ın eser verdiği bir diğer tür çocuk kitaplarıdır. Yeni Mecmua'nın çocuk kitapları bölümünde Muazzez Tahsin Berkand'la Sabiha Zekeriya Sertel, Mükerrem Kamil Su, Hasan Âli Ediz, R. Gökalp Arkın, Hasan Bedrettin, Mümtaz Zeki Taştan yer almış ve 1940'da yirmi kitaplık bir seri hazırlamışlardır. Sırasıyla: Sihirbazın Kızı, Efe Ali, Vatan Uğruna, Yuvasız Çocuk, Meksika Bataklıklarında, Havaların Bekçisi, Mavi Boncuk, Küçük Kahraman, Şehit Çocuk, İnci Gerdanlık, Okumağa Başladım, Doğan'ın Kamp Hatıraları, Arslan Peşinde, Sakarya Yollarında, Sihirli Çember, Tıngır Mıngır Ben Geldim, Afrika Ormanlarında , Hayvanlar Meclisi, Gramafon Plağı, Parmak Çocuk.

Dönemin çok okunan popüler romanları yukarıda da değinildiği üzere sinemaya da kaynaklık etmiş ve yazarın yirmi beş kitabı Osman F. Seden, Nejat Saydam, Burhan Bolan, Ümit Utku, Arşavir Alyanak, Ülkü Erakalın, Kemal Kan, Süreyya Duru, Türker İnanoğlu, Orhan Aksoy, Ertem Eğilmez, Nevzat Pesen, Safa Önal ve Halit Refiğ gibi yönetmenler tarafından beyaz perdeye aktarılmıştır. Bazı eserler Yeşilçam'ın unutulmaz filmlerine yalnızca konularıyla katılmış, "Bir Pınar ki" ve "Yılların Ardından" gibi yeni isimlerle çekilmişlerdir. Bu filmlerde Türkan Şoray, Ediz Hun, Tamer Yiğit, Ediz Hun, Salih Güney, Ekrem Bora, Hülya Koçyiğit, Cüneyt Arkın, Mura Saydam, İzzet Günay, Kartal Tibet, Filiz Akın, Belgin Doruk, Göksel Arsoy, Ayhan Işık, Sadri Alışık, Fatma Girik ve Kadir İnanır gibi isimler başrollerde oynamışlardır. 1956'da ilk defa Sönen Yıldız sinemaya aktarılmış ve 1972'ye kadar çeşitli kitapları Yeşilçam'da karşılık bulmuştur:

Sönen Yıldız (1956), Bülbül Yuvası (1961 ve 1970), Küçük Hanımefendi (1961 ve 1970), Mağrur Kadın (1962 ve 1970), Çiçeksiz Bahçe (1963), Kezban (1963 ve 1968), Muallâ (1964 ve 1971), Gençlik Rüzgârı (1964), Günah Bende Mi (1964), Yılların Ardından (1964), Garip Bir İzdivaç (1965), Sevgim ve Gururum (1965), Aşk ve İntikam (1965), İftira (1968), Sabah Yıldızı (1968), Sarmaşık Gülleri (1968), Saadet Güneşi (1970), Bir Genç Kızın Romanı (1971), Ask Fırtınası (1972), Bir Pınar ki (1972).

Kaynakça

(2002). "Berkand, Muazzez Tahsin". Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. Ankara: AYK Atatürk Kültür Merkezi. 240-241.

Ağaoğlu, Neriman ve Zerrin Saral (2013). "Berkant, Muazzez Tahsin". Edebiyatımızda Kadın Yazarlar Sözlüğü. Ankara: Phoenix Yayınevi. 96.

Çakmakçı, Selami (2012). Popüler Roman ve Muazzez Tahsin Berkand. Doktora Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi.

Işık, İhsan (2006). "Berkand, Muazzez Tahsin". Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi. C.II. Ankara: Elvan Yayınları. 664-666.

Özçelik, Ümran (2007). Muazzez Tahsin Berkand'ın Hayatı, Edebî Kişiliği ve Eserleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.

Özkırımlı, Atilla (1984). "Berkand Muazzez Tahsin". Türk Edebiyatı Ansiklopedisi. C.I. İstanbul: Cem Yayınevi. 222.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: HÜLYA TEPEDELEN
Yayın Tarihi: 02.12.2019
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Sen ve BenResimli Ay Matbaası / İstanbul1933Roman
Aşk FırtınasıAkşam Kitaphânesi / İstanbul1935Roman
Bahar ÇiçeğiYeni Kitapçı / İstanbul1935Roman
Sonsuz GeceYenlap Neşriyatı / İstanbul1937Roman
Bir Genç Kızın Romanıİkbal Kitabevi / İstanbul1938Roman
Safoİnkılâp Kitabevi / İstanbul1938Çeviri
Ateşli Kalpİkbal Kitabevi / İstanbul1939Çeviri
Çocuk Kitapları SerisiYeni Mecmua Çocuk Neşriyatı / İstanbul1940Diğer
O ve Kızıİnkılap Kitabevi / İstanbul1940Roman
Kezbanİnkılâp Kitabevi / İstanbul1941Roman
Muallâİnkılâp Kitabevi / İstanbul1941Roman
Aşk ve İntikamİnkılâp Kitabevi / İstanbul1943Roman
Bülbül Yuvasıİnkılâp Kitabevi / İstanbul1943Roman
Dağların Esrarıİnkılâp Kitabevi / İstanbul1943Roman
Jezabel / İhtiyarlamayan Kadınİkbal Kitabevi / İstanbul1943Çeviri
Perdelerİnkılâp Kitabevi / İstanbul1943Roman
Aşkla Oynanmazİnkılâp Kitabevi / İstanbul1944Roman
Garip Bir İzdivaçİnkılâp Kitabevi / İstanbul1944Roman
Hemşirelerİkbal Kitabevi / İstanbul1944Çeviri
Kalbin Sesiİnkılâp Kitabevi / İstanbul1944Roman
Saadet Güneşiİnkılâp Kitabevi / İstanbul1944Roman
Sabah Yıldızıİnkılâp Kitabevi / İstanbul1944Roman
Evleniyorumİnkılâp Kitabevi / İstanbul1945Çeviri
Küçük Hanımefendiİnkılâp Kitabevi / İstanbul1945Roman
Lâleİnkılâp Kitabevi / İstanbul1945Roman
Meçhul Sevgiliİnkılâp Kitabevi / İstanbul1945Çeviri
Nişan YüzüğüArif Bolat Kitabevi / İstanbul1945Roman
Mağrur Kadınİnkılâp Kitabevi / İstanbul1946Roman
Çiçeksiz Bahçeİnkılâp Kitabevi / İstanbul1947Roman
Büyük Yalanİnkılâp Kitabevi / İstanbul1948Roman
Aşk TılsımıArif Bolat Kitabevi / İstanbul1949Roman
Çamlar Altındaİnkılâp Kitabevi / İstanbul1949Roman
Gönül Yoluİnkılâp Kitabevi / İstanbul1950Roman
Sarmaşık Gülleriİnkılâp Kitabevi / İstanbul1950Roman
Sevmek Korkusuİnkılâp Kitabevi / İstanbul1953Roman
Kırılan Ümitlerİnkılâp Kitabevi / İstanbul1957Roman
Sevgim ve Gururumİnkılâp Kitabevi / İstanbul1957Roman
Bir Rüya Gibiİnkılâp Kitabevi / İstanbul1958Roman
Yılların Ardındanİnkılâp Kitabevi / İstanbul1960Roman
Işık Yağmuruİnkılâp ve Aka Kitabevleri / İstanbul1962Roman
Gençlik Rüzgârıİnkılâp ve Aka Kitabevleri / İstanbul1963Roman
Kıvılcım ve Ateşİnkılâp ve Aka Kitabevleri / İstanbul1963Roman
Bir Bahar AkşamıAk Yayınevi / İstanbul1966Hikâye
Bulutlar Dağılıncaİnkılâp ve Aka Kitabevleri / İstanbul1966Roman
İlk AşkAk Kitabevi / İstanbul1967Hikâye
Uzayan Yollarİnkılâp ve Aka Kitabevleri / İstanbul1967Roman
Bir Gün Sabah Olacak mı?İnkılâp ve Aka Kitabevleri / İstanbul1972Roman
İki Kalp Arasındaİnkılâp ve Aka Kitabevleri / İstanbul1972Roman
Uğur Böceğiİnkılâp ve Aka Kitabevleri / İstanbul1974Roman
Yabancı Adamİnkılâp ve Aka Kitabevleri / İstanbul1980Roman

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Malik Akseld. 1903 - ö. 15 Şubat 1987Doğum YeriGörüntüle
2ÂDİLE NECLA KANDEĞERd. 1910 - ö. 1965Doğum YeriGörüntüle
3Abdurrahman Güzelyazıcıd. 6 Mayıs 1904 - ö. 15 Mayıs 1978Doğum YeriGörüntüle
4ÂRİF HİKMET (SARICALIOĞLU)d. 1899 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5ALİ FEYZULLAHÎ VAHİDd. 1899 - ö. 06.05.1995Doğum YılıGörüntüle
6KUL BURHAN/ BURHANÎ/BURHAN, Hüseyin Tatard. 1899 - ö. 1957Doğum YılıGörüntüle
7Vasıf Öngörend. 15 Şubat 1938 - ö. 14 Mayıs 1984Ölüm YılıGörüntüle
8İLHAMÎ, Yusuf Ziya Başerd. 1907 - ö. 1984Ölüm YılıGörüntüle
9TAVLUSUNLU HİCRANÎ, Mehmet Selim Karacad. 1916 - ö. 12.07.1984Ölüm YılıGörüntüle
10Ömür İklim Demird. 20 Ocak 1980 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Ömer Ferit Kamd. 11 Ocak 1864 - ö. 22 Mayıs 1944MeslekGörüntüle
12Ülker Aygünd. 18 Haziran 1961 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Vedat Örfi Bengüd. 21 Aralık 1899 - ö. 25 Mayıs 1953Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Cenap Muhittin Kozanoğlud. 1892 - ö. 4 Aralık 1972Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Tevfik Nevzatd. 1864 - ö. Mayıs 1905Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ŞEVKÎ, Hasan Tahsînd. 1825 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17Hatice Meryemd. 02 Kasım 1968 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18Atila Alpöged. 29 Mayıs 1935 - ö. ?Madde AdıGörüntüle