HÜSEYN BOZALGANLI, Hüseyn Cefergulu Oğlu Guliyev

Bozalganlı
(d. 1863 / ö. 1941)
demirci, çiftçi
(Âşık / 20. Yüzyıl / Azeri)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Azerbaycan âşıklarından olan Hüseyn Bozalganlı, 1863 yılında Gazah bölgesinin Bozalganlı köyünde doğmuş ve 1941 yılında burada vefat etmiştir. Asıl adı Hüseyn Cefergulu oğlu Guliyev’dir (Namazov 2004: 176; Namazov 2013: 432). Diğer kaynaklarda, âşığın doğum tarihi 1860 (?) (Akpınar 2001: 493) ve 1864 (Sakaoğlu vd. 1993: 54) olarak verilmektedir. Bozalganlı, 1871-1881 yılları arasında molla mektebinde eğitim almıştır. 1882 yılında kohayı (köy veya kasaba yöneticisi) öldürüp dört yıl Tiflis hapishanesinde yatmıştır (Namazov 2004: 176; Namazov 2013: 432). Hapishaneden çıktıktan sonra demirci kalfalığı yaptığı bilinmektedir (Sakaoğlu vd. 1993: 54). Çiftçilikle de uğraşan Bozalganlı’nın hayatı mücadele, yoksulluk ve acı içerisinde geçmiştir (Namazov 2004: 176; Namazov 2013: 433; Sakaoğlu vd. 1993: 54).

Âşıklık sanatına olan ilgi ve kabiliyetini gören babası, onu Âşık Memmedgulu’nun yanına çırak olarak vermiştir (Namazov 2004: 176; Namazov 2013: 432-433). On sekiz on dokuz yaşlarında saz çalmaya başlayan Bozalganlı’nın ünü gittikçe yayılmış, Tovuz’da ve Gence’de usta, kudretli bir âşık olarak nam salmıştır (Namazov 2004: 176; Namazov 2013: 433; Sakaoğlu vd. 1993: 54). Tiflis, Borçalı, Göyçe, Gazah, Şamhor, Gence gibi pek çok yere gitmiş ve sanatıyla birçok Azerbaycan âşığını etkilemiştir (Sakaoğlu vd. 1993: 54). Tovuz’da Mirze Bayramov, Gedir İsmayılov, Demirçi Hüseyn, Elekber Esgerov, Veli Bozalganlı gibi tanınmış usta âşıkların yetişmesi için büyük emek sarf etmiştir (Namazov 2004: 177; Namazov 2013: 433). Eserlerinde Âşık Elesger ve Âşık Hüseyn Şemkirli’nin etkisi vardır. Halk hikâyeleri ile masalları ustalıkla anlatan Bozalganlı, özellikle Köroğlu hikâyesini çok iyi bilmektedir (Sakaoğlu vd. 1993: 54). “Gaçag Tanrıverdi” adlı bir halk hikâyesi tertip etmiştir. Âşığın geraylı, koşma, güzelleme, mühemmes, tecnis, cigalı tecnis, dodak deymez, ustadname gibi türlerde şiirleri bulunmaktadır. Bunların içinde en çok güzellemeleri meşhurdur (Akpınar 2001: 493; Sakaoğlu vd. 1993: 54). Bozalganlı’nın ölümünden sonra, hayatı hakkında “Aşıg Hüseyn’in Tiflis Seferi” adlı bir hikâye ortaya çıkmıştır (Sakaoğlu vd. 1993: 54). Şiirlerinin bir kısmı 1938 yılında Hümbet Elizade tarafından yayımlanmıştır. Şemşad Rza ise eserlerinin önemli bir kısmını 1970’li yıllarda toplayarak “Ustad Aşıglar” (1973) serisinde, 1987 yılında da “Dastanlar ve Hekayeler” adıyla kitap olarak yayımlamıştır (Namazov 2004: 177; Namazov 2013: 433-434). 1939 yılında Azerbaycan Yazarlar Birliğine kabul edilen Bozalganlı’nın adına Tovuz’da ozan müzesi açılmış ve müzenin önüne âşığın heykeli dikilmiştir (Akpınar 2001: 493; Namazov 2004: 177; Namazov 2013: 434).

Kaynakça

Akpınar, Yavuz (2001). “Aşık Hüseyn Bozalganlı”,Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 1. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay. 493.

Namazov, Qara (2004). Aşıglar. Bakü: Seda Neşriyyatı Yay.

Namazov, Qara (2013). Ozan-Aşıg Senetinin Tarihi. Bakü: Grifli Neşr Yay.

Sakaoğlu, Saim, Ali Berat Alptekin, Esma Şimşek (1993). “Âşıg Hüseyin Bozalganlı”,Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi/Azerbaycan Türk Edebiyatı. C. 3. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 54.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. SÜMEYRA HARMANDA
Yayın Tarihi: 30.12.2017
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1İBRAHİM OĞUZd. 1926 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2İHSAN GÜRDALd. 1932 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3FEVZİ DÖNMEZd. 1944 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Menemenlizade Tahird. 1863 - ö. 12 Mart 1903Doğum YılıGörüntüle
5REŞÎD ÂKİF PAŞA, Mustafa Sâlih Reşîd Paşad. 1863 - ö. 1920Doğum YılıGörüntüle
6HOTTUOĞLUd. 1863 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7KEMAL/HAFIZ MİKDAT, Mikdatd. 01.01.1866 - ö. 01.01.1941Ölüm YılıGörüntüle
8Halit Asımd. 1918 - ö. 1941Ölüm YılıGörüntüle
9ALİ İFFETd. 1872 - ö. 1941Ölüm YılıGörüntüle
10EMSALÎ, Mustafa Turgutd. 1900 - ö. 29.03.1978MeslekGörüntüle
11SEFİL PİR/SEFİL PİRİM/ÇORUMLU PİROĞLU, Fikret Piroğlud. 1926 - ö. 1985MeslekGörüntüle
12HAYRANİ/İSMAİL, İsmail Uslud. 01.01.1933 - ö. ?MeslekGörüntüle
13GÖYÇELİ/BEHMEN GÖYÇELİ, Behmen Göyçeli Garayevd. 1901 - ö. 13.11.1976Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14EHMED KAFAROVd. 1907 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15MAKSUD BALA OĞLU HACIYEVd. 1913 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16VELİYULLAH MİRZAYİd. 1964 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17HANOĞLU, Oğuzhan Atard. 1982 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18CANSALA/GÜLCAN, Gülcan Salad. 1972 - ö. ?Madde AdıGörüntüle