Madde Detay
İZZET, Mehmed Efendi
(d. 1251/1836 - ö. 1328/25 Haziran 1912)
Bürokrat, Yazar
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Mehmed İzzet Efendi 1251/1835-1836 yılında şimdi
Bulgaristan sınırları içinde bulunan Rusçuk'ta doğdu. Arzuhallerinde kullandığı
mühürde "Es-seyyid Mehmed İzzet" yazılıdır (ŞD.02965.00088.001).
Rusçuk'lu Mehmed Tevfik Efendi'nin oğludur. Memuriyete 1263/1847'te 12 yaşında
mülazemetle Rusçuk Tahrirat kaleminde başladı. 1271/1855'te Tuna eyaleti
meclisi başkatibi oldu. 1281/1865'te önce Tuna vilayeti Rusçuk mutasarrıflığı
tahrirat müdürlüğüne, 5 ay sonra topçu mutasarrıflığı tahrirat müdürlüğüne
tayin edildi. 1285/1869'da Vidin tahrirat müdürlüğüne tayin edildi.
1286/1870'de bu görevden istifa ederek İstanbul'a geldi ve aynı yıl Yanya
vilayeti mektupçuluğuna ve oradan da Tuna vilayeti meclis idaresi baş
kitabetine tayin edildi. 8 yıl bu görevde kaldıktan sonra emekli edildiyse de
21 Zilhicce 1298/14 Kasım 1881'de Halep mektupçuluğuna tayin edildi. 9 Muharrem
1302/29 Ekim 1884'te bu görevden azl edildi ve 26 Muharrem 1304/25 Ekim 1886'da
1500 kuruş mazuliyet maaşı tahsis edildi (ŞD.02560.00038.003). 21 Cemaziye'l-evvel
1309/23 Aralık 1891'de Telgraf Nezareti Meclis Azalığına tayin edildi
(DH.MKT.01904-00092.001). 2 Haziran 1328/25 Haziran 1912 Kadıköy'de Osmanağa
mahallesindeki evinde vefat etti (HR.UHM.00133.00028.003). Kabri Kadıköy
Kuşdili'ndeki Mahmud Baba türbesi civarındadır (Bursalı Mehmed Tahir 2016: C. 2: 765).
Memurluk kariyerinde Halep mektupçuluğu öne çıkmış ve
bu görevi ile tanınmıştır. İzzet kaleme aldığı çok sayıdaki münşeat kitabı ile
tanınmıştır. Aşağıdaki eserleri listesindeki ilk 14 eserde münşeatı yer
almaktadır. Bursalı Mehmed Tahir onu bu yönüyle "tarz-ı kadîm inşâyı
andırır vâsi karîhalı munşî bir zât" olarak tanıtmaktadır. Münşeatında
yüksek bir ifade kabiliyeti kendisini göstermektedir.
Canbâz Çocuk adlı eserir onunu tarafından yazıldığı
düşünülmektedir. Eser mensur bir sergüzeşt-nâmedir. Yazar,
eserin kahramanı için "ayn" harfi ve yaşadığı yer için de
"hâ" harfi kısaltmasını kullanmakta ve eserde büyük bir aşk ıstırabı
çeken 42 yaşındaki arkadaşının yaşadıklarını, onun ısrarı üzerine kaleme
aldığını anlatmaktadır. Bu kısaltmalardan ilkinin yazarın adı, diğerinin de
görevli olduğu Halep şehri için kullanıldığı söylenilebilir. Bu
yönüyle Bursalı Mehmed Tahir'in eseri ona atf etmesi isabetli olabilir . Eserde
sergüzeşt-nâme türünün öne çıkan özelliklerinden olan sevgiliye mektup gönderme
ve ıstırabını şiirle anlatma motifleri de kullanılmaktadır.
Eserleri
1. Mecmû'a-i Münşe'ât-ı İzzet, Rusçuk: Tuna
Vilayeti Matbaası, [1290/1873-1874]. 101 s.
2. Tâlî-i Münşe'ât-ı İzzet, Rusçuk: Tuna
Vilayeti Matbaası, 1291/1874-1875. 98 s.
3. Âsâr-ı İzzet, İstanbul: Mihran
Matbaası, 1298/1880-1881. 1. cilt. 6+112 s.
4. Âsâr-ı İzzet, İstanbul: Mihran
Matbaası, 1298/1880-1881. 2. cilt. 6+112 s.
5. Âsâr-ı İzzet, Cümle-i
Sâlise-i Münşe'ât-ı İzzet. (Yayın yeri ve tarihi yok). 3. cilt. 148 s.
6. Âsar-ı Cedide-i İzzet, İstanbul:
Mihran Matbaası, 1296/1278-1279. 4. cilt. 223+1 s.
7. Âsâr-ı İzzet, İstanbul: Mahmud
Bey Matbaası, 1297/1879-1880. 5. cilt. 128+3 s
8. Âsâr-ı İzzet, İstanbul: Mahmud
Bey Matbaası 1297/1879-1880. 6. cilt. 189+3.
9. Nefhatü'l-Edeb, İstanbul: Mihran
Matbaası, 1298/1800-1881. 208 s.
10. Lâhika-i Nefhatü'l-Edeb,
İstanbul: Kantar Biraderler Matbaası, 1299/1881-1882. 209-302+1 s. (Eser Nefhatü'l-Edeb'in
zeyli olduğu için sayfa numaraları bu eserin bittiği yerden devam ettirilmiştir.
O eserdeki yazılar burada da bulunmaktadır.)
11. Mahsûlât fî Haleb Zamîme alâ
Lâhika-i Nefhatü'l-Edeb 6+302-448 s. (Eser Lâhika-i
Nefhatü'l-Edeb'in zeyli olduğu için sayfa numaraları bu eserin bittiği
yerden devam ettirilmiştir. O eserdeki yazılar burada da bulunmaktadır.)
12. İlâveli Nefhatü'l-Edeb,
İstanbul: A.K. Tozlıyan Matbaası, 1303/1885-1886. 398 s. (Eser Mahsûlât
fî Haleb Zamîme alâ Lâhika-i Nefhatü'l-Edeb'in zeylidir. O eserdeki yazılar
burada da bulunmaktadır.)
13. Dürc-i Bedâyi, İstanbul: A. Tozlıyan Matbaası, 1302/1884-1885. 1. Baskı. 288 s. Dürc-i Bedâyi, İstanbul: A. Asaduryan Şirket-i Mürettebiye Matbaası, 1306/1888-1889. 2. Baskı. 288 s.
14. Yeni Eserlerim, İstanbul: Âlem Matbaası,
1304/1886-1887. 299+3 s.
15. Canbâz Çocuk. (Basım yeri ve tarihi yok) 51
s.
Kaynakça
Bursalı Mehmed Tahir (2016). Osmanlı
Müellifleri. (Haz.) M. Yekta Saraç (Editör) Mustafa Çiçekler. 2. C.,
Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
Özege, M. Seyfettin
(1971-1979). Eski Harfle Basılmış Türkçe Eski Eserler Kataloğu. 5
C. İstanbul.
Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı
Arşivi Belgeleri
ŞD.02965.00088.001.
ŞD.02560.00038.003
DH.MKT.01904-00092.001
HR.UHM.00133.00028.003
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DOÇ. Dr. CEMAL BAYAKYayın Tarihi: 15.12.2020Güncelleme Tarihi: 15.12.2020Eserlerinden Örnekler
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 15.12.2020Güncelleme Tarihi: 15.12.2020Eserlerinden Örnekler
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 15.12.2020Eserlerinden Örnekler
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | MEHMED HAYRİ BEY, Rusçuklu | d. ? - ö. 19. yy. | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | EMÂNÎ, Rusçuklu Mustafa Çelebi | d. ? - ö. 1591 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | HÂFlZ, Seyyid Hâfız Abdullâh Efendi | d. ? - ö. 1771-72\'den sonra | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | ALİ HAYDAR BEY, Mihalıçlı | d. 1836 - ö. 1914 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | NASÛHÎ, Abdülhâlik | d. 1836 - ö. 1912 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | DELİ MEHMED, Mehmed | d. 1836 - ö. 1894 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | CEYHUNÎ, Çördük Oğlu Ömer | d. 1847 - ö. 1912 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | MÜNİRE BACI | d. 1852 - ö. 1912 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | BÂKÎ, Abdülbâkî Efendi | d. 1865-66 - ö. 1912-1916-17 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | CÂZİB, Salâhaddîn | d. ? - ö. 1856 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | ŞEMSÎ, Şemseddîn Bey | d. ? - ö. 1846 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | KÂMÎ, Şa'ban Kâmî Efendi | d. 1805 - ö. 1884 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | GAYRETÎ, Mehmed | d. ? - ö. 1582 | Madde Adı | Görüntüle |
14 | Nİ'MET, Ni'metullâh Efendi | d. 1700 - ö. 1773 | Madde Adı | Görüntüle |
15 | NA'ÎM, Ahmed Na'îm Efendi | d. ? - ö. 1831-32 | Madde Adı | Görüntüle |