KÂSIMÎ, Kerküklü

(d. 1200/1785 - ö. 1261/1845)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1200/1785 yılında Kerkük'te doğmuştur. Asıl adı Kâsım olup bunu mahlas olarak da kullanmıştır. Ayrıca şiirlerinde Seyyid Kâsım, Kâsımî ve Seyyid Kâsımî şeklinde mahlas görülmektedir. Kerküklü bir marangozun oğlu olan şair kendisi de marangozluk mesleğiyle hayatını kazandı. Ömrü boyunca Kerkük'ten hiç ayrılmadı. Tasavvuf ehli olan şair kendisini ibadete verdi. Tasavvufi tarikatı olmakla beraber hangi tarikata bağlı olduğu bilinmemektedir. Ancak kendisi bir aralık Abdalân'da oturan Şeyh İsmâ'il adlı zattan tarikat aldığını söylemektedir. 1261/1845 yılında Kerkük'te vefat eden Kâsımî Kerkük Kalesi'nde Hasan Mekkî Camii haziresine defnedilmiştir.

Bir Dîvân'ı olduğu bildirilmektedir. Kaside, tarih, gazel ve rubailerden oluşan ve müellif hattı olan 398 sayfalık mürettep Dîvân'ı Ata Terzibaşı'nın özel kütüphanesindedir. Terzibaşı'nın ifadesine göre bu Dîvân'da her sayfada ortalama 22 beyit bulunmaktadır ki bu da Dîvân'ın oldukça hacimli, 8000 beyit civarında olduğunu göstermektedir (1963: 87).

Kâsımî yazdığı kaside şeklindeki medhiyeleri karşılığında caize kabul etmediğini, hatta bir şiirinde bir oldu bitti karşısında kalarak hayatında ilk defa memduhundan ister istemez bir armağan aldığını fakat bundan dolayı da çok üzüldüğünü belirtmektedir. Şiirlerinde sünni akideleri göze çarpan Kâsımî, Osmanlı şairlerini taklit etmekle beraber Fuzûlî ve Nesîmî'nin de etkisinde kaldı fakat Türkmen şivesinden de kurtulamadı. Ata Terzibaşı'na göre Kâsımî, Kerkük'te yetişmiş şairler arasında orta seviyeli bir şair olmakla beraber Kerkük'te zamanının ileri gelen bir şairi sayılırdı. Dîvân'ının ilk yaprağının kenarına yazılan takrizler onu yaşadığı dönemin Kerkük'te en büyük şairi olarak tanıtmaktadır. Dîvân'ındaki birkaç Farsça şiiri onun bu dilde de edebi kudretini gösterir (Terzibaşı 1963: 86). Çok sayıdaki tarih manzumeleri döneminin önemli olaylarına ve şahıslarına ışık tutmaktadır.

Kaynakça

Ata Terzibaşı (1963). Kerkük Şairleri. C. I. Kerkük.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET ARSLAN
Yayın Tarihi: 11.06.2014
Güncelleme Tarihi: 01.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Leblerin şehd ü şekerden kand-i halvâdan lezîz

Kâmetin serv ü sanavberden ve tûbâdan lezîz

Gonca-i terdir yanagın kim hemîşe tâzedir

Ya karanfüldür açılmış verd-i ra'nâdan lezîz

Gerdenindir sîm yâ kâfûr yâ billûrdur

Nâz ile reftâr ider gül-berg-i mînâdan lezîz

Kaşların kavs-i kuzahdır yâ hilâl-i mâh-ı nev

Karşu durmuş birbirine tâk-ı kisrâdan lezîz

Gözlerin bir dürr-i deryâdır sadefden var olup

Yâ zuhal yâ müşterîdir gökde zehrâdan lezîz

Hâk-i kûyun âşıka ey dilber-i sîmîn-beden

Hoş gelür tahkîkde firdevs-i a'lâdan lezîz

Bir nigâh-ı merhamet-bahşınla şâd itsen beni

Sûz-ı aşkın seyl-i çeşmim kıldı deryâdan lezîz

Âferîn ey Kâsımî bu lafz-ı şekker-bârına

Kim gelür aşk ehline nutk-ı Mesîhâ'dan lezîz

(Ata Terzibaşı (1963). Kerkük Şairleri. C. I. Kerkük. 93-94.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1NAKŞÎ, Abdülkâdird. ? - ö. 1878-79 veya sonrasıDoğum YeriGörüntüle
2HÂVÎ, Resûl Efendid. ? - ö. 19. yy.Doğum YeriGörüntüle
3ÖRFÎ, Kerküklüd. 1832 - ö. 1889Doğum YeriGörüntüle
4TAKÎ, Seyyid Mehmed Takiyüddîn Efendid. 1785 başları - ö. 1835’ten sonraDoğum YılıGörüntüle
5AZİZ, Geredeli Şeyh Halil Halvetîd. 1785 - ö. 1843Doğum YılıGörüntüle
6RÂŞİD, Ahmed Râşid Efendid. 1785 - ö. 1856Doğum YılıGörüntüle
7İBRET, Mehmedd. ? - ö. 1845Ölüm YılıGörüntüle
8LÜTFÎ, Hâfız Halîl Lütfî Beyd. ? - ö. 1845Ölüm YılıGörüntüle
9FENNÎ, Mehmed Timur Fennî Efendid. ? - ö. 1845Ölüm YılıGörüntüle
10SA’ÎD, Babaefendi-zâde Şeyh Mehmed Sa’îd Efendid. ? - ö. 1871MeslekGörüntüle
11CİHANGİRÎ, Hasan Burhaneddin Efendid. 1563 - ö. 1663MeslekGörüntüle
12HİMMETd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
13ŞÂDÎ, Seyyid Ahmedd. ? - ö. l866Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14KADRÎ, Enderunlu Küçük Kadrî Ağad. ? - ö. 19. yy.Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15TEVFÎK, Ahmed Tevfîk Beyd. 1805-06/1810? - ö. 1860Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ÂKİF, Mîralem Mehmed Bey-zâde Enderunlu Mehmed Âkif Beyd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17BEDRÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18MUHYÎ, Muhyeddîn Mehmed Efendid. ? - ö. Ağustos-Eylül 1776Madde AdıGörüntüle