Mustafa Necati Karaer

(d. 2 Nisan 1929 / ö. 15 Mart 1995)
Şair, Asker, Memur
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Kayseri'de doğdu. Babası Karabeyoğulları ailesinden Fırıncı Hasan Hüseyin Efendi, annesi Yağcıoğulları'ndan Latife Hanım'dır. İlköğrenimini Kayseri Etiler İlkokulu'nda tamamladı (1941), ortaokula Kayseri Lisesi'nin orta kısmında başladı ve buradan mezun oldu. 1942'de babasının vefat etmesi üzerine ailesini geçindirmek için hem okumak hem çalışmak zorunda kaldı. Konya Kuleli Askeri Lisesi'nden (1947) sonra Kara Harp Okulu'nu (1949) bitirdi. İstihkâm subayı olarak orduda görev aldı. Hisar dergisinin kurucuları arasında yer aldı. 1951'de Şükran Hanım'la evlendi, Can ve Cem adlarında iki çocukları dünyaya geldi. Dışarıdan sınavlara katılıp Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi (1961).

Ordudaki görevinden 20 Ocak 1969'da istifa ederek ayrıldı, İstanbul'a yerleşti. Yakın arkadaşı Gültekin Sâmanoğlu ile birlikte Basın İlan Kurumu'nda çalışmaya başladı; genel müdür yardımcılığına kadar yükseldi (1978). Bu kurumdan emekliye ayrıldı. Karaer, resim sanatıyla da yakından ilgilenen bir şairdir. Karacaoğlan üzerine biyografik çalışmasıyla 1981 Müzik-San Vakfı yarışması birinciliği; Kuşlar ve İnsanlar ile 1981 Kültür Bakanlığı Atatürk'ün Doğumunun 100. Yılı Şiir Yarışması birinciliği;1982 Ankara Gazeteciler Cemiyeti Şiir Ödülü; 1984 İnanç dergisi Yılın Şairi Ödülü; Kerem ile Aslı kitabı ile 1985 Türkiye Yazarlar Birliği ve Konya Turizm Derneği Şiir Ödülü gibi ödülleri kazandı. İstanbul'da öldü.

İlkokul ikinci sınıfta öğrenci iken "Gazi Sakarya'da" başlıklı ilk şiirini yazan Mustafa Necati (Yazıcı 1985a: 43), ortaokul birinci sınıf öğrencisi iken "Türk" adlı şiirini 19 Ocak 1942 tarihli Kayseri gazetesinde yayımladı. İsminin duyulmasını sağlayan "Yurdumun Dağlarına" adlı ilk şiiri ise 1942'de Yusuf Ziya ve Orhan Seyfi'nin ortaklaşa çıkardıkları Çınaraltı mecmuasında basıldı (Tonga 2004: 94).

Mustafa Necati Karaer, şiirlerini daha sonra Erciyes (Kayseri Halkevi Dergisi), Şadırvan, Yedigün, Ülkü, Hisar, Varlık, Türk Yurdu, Çağrı, Ilgaz, Türk Dili, Türk Edebiyatı, İnanç, Millî Kültür gibi dergilerde yayımlamıştır. Kara Harp Okulu'na öğrenci olarak girdikten sonra Ankara'da Karaer'in edebiyat çevresi genişledi. Bu okuldayken en samimi arkadaşı Gültekin Sâmanoğlu vasıtasıyla Bekir Sıtkı Erdoğan'la tanıştı. Mustafa Necati Karaer, Gültekin Sâmanoğlu ve Bekir Sıtkı Erdoğan, kısa sürede birbirinden ayrılmaz üç şiir dostuna dönüşürler, Ankara Halkevi'nde ve o günlerde Behçet Kemal Çağlar'ın Sıhhiye'deki evinde düzenlediği şiir toplantılarına katılmaya başlarlar (Tonga 2016: 269-273).

Mustafa Necati Karaer, 1950 yılından itibaren Ankara'da bulunan arkadaşlarıyla birlikte Hisar dergisini çıkardı. Şairin ismi, daha çok bu dergi ve Hisar topluluğu ile özdeşleşti. Karaer, 1947-1966 yılları arasında çeşitli dergilerde yayımladığı şiirlerinin çoğunu Sevmek Varken (1972) adlı kitabında bir araya getirdi. Bu kitapta daha çok sevgi teması üzerine yoğunlaşan şiirler yer alır.

1973 yılında Karacoğlan hakkında bir biyografi yayımlayan Karaer'in ikinci şiir kitabı Güvercin Uçurmak 1977 yılında Hisar Yayınları arasında neşredilmiştir. "Güvercin Uçurmak", "Ağır Sular Yorgunuyum", "Yunus Toprağı" ve "Can Sıkıntısının Evi" adlı dört ana bölümden oluşan kitapta toplam 52 şiir yer almıştır. Şair, bu kitabında sevgi, aşk ve karamsarlık temalarını işle; ayrıntılara ressam bakış açısıyla yaklaşır ve eşyaları önemli bir araç olarak kullanır.

Üçüncü şiir kitabı Kuşlar ve İnsanlar, Atatürk'ün doğumunun 100. yılı dolayısıyla Kültür Bakanlığı tarafından düzenlenen şiir yarışmasında birincilik ödülünü kazanmış, daha sonra Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları arasında neşredilmiştir. "Kuşlar ve İnsanlar", "İstanbul Destanı", "Kasım Düşüncesi" ve "Dörtlükler" adlı dört ana bölümden oluşan kitapta toplam 43 şiir yer almaktadır. Şair, bu kitabındaki şiirlerinde Atatürk ve vatan sevgisi, aşk, hüzün, zamandan şikâyet gibi temalar üzerine yoğunlaşmıştır. Dört bölümlük kitapta "Kuşlar ve İnsanlar" ana başlığından sonra yer alan şiirlerde, hatıralar dünyasına açılıp, geleceğin gerçeğini de o dünyadan renklerle süsleme özlemi görülür (Akengin 1983: 5).

1985 yılında Kerem ile Aslı adlı meşhur halk hikâyesini şiirleştirip yayımlamıştır. Karaer, kendisi ile yapılan bir konuşmada halk hikâyesini yeniden ele aldığını şöyle açıklar: “Çocukluğumda dinlediğim halk şiirleri ve hikâyeleri arasında, Kerem ile Aslı’nın bende özel bir yeri vardır. Öte yandan Batı tekniği ile yazılmış hikâyeler ile gittikçe gelişen Türk romanı karşısında, bu metinlerin okuyucu bulması ise imkânsız hâle gelmişti. Sanırım, bu ve benzeri düşünceler Kerem ile Aslı hikâyesini yeniden ele almamın belli başlı sebepleri.” (Yazıcı 1985b: 18) Karaer, kitabında Kerem'e ait şiir parçalarına dokunmamış ve orijinal hâlini korumuş; 99 şiirden oluşan bu eseriyle 1985 yılı Türkiye Yazarlar Birliği "yılın şairi" ödülünü kazanmıştır.

Ses Mimarlarımızdan adlı şiir kitabında 25 musikişinasın hayatlarını, musiki dünyamıza katkılarını ve kendi ruh dünyasında uyandırdıkları izlenimleri birer şiirle dile getirmiştir. Mehmet Çınarlı bu eseri şu cümlelerle değerlendirmiştir: “Çoğunun nasıl yaşadığı bilinmeyen eski bestecilerimiz hakkında bize ilk işaretleri onların hafız, hacı, çavuş, ağa, paşa, dede gibi unvanları; çaldıkları sazın veya doğdukları yerin adını verir: Hâfız Post, Hacı Ârif, Tanburî Cemil, Kemanî Rıza, Giriftzen Âsım, Lâvtacı Hristo, Udî Nevres, Mısırlı İbrahim, Selânikli Ahmet gibi. Ses Mimarlarımızdan’da bestecilerimizin ailesine, yaşadıkları çevreye, yattıkları yere ve gönül hikâyelerine atıflar var.” (Çınarlı 1996: 1129)

Mustafa Necati Karaer'in bütün şiirleri, 2005 yılında Dergâh Yayınları tarafından tek cilt hâlinde yayımlanmıştır. Karaer'e göre şiirin kaynağı "sevgi" ve "güzellik"tir (Turinay 1983: 41). O'nun şiirleri Hsar şairlerine nisbetle kapalıdır. "Karaer'in şiirlerindeki kapalılık, herhangi bir şiir akımına kapılmış olmasından değil, söylediğini kapalı söylemek ihtiyacını duymasından ileri geliyor. Kullandığı semboller açıkça söylemek istemediği bazı duygu ve düşünceleri şiire dökmek içindir." (Çınarlı 1979: 104)

Karaer, Hisar şairleri arasında, gelenekten büyük ölçüde yararlanmakla birlikte, yeni buluşlarla ve titizlikle ördüğü şiirleriyle tanınmıştır. Mustafa Kutlu'ya göre Karaer, şiirlerinde "ferdi yönelişleri dile getirirken masal-şiir unsurlarını kendi 'şairanesi' içinde yakalamış, zaman zaman mecazlar yoluyla tarihe, geleneğe, millî kültüre yönelmiş; oradan hâle, yaşanan zamanın dramatik gerilimine ve ardından istikbale açılmıştır." (Kutlu 1979: 165-166) Mehmet Kaplan “sese verdiği önemle kelimeleri kullanırken zengin bir ahenk ve çağrışımlar ağı kuran” şair olarak nitelediği Karaer'in, şiirini müzikal bir esasa göre kurduğundan ve güzellik kavramını hayatın mana ve gayesi haline getiren dikkat çekici dil anlayışına sahip olduğundan bahseder (Kaplan 2006: 490-496). İnci Enginün ise Mustafa Necati Karaer'i Hisar topluluğunun en iyi şairi olarak nitelendirmiştir (2004:103).

Kaynakça

Akengin, Yahya (1977). “Güvercin Uçurmak”. Hisar. S. 163. s.72.

Akengin, Yahya (17-18 Ağustos 1983). "Kuşlar ve İnsanlar". Doğu. s. 5.

Bıldırki, Oyhan Hasan (1972). "Sevmek Varken’in Düşündürdükleri". Hisar. S. 108. s. 20-22.

Çınarlı, Mehmet (1979). Sanatçı Dostlarım. İstanbul: Ötüken Neşriyat.

Çınarlı, Mehmet (1996). "Karaer ve Ses Mimarları". Türk Dili. S. 412. s. 1129.

Emiroğlu, Ö. (2000). Cumhuriyet Döneminde Hisar Topluluğu ve Edebî Faaliyetleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Emiroğlu, Ö. (2009). "Kaynağını Gelenekten Alan Hisarcılar". Turkish Studies. S. 4 (I-II). s. 1309-1331.

Enginün, İnci (2004). Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yay.

Kaplan, Mehmet (2006). Şiir Tahlilleri II (15. Baskı) İstanbul: Dergâh Yay.

Kutlu, Mustafa (1979). "Mustafa Necati Karaer Maddesi". Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 5. İstanbul: Dergâh Yay.

Necatigil, Behçet (1999). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. Baskı). İstanbul: Varlık Yay. s. 212.

Sâmânoğlu, Gültekin (1985). “Karaerle Yarım Yüzyıl”. Türk Edebiyatı. S. 258. s. 12.

Tonga, Necati (2004). Çınaraltı Dergisi Etrafında Oluşan Edebî Muhit. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Tonga, Necati (2016). Cumhuriyet Döneminde Bir Edebî Muhit Olarak Ankara 1923-1980. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Turinay, Necmettin (1983). "Mustafa Necati Karaer'in Görüşleri". Türk Edebiyatı. S. 120. Ekim 1981. s. 41.

Yalçın, Murat (2010). Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi (3. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yay. C. 2. s. 581.

Yazıcı, Olcay (1985a). "Yokuş Aşağı Tekerlekler Yahut Değişmenin Trajiği". Türk Edebiyatı. S. 138. s. 42-43.

Yazıcı, Olcay (1985b). "Mustafa Necati Karaer ve Kerem ile Aslı". Boğaziçi. S. 36. s. 18.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. NECATİ TONGA
Yayın Tarihi: 17.07.2018
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Sevmek VarkenHisar Yay. / Ankara1972Şiir
Karacoğlan, Hayatı, Sanatı, ŞiirleriTercüman Yay. / İstanbul1973İnceleme
Güvercin UçurmakHisar Yay. / Ankara1977Şiir
Kuşlar ve İnsanlarKültür ve Turizm Bakanlığı Yay. / Ankara1982Şiir
Kerem ile AslıDergâh Yay. / İstanbul1985Şiir
Ses Mimarlarımızdan ŞiirlerTürk Edebiyatı Vakfı Yay. / İstanbul1995Şiir
Bütün ŞiirleriDergâh Yay. / İstanbul2005Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ZİHNÎd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2ÂLİM, Müderris-zâde Mehmed Âlim Efendid. 1802 - ö. 1881Doğum YeriGörüntüle
3İsmail Ispartad. 1983 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4ALİ RIZA, Ali Rıza Yalçınd. 1929 - ö. 23.05.1990Doğum YılıGörüntüle
5Jülide Gülizard. 1 Temmuz 1929 - ö. 14 Mart 2011Doğum YılıGörüntüle
6MEHMET SUNARd. 1929 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Şeref Tand. 1937 - ö. 28 Kasım 1995Ölüm YılıGörüntüle
8GÜLECİ, Sokrat Andreyeviç Datovd. 1910 - ö. 1995Ölüm YılıGörüntüle
9Rauf Mutluayd. 1925 - ö. 14 Mayıs 1995Ölüm YılıGörüntüle
10Semih Çelenkd. 27 Eylül 1965 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Erdal Ateşd. 1971 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Mehmet Niyazid. 30 Kasım 1878 - ö. 28 Kasım 1931MeslekGörüntüle
13Yalçın Pekşend. 6 Ağustos 1940 - ö. -Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Nilüfer Güngörmüş Erdemd. 1962 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Metin Köktend. 1 Mart 1947 - ö. 27 Kasım 1998Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Necati Karadağd. 1963 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17MUSTAFA ALAGÖZYAYLASId. 1969 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18AFÎF, Darbhâne Emîni Kîlârî Mustafa Afîf Beyefendid. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle