Madde Detay
Mithat Cemal Kuntay
(d. 1885 / ö. 30 Mart 1956)
Yazar, Şair, Noter, Hukukçu
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
İstanbul’da doğdu. Babası İşkodralı Selim Sırrı Bey, annesi ise Tırhalalı Sâmiye Hanım’dır. İlk ve orta öğrenimini Aksaray’daki Mekteb-i Osmânî’de, lise eğitimini ise Galata’da Saint Joseph ve Vefa İdâdîsi’nde tamamlamıştır. Yüksek öğrenimine Mekteb-i Hukuk’da devam eden Kuntay, 1908 yılında Türkiye’de bu alandaki ilk hukuk doktoru unvanını almıştır. Meslek hayatına Adliye Nezâreti Hususi Kalemi’nde umumi kâtip olarak başlamış, müdür yardımcısı olarak terfi etmiş, daha sonra Birinci Hukuk Mahkemesi üyeliğinde bulunmuştur. 1923’de kendi isteğiyle Beyoğlu 4. Noterliği’ne geçmiş ve ölünceye kadar bu mesleği icra etmiştir. Bu noterlik aynı zamanda, devrin önemli edebiyatçılarının gelip gittiği bir edebiyat mahfili özelliği kazanmıştır. Evliliğini Eski Şûarâ-yı Devlet âzâsından Nuh Bey’in kızı Nâile Hanım ile gerçekleştirmiştir. 30 Mart 1956’da vefat eden Mithat Cemal, Karacaahmet Mezarlığı’na defnedilmiştir.
Roman, şiir, biyografi, tiyatro, antoloji, inceleme gibi farklı alanlarda çeşitli eserler ortaya koyan Mithat Cemal’in edebiyata olan ilgisi annesinin çocukken kendisine okuduğu Nâmık Kemal’in Cezmi romanıyla başlamış daha sonra ise bu ilgi, şiire yönelmiştir (Kahraman 2002: 379). Yazarın edebiyatımızda tanınması ise 1908’den sonra kaleme aldığı şiirlerle olmuştur. Özellikle Mehmet Âkif’le birlikte yazdıkları “Acem Şâhı” ve tek başına yazdığı “Elhamra” adlı şiirler, Mithat Cemal’e ilk şöhreti getirmiştir (Aklın 2000: 9). Mithat Cemal’in sanatında, Mehmet Âkif, Abdülhak Hâmit ve Namık Kemal’in büyük etkileri vardır. Bu etkiyi eserlerinde dâima hissederiz. İşlediği konular ve kullandığı üslûp bakımından bu sanatçıları hatırlatır. Özellikle onun için hem arkadaş, hem öğretmen konumunda olan Mehmet Âkif’in, hayatında ayrı bir yeri vardır. Âkif’e sonsuz hayranlık duyan Mithat Cemal, gençliğinde onun çevresinde yetişmiştir. (Aklın 2000: 18-19). Yazar bunun bir sonucu olarak, Sırât-ı Müstakîm ve Tercümân-ı Hakîkat gibi dergi ve gazetelerde yazdığı yazılarla adını duyurmaya başlamış, daha çok kahramanlık ve vatan sevgisi temalarını işleyen şiirleriyle tanınmıştır. Aruz veznini kullanan ve aruzun son temsilcilerinden sayılan Mithat Cemal’in tarihî ve içtimaî konulu şiirlerinde Mehmed Âkif ile Yahya Kemal’in, epik şiirlerinde ise Abdülhak Hâmid’in etkisi görülür. Tarih sevgisi, geçmişin büyüklüğü ve güzel tarafları onun konuları arasında ilk sırada yer alır (Kahraman 2002: 379).
Türk edebiyatında daha çok ilk ve tek romanı olan Üç İstanbul adlı eseriyle tanınan Mithat Cemal, bu eseriyle Türk romanı incelemelerinde sıklıkla kendisinden söz ettirmiştir. Kabaca Osmanlı Devleti’nin son devrini kapsayan Abdülhamid, İkinci Meşrutiyet ve Mütareke dönemlerinde geçen eserde, bu üç ayrı dönemin sosyolojik ve kültürel özelliklerine ayna tutulduğu görülmektedir. Özellikle roman kişilerinin sözü edilen dönemlerdeki yaşam biçimleri ve bu yaşam biçimlerinin zaman ve mekâna göre gösterdikleri değişimler, Üç İstanbul’un dikkate değer özelliklerinden biri olmuştur.
Mithat Cemal Üç İstanbul'da, dengelerin alt üst olduğu, sefahat ve sefalet sahnelerinin yaygınlaştığı çöküş dönemi şartlarında zamansız bir çıkış yaparak sınıf değiştirmek isteyen tipik bir Osmanlı aydınının yükselişini ve düşüşünü anlatır. Aynı zamanda Meşrutiyet ülkücülüğünün küçük çıkar hesapları karşısında nasıl yok olduğunu da çarpıcı sahnelerle gözler önüne serer. Yazıldığı dönemde olumlu olumsuz pek çok eleştiriyi yüklenen roman, Şair Raif, Dağıstanlı Hoca, Hidayet gibi pek çok örneği görülen ve tip düzeyinde kalan kişileri yanında, Adnan, Belkıs gibi karakterleriyle de dikkatleri üzerine çeker. (Gündüz 2007: 417).
Türk nesrinin ustalarından sayılan Mithat Cemal’in Resimli Kitab, Güneş, Çınaraltı, Servet-i Fünûn, Harb Mecmuası gibi dergilerde yazı ve şiirleri, Son Posta gazetesinde de ölümünden bir hafta öncesine kadar “Köşe Penceresi” başlığıyla her gün yazdığı köşesinde, günlük fıkraları ve makaleleri bulunmaktadır. Yazarın bu eserlerinin yanı sıra, edebiyat tarihimiz açısından önem taşıyan monografi çalışmaları söz konusudur. Mehmet Âkif, Namık Kemal ve Ali Suâvî hakkında yazılmış bu eserlerin dışında, Tevfik Fikret hakkında bir çalışma yapmak istemiş, fakat belgelerini topladığı halde, yazmaya ömrü yetmemiştir. Bu belgeler, bugün İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından tanzim ettirilerek, edebiyatımıza kazandırılmıştır. Aynırıca Sâdullah Paşa’nın hayatını yazmak için belgeleri toplamış, fakat bu kitabı yazmamıştır. (Aklın 2000: 19).
Mithat Cemâl’in aynı zamanda, adapte tiyatro çevirileri dışında, iki adet telif tiyatro eseri bulunmaktadır. Bunlardan ilki I. Meşrutiyet ve II. Abdülhamit döneminin konu edildiği Kemal, diğeri ise Çanakkale Savaşı hakkında yazılmış olan Yirmisekiz Kânûn-ı Evvel adlı eserdir.
Kaynakça
Aklın, Nilüfer (2000). Mithat Cemal Kuntay: Hayatı Sanatı Eserleri. Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi.
Gündüz, Osman (2007). Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı. Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı 1839-2000. (Ed. Ramazan KORKMAZ, vd.). Ankara: Grafiker Yay.
Kahraman, Kemal (2002). “Mithat Cemal Kuntay”. İslâm Ansiklopedisi. C.26. İstanbul: TDV Yay. 379-380.
Kudret, Cevdet (2004). Türk Edebiyatında Hikaye ve Roman: Meşrutiyetten Cumhuriyete Kadar. İstanbul: Dünya Yay.
Ortaç, Yusuf Ziya (1960). Bir Varmış, Bir Yokmuş: Portreler. İstanbul: Akbaba Yayınları.
Sanay, Ayşe Belkıs Sanay (2002). Mithat Cemal Kuntay Hayatı-Sanatı-Eserleri. Ankara: Kültür Bajanlığı.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: ARAŞ. GÖR. MUSTAFA TEMİZSUYayın Tarihi: 12.06.2019Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Yayın Tarihi: 12.06.2019Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Kemal | Sırât-ı Müstakim Matbaası / İstanbul | 1912 | Tiyatro |
Nefâis-i Edebiyye | Tefeyyüz Kütüphanesi / İstanbul | 1913 | Antoloji |
Nefâis-i Edebiyye | Tefeyyüz Kütüphanesi / İstanbul | 1913 | Antoloji |
İftirâ-yı Taassûb | Tercümân-ı Hakîkât Matbaası / İstanbul | 1913 | Deneme |
Hitâbet Dersleri | Kanaat Kütüphanesi / İstanbul | 1914 | Diğer |
Edebiyat Defteri | Matbaa-i Amire / İstanbul | 1915 | Diğer |
Yirmisekiz Kânûn-ı Evvel | Matbaâ-i Osmaniye, / İstanbul | 1918 | Tiyatro |
La Dam O Kamelya | - / İstanbul | 1937 | Tiyatro |
Epikür’ün Bahçesi | - / İstanbul | 1937 | Tiyatro |
Üç İstanbul | Semih Lütfi Kitabevi / İstanbul | 1938 | Roman |
Mehmed Âkif ( Hayatı-Seciyesi-Sanatı ) | Semih Lütfi Kitabevi / İstanbul | 1939 | Biyografi |
İmparatoriçe Elisabeth’in Hayatı | - / İstanbul | 1943 | İnceleme |
İstiklâl Şairi Mehmed Âkif | Ülkü Kitabevi / İstanbul | 1944 | Biyografi |
İkiler ve Ötekiler | Ülkü Basımevi / İstanbul | 1944 | İnceleme |
Namık Kemal: Devrinin İnsanları ve Olayları Arasında | Milli Eğitim Bakanlığı / İstanbul | 1944 | Biyografi |
Türkün Şehnâmesinden | Tasvir Neşriyatı / İstanbul | 1945 | Şiir |
Sarıklı İhtilâlci Ali Suâvî | Ahmed Halid Kitabevi / İstanbul | 1946 | Biyografi |
Mehmed Âkif: Hayatı-Sanatı-Seciyesi-Seçme Şiirleri | Yeni Mecmûa Yayını / İstanbul | 1948 | Biyografi |
Namık Kemal: Devrinin İnsanları ve Olayları Arasında | Maarif Matbaası / İstanbul | 1949 | Biyografi |
Namık Kemal: Devrinin İnsanları ve Olayları Arasında | Maarif Matbaası / İstanbul | 1956 | Biyografi |
Tevfik Fikret : Mektuplarla Tevfik Fikret ve Çevresi | İstanbul Büyük Şehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları / İstanbul | 1999 | Biyografi |
Tevfik Fikret : Kartpostallarla Tevfik Fikret ve Çevresi | İstanbul Büyük Şehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları / İstanbul | 1999 | Biyografi |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Efe Duyan | d. 1981 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | SÂNİ’Î, Yoluk Mehmed Çelebi-zâde Mahmud Sâni’î Çelebi | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | M. Kutlukhan Perker | d. 02 Kasım 1972 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Şahabettin Süleyman | d. 1885 - ö. 1919 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Hamdullah Suphi Tanrıöver | d. 1885 - ö. 19 Haziran 1966 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Ahmet Talat Onay | d. 1885 - ö. 22 Eylül 1956 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | ALİ BAKİ, Ali Baki Gül | d. 1897 - ö. 24.12.1956 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | BABA SALİM, Mehmet Salim Öğütçen | d. 15.03.1887 - ö. 29.12.1956 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Samed Vurgun | d. 21 Mart 1906 - ö. 27 Mayıs 1956 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Ebubekir Eroğlu | d. 25 Ocak 1950 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | Burhan Arpad | d. 19 Mayıs 1910 - ö. 3 Aralık 1994 | Meslek | Görüntüle |
12 | Mehmet Bozkurt Esenyel | d. 1920 - ö. 2005 | Meslek | Görüntüle |
13 | Emin Haki | d. 16 Ekim 1889 - ö. 1 Nisan 1921 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Halil İbrahim Akçam | d. 1885 - ö. 5 Eylül 1956 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Fatma Fahrünnisa [Tezcan] | d. 31 Temmuz 1876 - ö. 13 Ocak 1969 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | CEMALÎ, Cemal Yalçın | d. 1948 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | Nazım Hikmet Ran | d. 20 Kasım 1901 - ö. 3 Haziran 1963 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | CEMÂL/CEMÂLÎ Mehmed Cemâleddîn, Karslı-zâde | d. ? - ö. 1845 | Madde Adı | Görüntüle |