Mithat Cemal Kuntay

(d. 1885 / ö. 30 Mart 1956)
Yazar, Şair, Noter, Hukukçu
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul’da doğdu. Babası İşkodralı Selim Sırrı Bey, annesi ise Tırhalalı Sâmiye Hanım’dır. İlk ve orta öğrenimini Aksaray’daki Mekteb-i Osmânî’de, lise eğitimini ise Galata’da Saint Joseph ve Vefa İdâdîsi’nde tamamlamıştır. Yüksek öğrenimine Mekteb-i Hukuk’da devam eden Kuntay, 1908 yılında Türkiye’de bu alandaki ilk hukuk doktoru unvanını almıştır. Meslek hayatına Adliye Nezâreti Hususi Kalemi’nde umumi kâtip olarak başlamış, müdür yardımcısı olarak terfi etmiş, daha sonra Birinci Hukuk Mahkemesi üyeliğinde bulunmuştur. 1923’de kendi isteğiyle Beyoğlu 4. Noterliği’ne geçmiş ve ölünceye kadar bu mesleği icra etmiştir. Bu noterlik aynı zamanda, devrin önemli edebiyatçılarının gelip gittiği bir edebiyat mahfili özelliği kazanmıştır. Evliliğini Eski Şûarâ-yı Devlet âzâsından Nuh Bey’in kızı Nâile Hanım ile gerçekleştirmiştir. 30 Mart 1956’da vefat eden Mithat Cemal, Karacaahmet Mezarlığı’na defnedilmiştir.

Roman, şiir, biyografi, tiyatro, antoloji, inceleme gibi farklı alanlarda çeşitli eserler ortaya koyan Mithat Cemal’in edebiyata olan ilgisi annesinin çocukken kendisine okuduğu Nâmık Kemal’in Cezmi romanıyla başlamış daha sonra ise bu ilgi, şiire yönelmiştir (Kahraman 2002: 379). Yazarın edebiyatımızda tanınması ise 1908’den sonra kaleme aldığı şiirlerle olmuştur. Özellikle Mehmet Âkif’le birlikte yazdıkları “Acem Şâhı” ve tek başına yazdığı “Elhamra” adlı şiirler, Mithat Cemal’e ilk şöhreti getirmiştir (Aklın 2000: 9). Mithat Cemal’in sanatında, Mehmet Âkif, Abdülhak Hâmit ve Namık Kemal’in büyük etkileri vardır. Bu etkiyi eserlerinde dâima hissederiz. İşlediği konular ve kullandığı üslûp bakımından bu sanatçıları hatırlatır. Özellikle onun için hem arkadaş, hem öğretmen konumunda olan Mehmet Âkif’in, hayatında ayrı bir yeri vardır. Âkif’e sonsuz hayranlık duyan Mithat Cemal, gençliğinde onun çevresinde yetişmiştir. (Aklın 2000: 18-19). Yazar bunun bir sonucu olarak, Sırât-ı Müstakîm ve Tercümân-ı Hakîkat gibi dergi ve gazetelerde yazdığı yazılarla adını duyurmaya başlamış, daha çok kahramanlık ve vatan sevgisi temalarını işleyen şiirleriyle tanınmıştır. Aruz veznini kullanan ve aruzun son temsilcilerinden sayılan Mithat Cemal’in tarihî ve içtimaî konulu şiirlerinde Mehmed Âkif ile Yahya Kemal’in, epik şiirlerinde ise Abdülhak Hâmid’in etkisi görülür. Tarih sevgisi, geçmişin büyüklüğü ve güzel tarafları onun konuları arasında ilk sırada yer alır (Kahraman 2002: 379).

Türk edebiyatında daha çok ilk ve tek romanı olan Üç İstanbul adlı eseriyle tanınan Mithat Cemal, bu eseriyle Türk romanı incelemelerinde sıklıkla kendisinden söz ettirmiştir. Kabaca Osmanlı Devleti’nin son devrini kapsayan Abdülhamid, İkinci Meşrutiyet ve Mütareke dönemlerinde geçen eserde, bu üç ayrı dönemin sosyolojik ve kültürel özelliklerine ayna tutulduğu görülmektedir. Özellikle roman kişilerinin sözü edilen dönemlerdeki yaşam biçimleri ve bu yaşam biçimlerinin zaman ve mekâna göre gösterdikleri değişimler, Üç İstanbul’un dikkate değer özelliklerinden biri olmuştur.

Mithat Cemal Üç İstanbul'da, dengelerin alt üst olduğu, sefahat ve sefalet sahnelerinin yaygınlaştığı çöküş dönemi şartlarında zamansız bir çıkış yaparak sınıf değiştirmek isteyen tipik bir Osmanlı aydınının yükselişini ve düşüşünü anlatır. Aynı zamanda Meşrutiyet ülkücülüğünün küçük çıkar hesapları karşısında nasıl yok olduğunu da çarpıcı sahnelerle gözler önüne serer. Yazıldığı dönemde olumlu olumsuz pek çok eleştiriyi yüklenen roman, Şair Raif, Dağıstanlı Hoca, Hidayet gibi pek çok örneği görülen ve tip düzeyinde kalan kişileri yanında, Adnan, Belkıs gibi karakterleriyle de dikkatleri üzerine çeker. (Gündüz 2007: 417).

Türk nesrinin ustalarından sayılan Mithat Cemal’in Resimli Kitab, Güneş, Çınaraltı, Servet-i Fünûn, Harb Mecmuası gibi dergilerde yazı ve şiirleri, Son Posta gazetesinde de ölümünden bir hafta öncesine kadar “Köşe Penceresi” başlığıyla her gün yazdığı köşesinde, günlük fıkraları ve makaleleri bulunmaktadır. Yazarın bu eserlerinin yanı sıra, edebiyat tarihimiz açısından önem taşıyan monografi çalışmaları söz konusudur. Mehmet Âkif, Namık Kemal ve Ali Suâvî hakkında yazılmış bu eserlerin dışında, Tevfik Fikret hakkında bir çalışma yapmak istemiş, fakat belgelerini topladığı halde, yazmaya ömrü yetmemiştir. Bu belgeler, bugün İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından tanzim ettirilerek, edebiyatımıza kazandırılmıştır. Aynırıca Sâdullah Paşa’nın hayatını yazmak için belgeleri toplamış, fakat bu kitabı yazmamıştır. (Aklın 2000: 19).

Mithat Cemâl’in aynı zamanda, adapte tiyatro çevirileri dışında, iki adet telif tiyatro eseri bulunmaktadır. Bunlardan ilki I. Meşrutiyet ve II. Abdülhamit döneminin konu edildiği Kemal, diğeri ise Çanakkale Savaşı hakkında yazılmış olan Yirmisekiz Kânûn-ı Evvel adlı eserdir.

Kaynakça

Aklın, Nilüfer (2000). Mithat Cemal Kuntay: Hayatı Sanatı Eserleri. Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi.

Gündüz, Osman (2007). Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı. Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı 1839-2000. (Ed. Ramazan KORKMAZ, vd.). Ankara: Grafiker Yay.

Kahraman, Kemal (2002). “Mithat Cemal Kuntay”. İslâm Ansiklopedisi. C.26. İstanbul: TDV Yay. 379-380.

Kudret, Cevdet (2004). Türk Edebiyatında Hikaye ve Roman: Meşrutiyetten Cumhuriyete Kadar. İstanbul: Dünya Yay.

Ortaç, Yusuf Ziya (1960). Bir Varmış, Bir Yokmuş: Portreler. İstanbul: Akbaba Yayınları.

Sanay, Ayşe Belkıs Sanay (2002). Mithat Cemal Kuntay Hayatı-Sanatı-Eserleri. Ankara: Kültür Bajanlığı.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. MUSTAFA TEMİZSU
Yayın Tarihi: 12.06.2019
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
KemalSırât-ı Müstakim Matbaası / İstanbul1912Tiyatro
Nefâis-i EdebiyyeTefeyyüz Kütüphanesi / İstanbul1913Antoloji
Nefâis-i EdebiyyeTefeyyüz Kütüphanesi / İstanbul1913Antoloji
İftirâ-yı TaassûbTercümân-ı Hakîkât Matbaası / İstanbul1913Deneme
Hitâbet DersleriKanaat Kütüphanesi / İstanbul1914Diğer
Edebiyat DefteriMatbaa-i Amire / İstanbul1915Diğer
Yirmisekiz Kânûn-ı EvvelMatbaâ-i Osmaniye, / İstanbul1918Tiyatro
La Dam O Kamelya- / İstanbul1937Tiyatro
Epikür’ün Bahçesi- / İstanbul1937Tiyatro
Üç İstanbulSemih Lütfi Kitabevi / İstanbul1938Roman
Mehmed Âkif ( Hayatı-Seciyesi-Sanatı )Semih Lütfi Kitabevi / İstanbul1939Biyografi
İmparatoriçe Elisabeth’in Hayatı- / İstanbul1943İnceleme
İstiklâl Şairi Mehmed ÂkifÜlkü Kitabevi / İstanbul1944Biyografi
İkiler ve ÖtekilerÜlkü Basımevi / İstanbul1944İnceleme
Namık Kemal: Devrinin İnsanları ve Olayları ArasındaMilli Eğitim Bakanlığı / İstanbul1944Biyografi
Türkün ŞehnâmesindenTasvir Neşriyatı / İstanbul1945Şiir
Sarıklı İhtilâlci Ali SuâvîAhmed Halid Kitabevi / İstanbul1946Biyografi
Mehmed Âkif: Hayatı-Sanatı-Seciyesi-Seçme ŞiirleriYeni Mecmûa Yayını / İstanbul1948Biyografi
Namık Kemal: Devrinin İnsanları ve Olayları ArasındaMaarif Matbaası / İstanbul1949Biyografi
Namık Kemal: Devrinin İnsanları ve Olayları ArasındaMaarif Matbaası / İstanbul1956Biyografi
Tevfik Fikret : Mektuplarla Tevfik Fikret ve Çevresiİstanbul Büyük Şehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları / İstanbul1999Biyografi
Tevfik Fikret : Kartpostallarla Tevfik Fikret ve Çevresiİstanbul Büyük Şehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları / İstanbul1999Biyografi

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Efe Duyand. 1981 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2SÂNİ’Î, Yoluk Mehmed Çelebi-zâde Mahmud Sâni’î Çelebid. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3M. Kutlukhan Perkerd. 02 Kasım 1972 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Şahabettin Süleymand. 1885 - ö. 1919Doğum YılıGörüntüle
5Hamdullah Suphi Tanrıöverd. 1885 - ö. 19 Haziran 1966Doğum YılıGörüntüle
6Ahmet Talat Onayd. 1885 - ö. 22 Eylül 1956Doğum YılıGörüntüle
7ALİ BAKİ, Ali Baki Güld. 1897 - ö. 24.12.1956Ölüm YılıGörüntüle
8BABA SALİM, Mehmet Salim Öğütçend. 15.03.1887 - ö. 29.12.1956Ölüm YılıGörüntüle
9Samed Vurgund. 21 Mart 1906 - ö. 27 Mayıs 1956Ölüm YılıGörüntüle
10Ebubekir Eroğlud. 25 Ocak 1950 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Burhan Arpadd. 19 Mayıs 1910 - ö. 3 Aralık 1994MeslekGörüntüle
12Mehmet Bozkurt Esenyeld. 1920 - ö. 2005MeslekGörüntüle
13Emin Hakid. 16 Ekim 1889 - ö. 1 Nisan 1921Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Halil İbrahim Akçamd. 1885 - ö. 5 Eylül 1956Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Fatma Fahrünnisa [Tezcan]d. 31 Temmuz 1876 - ö. 13 Ocak 1969Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16CEMALÎ, Cemal Yalçınd. 1948 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17Nazım Hikmet Rand. 20 Kasım 1901 - ö. 3 Haziran 1963Madde AdıGörüntüle
18CEMÂL/CEMÂLÎ Mehmed Cemâleddîn, Karslı-zâded. ? - ö. 1845Madde AdıGörüntüle