Madde Detay
KÖROĞLU, Mehmet Demirci
(d. 1926 / ö. 2015)
âşık, çiftçi
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Mehmet Demirci, 1926 yılında Adana'nın Düziçi ilçesinin Gökçayır köyünde doğmuştur. Köroğlu hikâyelerini anlatmakla meşhur olduğu için yörede Köroğlu adı ile tanınmaktadır. Türkmenlerin Avşar boyuna mensup olan Köroğlu'nun ataları, eskiden Binboğa dağlarından Akdeniz'e kadar uzanan bir sahada konar-göçer olarak yaşamaktalardı. Âşığın babası ve dedesi de Gökçayır köyünde doğmuştur ve ailesi yaklaşık 200-250 yıldır burada yaşamaktadır (Görkem 2000: 36). Âşık Mehmet Demirci, ilkokul öğrenimi görmemiştir ancak okuryazardır; okuma yazmayı sonradan kendi çabasıyla öğrenmiştir (Arı 2009: 366).
Mehmet Demirci, geçimini çoğunlukla âşıklık yaparak -küçük çapta çiftçilikle de uğraşmıştır- temin etmiştir. Köroğlu kollarından 12 hikâyeyi bildiği için hayatını kına gecelerinde, düğünlerde, şölenlerde sazı ve sözü ile Köroğlu hikâyeleri anlatarak idame ettirmiştir (Arı 2009:367).
Âşık Köroğlu, 20 yaşında evlenmiş ve bu evlilikten yedisi kız ikisi erkek olmak üzere, dokuz çocuk sahibi olmuştur (Görkem 2000: 36). Âşık Mehmet Demirci, 2015 yılında vefat etmiş ve cenazesi Gökçayır mezarlığına defnedilmiştir.
Âşık Mehmet Demirci (Köroğlu), çocukluğunda Düziçi yöresine Gaziantep'ten "Koca Aşık" lâkaplı bir âşığın geldiğini, onu ve yörenin o zamanki tanınmış âşıklarından Güllü Kahya ve Kır İsmail'i çok dinlediğini, onlardan etkilenerek kendi kendine cura çalmayı öğrendiğini belirtmektedir. Yine âşık, kendi ifadesine göre gençlik yıllarında, Köroğlu kollarını öğrenmek için Gaziantep'in Nizip ilçesine, Âşık Nedim'in yanına gitmiş ve orada uzunca bir süre kalmıştır. Âşık, kendisinin geleneği öğrenmesine katkı sağladıkları için bu âşıkları (Kır İsmail, Güllü Kahya ve Âşık Nedim) usta kabul ettiğini, yoksa usta-çırak ilişkisi içerisinde yetişmediğini ifade etmektedir (Arı 2009: 367). Âşık Mehmet Demirci, badeli bir âşık değildir. Bade içme olayına inanmadığını da ifade etmektedir. Âşık, -yukarıda da sözü edildiği üzere- Köroğlu hikayelerini çok iyi bildiği için halkın kendisine bu mahlası uygun gördüğünü söylemektedir (Arı 2009: 367).
Âşık Köroğlu, şiirlerini genellikle 11'li ölçü ve koşma kafiyesi (aaab, cccb...) ile yazmış/söylemiştir. Âşık, şiirlerinde çoğunlukla yarım kafiyeyi tercih etmiştir: "Düldül dağı duman alır başına/ Dayanılmaz boranına, kışına/ Bakın gardaş şu Mevla'nın işine/ Yaz gelince karı süzülür gider" (Arı 2009: 367).
Âşık Mehmet Demirci, şiirlerinde anlatım tekniklerinden hikâye etmeye, doğrudan anlatıma ve nasihat-hitap yoluyla anlatıma daha sık başvurmuştur. Anlatımını güçlü ve etkili kılmak için tekrirleri, deyimleri, halk söyleyişlerini yoğun bir şekilde kullanmıştır (Arı 2009: 369).
Âşık Mehmet Demirci'nin şiirlerine bakıldığında âşığın daha çok koşma tarzında güzelleme, nasihat, taşlama gibi türlere ağırlık verdiği görülmektedir. Şiirlerinde aşk, güzellik ve doğa temalarını diğer temalara göre daha yoğun bir şekilde kullanmıştır (Arı 2009: 370).
Kaynakça
Arı, Bülent (2009). Adana'da Geçmişten Bugüne Âşıklık Geleneği, Karacaoğlan-1966. Adana: Altınkoza Yay.
Görkem, İsmail (2000). Halk Hikayeleri Araştırmaları-Çukurovalı Aşık Mustafa Köse ve Hikaye Repertuvarı. Ankara: Akçağ Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DOÇ. DR. BÜLENT ARIYayın Tarihi: 02.01.2019Güncelleme Tarihi: 08.12.2020
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 02.01.2019Güncelleme Tarihi: 08.12.2020
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 08.12.2020
İlişkili Maddeler
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | BAHRÎ, Bahrî Efendi | d. ? - ö. 19. yy. | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Yücel Kayıran | d. 13 Eylül 1964 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Mehmet Ergüven | d. 27 Eylül 1947 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | ÇAĞLAYAN, İsmail Muzaffer Çağlayan | d. 1926/1927? - ö. 19.04.2010 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | GALİP MİCOZKADIOĞLU | d. 1926 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Mehmet Başaran | d. 25 Nisan 1926 - ö. 27 Haziran 2015 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Güney Dinç | d. 1936 - ö. 10 Ekim 2015 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | DERVİŞ KEMAL, Kemal Özcan | d. 1930 - ö. 25.04.2015 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | EFENDİ, Muhittin Geyik | d. 01.01.1923 - ö. 17.11.2015 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | YETER BİBİ, Yeter Demirci | d. ? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | YESARÎ, Çankırılı | d. ? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | KUL VAHAP, Abdulvahap Salt | d. 1934 - ö. 04.09.2014 | Meslek | Görüntüle |
13 | TURANOĞLU, Mustafa Turanoğlu | d. 1952 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | RUHULLAH/RUHÎ, Ahmet Rıfkı | d. 1884 - ö. 1935 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | AHMET ÇAKIR | d. 1952 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | KUL KÜÇÜK/KÜÇÜK MEHMET, Mehmet Küçük | d. 1928 - ö. 2009 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | ELVÂNÎ | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | ŞAHİNOĞLU | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |