KÂSIMÎ, Kerküklü

(d. 1200/1785 - ö. 1261/1845)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1200/1785 yılında Kerkük'te doğmuştur. Asıl adı Kâsım olup bunu mahlas olarak da kullanmıştır. Ayrıca şiirlerinde Seyyid Kâsım, Kâsımî ve Seyyid Kâsımî şeklinde mahlas görülmektedir. Kerküklü bir marangozun oğlu olan şair kendisi de marangozluk mesleğiyle hayatını kazandı. Ömrü boyunca Kerkük'ten hiç ayrılmadı. Tasavvuf ehli olan şair kendisini ibadete verdi. Tasavvufi tarikatı olmakla beraber hangi tarikata bağlı olduğu bilinmemektedir. Ancak kendisi bir aralık Abdalân'da oturan Şeyh İsmâ'il adlı zattan tarikat aldığını söylemektedir. 1261/1845 yılında Kerkük'te vefat eden Kâsımî Kerkük Kalesi'nde Hasan Mekkî Camii haziresine defnedilmiştir.

Bir Dîvân'ı olduğu bildirilmektedir. Kaside, tarih, gazel ve rubailerden oluşan ve müellif hattı olan 398 sayfalık mürettep Dîvân'ı Ata Terzibaşı'nın özel kütüphanesindedir. Terzibaşı'nın ifadesine göre bu Dîvân'da her sayfada ortalama 22 beyit bulunmaktadır ki bu da Dîvân'ın oldukça hacimli, 8000 beyit civarında olduğunu göstermektedir (1963: 87).

Kâsımî yazdığı kaside şeklindeki medhiyeleri karşılığında caize kabul etmediğini, hatta bir şiirinde bir oldu bitti karşısında kalarak hayatında ilk defa memduhundan ister istemez bir armağan aldığını fakat bundan dolayı da çok üzüldüğünü belirtmektedir. Şiirlerinde sünni akideleri göze çarpan Kâsımî, Osmanlı şairlerini taklit etmekle beraber Fuzûlî ve Nesîmî'nin de etkisinde kaldı fakat Türkmen şivesinden de kurtulamadı. Ata Terzibaşı'na göre Kâsımî, Kerkük'te yetişmiş şairler arasında orta seviyeli bir şair olmakla beraber Kerkük'te zamanının ileri gelen bir şairi sayılırdı. Dîvân'ının ilk yaprağının kenarına yazılan takrizler onu yaşadığı dönemin Kerkük'te en büyük şairi olarak tanıtmaktadır. Dîvân'ındaki birkaç Farsça şiiri onun bu dilde de edebi kudretini gösterir (Terzibaşı 1963: 86). Çok sayıdaki tarih manzumeleri döneminin önemli olaylarına ve şahıslarına ışık tutmaktadır.

Kaynakça

Ata Terzibaşı (1963). Kerkük Şairleri. C. I. Kerkük.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET ARSLAN
Yayın Tarihi: 11.06.2014
Güncelleme Tarihi: 01.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Leblerin şehd ü şekerden kand-i halvâdan lezîz

Kâmetin serv ü sanavberden ve tûbâdan lezîz

Gonca-i terdir yanagın kim hemîşe tâzedir

Ya karanfüldür açılmış verd-i ra'nâdan lezîz

Gerdenindir sîm yâ kâfûr yâ billûrdur

Nâz ile reftâr ider gül-berg-i mînâdan lezîz

Kaşların kavs-i kuzahdır yâ hilâl-i mâh-ı nev

Karşu durmuş birbirine tâk-ı kisrâdan lezîz

Gözlerin bir dürr-i deryâdır sadefden var olup

Yâ zuhal yâ müşterîdir gökde zehrâdan lezîz

Hâk-i kûyun âşıka ey dilber-i sîmîn-beden

Hoş gelür tahkîkde firdevs-i a'lâdan lezîz

Bir nigâh-ı merhamet-bahşınla şâd itsen beni

Sûz-ı aşkın seyl-i çeşmim kıldı deryâdan lezîz

Âferîn ey Kâsımî bu lafz-ı şekker-bârına

Kim gelür aşk ehline nutk-ı Mesîhâ'dan lezîz

(Ata Terzibaşı (1963). Kerkük Şairleri. C. I. Kerkük. 93-94.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1SÂFÎ, Molla Mustafa Efendid. ? - ö. 19. yy.Doğum YeriGörüntüle
2NAKŞÎ, Abdülkâdird. ? - ö. 1878-79 veya sonrasıDoğum YeriGörüntüle
3Cevat Neciboğlud. 1893 - ö. 1958Doğum YeriGörüntüle
4AZİZ, Geredeli Şeyh Halil Halvetîd. 1785 - ö. 1843Doğum YılıGörüntüle
5TAKÎ, Seyyid Mehmed Takiyüddîn Efendid. 1785 başları - ö. 1835’ten sonraDoğum YılıGörüntüle
6ADLÎ, Sultan II. Mahmûdd. 1785 - ö. 1839Doğum YılıGörüntüle
7FÂ'İZ, Mehmed Fâ'iz Efendid. 1823 - ö. 1845Ölüm YılıGörüntüle
8RÂSİM, Sarac-zâde Muhammed Kâsımd. 1781 - ö. 1845Ölüm YılıGörüntüle
9CEMÂL/CEMÂLÎ Mehmed Cemâleddîn, Karslı-zâded. ? - ö. 1845Ölüm YılıGörüntüle
10İBRÂHİM, Ceceli-zâde, Kastamonulud. ? - ö. 1844MeslekGörüntüle
11İBRÂHÎM TENNÛRÎd. ? - ö. 1482MeslekGörüntüle
12HÜSÂMÎ, Gümüşlüoğlu Şeyh Abdurrahman Hüsâmî Çelebid. 1387 ? - ö. ?MeslekGörüntüle
13RÜŞDÎ, Mehmed Rüşdî Efendi, Isparta-Barlalıd. 1791 - ö. 1855 ds.Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14NAKŞÎ, Şeyh Nakşî Mustafa Dede Efendid. ? - ö. 1853-54Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15MUHİB, Abdürrahîm Efendid. ? - ö. 1821Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16HEVESîd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17REŞÎD, İsmaild. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18Şeyh İbrahim-i Gülşenîd. 1598-99 - ö. 1688-89Madde AdıGörüntüle