Madde Detay
NESÎB,Yusuf
(d. 1042/1632 - ö. 1124/1712)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Şairin adı Yusuf, şiirlerinde kullandığı mahlası Nesîb'dir. 1042/1632 tarihinde Konya'da doğmuştur. Konyalı Şeyh Ömer isminde bir zatın oğludur. Kaynakların bir kısmı babasından Seyyid Mahmud Efendi olarak bahsederler. Konya'da tahsilini tamamladıktan sonra İstanbul'a gelerek bazı vezirlerin himayesi altına girmiştir. Sadrazam Siyavuş Paşa'nın da hocası olmuştur. Kahire'ye seyahat etmiş, Müneccimbaşı Ahmed Dede ile birlikte orada Mevlevi şeyhi Siyahî Mustafa Dede'ye intisap ederek Mevlevi olmuştur. Mekke tekkesine şeyh olarak gönderilmiştir. Müneccimbaşı Ahmed Dede'nin astronomi derslerine devam etmiş; 1106/1694'te Bostan Çelebi ile hac farizasını ifa ettikten sonra Konya'ya dönmüşlerdir. Bostan Çelebi'nin hizmetinde Mesnevihan olmuştur. Sırasıyla, Ankara, Şam ve Mısır mevlevihaneleri meşihatinde bulunmuştur. Sadreddin Çelebi'nin şeyhliği döneminde Konya'ya davet edilerek sertariklik vazifesiyle görevlendirilmiştir. Pendarî Ahmed Dede'nin vefatı üzerine Yenikapı Mevlevihanesi meşihatine 1124-1712 tarihinde tayin edilmiştir. Seyyid Vehbî, vefatına: Geldi bir mısra'derûna feyz-i Mevlânâ ile / Arş ola rûh-ı Nesîb-i Mevleviye cilve-gâh / Gûş idüp fevtin bu mısra birle tarihin didüm / Oldı lâhûta vezân Yûsuf Nesîb-i Mevlevî kıtasını tarih düşürmüştür. Vefat tarihi 1712'dir. Dergahın türbesinde medfundur.
Şiirleri arifane ve hakimanedir. Şiirlerini Sâlim, hoş-ayende; Safayî ise, şûh ve selîs olarak nitelendirir. Nesîb Dede'nin Divan'ından başka, adı, telif tarihini de bildiren Rişte-i Cevâhir (1120/1708) namında bir eseri daha vardır. Bu eser, Hz. Ali'nin Nesrü'l-Leâlî adlı eserinin tercüme ve şerhi olmakla birlikte, Nesîb, eserinde ilave olarak bazı ayet ve hadisler ile Mesnevî'den seçtiği beyitleri şerhetmiş, hikemî ve tasavvufî bazı sözleri de eklemek suretiyle ahlakî, dinî ve ictimaî telif bir eser ortaya koymuştur. Nesîb, hüsn-i hatta da mahir olup, zamanındaki ta'lik yazanların meşhurlarından kabul edilmiştir.
Kaynakça
Bursalı Mehmed Tahir (1333). Osmanlı Müellifleri. C.II. İstanbul: Matbaa-i Amire.
Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî (Nuhbetü'l-Âsâr Min Fevâidi'l-Eş'âr-İnceleme-Metin-İndeks). Ankara: AKM Yay.
Duru, Necip Fazıl (2000). Mevleviyane şiir güldestesi. İstanbul: Perşembe Kitapları.
Genç, İlhan (hzl.) 2000). Esrar Dede Tezkire-i Şu'arâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay.
Hidayetoğlu, Selahattin (1996). Nesîb Dede, Hayatı, Eserleri ve Divan'ının Tenkidli Metni. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü'ş-Şu'arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay.
Kaya, Bayram Ali (2012). Tekke Kapısı Yenikapı Mevlevihanesi'nin İnsanları. İstanbul: Zeytinburnu Kültür Yay.
Mehmed Ziya (1329). Yenikapu Mevlevihanesi. Dârü'l-hilâfetü'l-aliyye.
Semen, Gürdal (2006). Nesîb Dede Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği ve Rişte-i Cevâhir (İnceleme-Metin-İndeks). Yüksek Lisans Tezi. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi.
Yusuf Nesib (1257). Rişte-i Cevâhir. İstanbul: Takvim-i Vekâyi'.
Zorlu, Cem (hzl.) ( 2003). Sahih Ahmed Dede Mevlevilerin Tarihi (Mecmuatü't-Tevârîhü'l-Mevleviyye). İstanbul: İnsan Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: PROF. DR. ADEM CEYHAN & DOÇ. DR. NECİP FAZIL DURUYayın Tarihi: 08.04.2014Güncelleme Tarihi: 26.11.2020Eserlerinden Örnekler
GAZEL
fâ'ilâtün / fâ'ilâtün / fâ'ilâtün / fâ'ilün
Maşrık-ı şems-i sa'âdetdür likâ-yı Mevlevî
Dürr-i deryâ-yı hakîkatdür edâ-yı Mevlevî
Lâübalâ kûy-ı erbâb-ı niyâz olsa n'ola
Mahrem-i bezm-i icâbetdür du'â-yı Mevlevî
Tâlib-i câh-ı fenâ içün müheyyâ dûhte
Hil'at-i divân-ı 'izzetde 'abâ-yı Mevlevî
Âsumân-ı heftüm-i fakra 'urûc eyler müdâm
Evc-i ma'rifetdür hâk-i pây-ı Mevlevî
(Duru, Necip Fazıl (2000). Mevleviyane şiir güldestesi. İstanbul: Perşembe Kitapları. 168.)
GAZEL
mefâ'îlün / mefâ'îlün / mefâ'îlün / mefâ'îlün
Fenâ peygûlesinde merd-i hâmil Mevlevîlerdür
Emânet bârını cân ile hâmil Mevlevîlerdür
Sebak-hân-ı 'aşkın nüktesin fehm itmede mâh
Debistân-ı mahabbet içre kâmil Mevlevîlerdür
Fakîr-i bî-nevâ ammâ gınâ-yı kalbe mâlikler
Gedâ-yı pâdişâhâna mu'âmil Mevlevîlerdür
Çekip nîk ü bedinden 'âlemin el olmış âzâde
Me'âl-i emr-i mûtû ile 'âmil Mevlevîlerdür
Nesîbâ reh-revân-ı mülk-i 'irfâna nigâh itsen
Emânet bârını cân ile âmil Mevlevîlerdür
(Duru, Necip Fazıl (2000). Mevleviyane şiir güldestesi. İstanbul: Perşembe Kitapları. 166.)
Rişte-i Cevahir'den
Îmanü'l-merî ya'rifu bi-îmânihi
Îmân ikrâr-ı bi'l-lisân ve tasdîk-i bi'l-cenândan 'ibâretdür. Şıkk-ı evvel mahsûsâtdan ve şıkk-ı sânî ma'kûlâtdan olmağla vücûduna âsârı ile istidlâl ve kemâline muktezâyâtile hükm olunur.
Ma'nâ-yı latîfi: Kişinün kemâl-i îmânı yeminlerinden bilinür. Pes, imdi mü'min-i kâmil 'azamet-i Hâlık'ı idrâk itmekle yemîn-i bi'llâhdan ziyâde hazer idüp hetk-i hürmet-i ismu'llâhdan gâyet ihtirâz ider ve bunun hilâfı sahîfü'l-'akl ve zaifü'l-îmân olan kimesne mahzâ kelimât-ı muzahrefesini tervîc ve zu'm-ı fâsidince rağabât-ı nâsı tehyîc içün esnâ-yı mükâlemede akvâl-i vahiyesini te'yîd ve belki ekâzibini tesdîd idüp eymân-ı muğlize ile meclisi nâdi-i nifâk-pişgane mümâsil ider. İ'âzenallâh bu gûne 'âdet-i kabâha za'f-ı îmâna 'alâmet ve 'adem-i tasdîk-i bi'l-cenâne emâretdür.
(Yusuf Nesib (1257). Rişte-i Cevâhir. İstanbul: Takvim-i Vekayi'. 6.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 08.04.2014Güncelleme Tarihi: 26.11.2020Eserlerinden Örnekler
GAZEL
fâ'ilâtün / fâ'ilâtün / fâ'ilâtün / fâ'ilün
Maşrık-ı şems-i sa'âdetdür likâ-yı Mevlevî
Dürr-i deryâ-yı hakîkatdür edâ-yı Mevlevî
Lâübalâ kûy-ı erbâb-ı niyâz olsa n'ola
Mahrem-i bezm-i icâbetdür du'â-yı Mevlevî
Tâlib-i câh-ı fenâ içün müheyyâ dûhte
Hil'at-i divân-ı 'izzetde 'abâ-yı Mevlevî
Âsumân-ı heftüm-i fakra 'urûc eyler müdâm
Evc-i ma'rifetdür hâk-i pây-ı Mevlevî
(Duru, Necip Fazıl (2000). Mevleviyane şiir güldestesi. İstanbul: Perşembe Kitapları. 168.)
GAZEL
mefâ'îlün / mefâ'îlün / mefâ'îlün / mefâ'îlün
Fenâ peygûlesinde merd-i hâmil Mevlevîlerdür
Emânet bârını cân ile hâmil Mevlevîlerdür
Sebak-hân-ı 'aşkın nüktesin fehm itmede mâh
Debistân-ı mahabbet içre kâmil Mevlevîlerdür
Fakîr-i bî-nevâ ammâ gınâ-yı kalbe mâlikler
Gedâ-yı pâdişâhâna mu'âmil Mevlevîlerdür
Çekip nîk ü bedinden 'âlemin el olmış âzâde
Me'âl-i emr-i mûtû ile 'âmil Mevlevîlerdür
Nesîbâ reh-revân-ı mülk-i 'irfâna nigâh itsen
Emânet bârını cân ile âmil Mevlevîlerdür
(Duru, Necip Fazıl (2000). Mevleviyane şiir güldestesi. İstanbul: Perşembe Kitapları. 166.)
Rişte-i Cevahir'den
Îmanü'l-merî ya'rifu bi-îmânihi
Îmân ikrâr-ı bi'l-lisân ve tasdîk-i bi'l-cenândan 'ibâretdür. Şıkk-ı evvel mahsûsâtdan ve şıkk-ı sânî ma'kûlâtdan olmağla vücûduna âsârı ile istidlâl ve kemâline muktezâyâtile hükm olunur.
Ma'nâ-yı latîfi: Kişinün kemâl-i îmânı yeminlerinden bilinür. Pes, imdi mü'min-i kâmil 'azamet-i Hâlık'ı idrâk itmekle yemîn-i bi'llâhdan ziyâde hazer idüp hetk-i hürmet-i ismu'llâhdan gâyet ihtirâz ider ve bunun hilâfı sahîfü'l-'akl ve zaifü'l-îmân olan kimesne mahzâ kelimât-ı muzahrefesini tervîc ve zu'm-ı fâsidince rağabât-ı nâsı tehyîc içün esnâ-yı mükâlemede akvâl-i vahiyesini te'yîd ve belki ekâzibini tesdîd idüp eymân-ı muğlize ile meclisi nâdi-i nifâk-pişgane mümâsil ider. İ'âzenallâh bu gûne 'âdet-i kabâha za'f-ı îmâna 'alâmet ve 'adem-i tasdîk-i bi'l-cenâne emâretdür.
(Yusuf Nesib (1257). Rişte-i Cevâhir. İstanbul: Takvim-i Vekayi'. 6.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 26.11.2020Eserlerinden Örnekler
GAZEL
fâ'ilâtün / fâ'ilâtün / fâ'ilâtün / fâ'ilün
Maşrık-ı şems-i sa'âdetdür likâ-yı Mevlevî
Dürr-i deryâ-yı hakîkatdür edâ-yı Mevlevî
Lâübalâ kûy-ı erbâb-ı niyâz olsa n'ola
Mahrem-i bezm-i icâbetdür du'â-yı Mevlevî
Tâlib-i câh-ı fenâ içün müheyyâ dûhte
Hil'at-i divân-ı 'izzetde 'abâ-yı Mevlevî
Âsumân-ı heftüm-i fakra 'urûc eyler müdâm
Evc-i ma'rifetdür hâk-i pây-ı Mevlevî
(Duru, Necip Fazıl (2000). Mevleviyane şiir güldestesi. İstanbul: Perşembe Kitapları. 168.)
GAZEL
mefâ'îlün / mefâ'îlün / mefâ'îlün / mefâ'îlün
Fenâ peygûlesinde merd-i hâmil Mevlevîlerdür
Emânet bârını cân ile hâmil Mevlevîlerdür
Sebak-hân-ı 'aşkın nüktesin fehm itmede mâh
Debistân-ı mahabbet içre kâmil Mevlevîlerdür
Fakîr-i bî-nevâ ammâ gınâ-yı kalbe mâlikler
Gedâ-yı pâdişâhâna mu'âmil Mevlevîlerdür
Çekip nîk ü bedinden 'âlemin el olmış âzâde
Me'âl-i emr-i mûtû ile 'âmil Mevlevîlerdür
Nesîbâ reh-revân-ı mülk-i 'irfâna nigâh itsen
Emânet bârını cân ile âmil Mevlevîlerdür
(Duru, Necip Fazıl (2000). Mevleviyane şiir güldestesi. İstanbul: Perşembe Kitapları. 166.)
Rişte-i Cevahir'den
Îmanü'l-merî ya'rifu bi-îmânihi
Îmân ikrâr-ı bi'l-lisân ve tasdîk-i bi'l-cenândan 'ibâretdür. Şıkk-ı evvel mahsûsâtdan ve şıkk-ı sânî ma'kûlâtdan olmağla vücûduna âsârı ile istidlâl ve kemâline muktezâyâtile hükm olunur.
Ma'nâ-yı latîfi: Kişinün kemâl-i îmânı yeminlerinden bilinür. Pes, imdi mü'min-i kâmil 'azamet-i Hâlık'ı idrâk itmekle yemîn-i bi'llâhdan ziyâde hazer idüp hetk-i hürmet-i ismu'llâhdan gâyet ihtirâz ider ve bunun hilâfı sahîfü'l-'akl ve zaifü'l-îmân olan kimesne mahzâ kelimât-ı muzahrefesini tervîc ve zu'm-ı fâsidince rağabât-ı nâsı tehyîc içün esnâ-yı mükâlemede akvâl-i vahiyesini te'yîd ve belki ekâzibini tesdîd idüp eymân-ı muğlize ile meclisi nâdi-i nifâk-pişgane mümâsil ider. İ'âzenallâh bu gûne 'âdet-i kabâha za'f-ı îmâna 'alâmet ve 'adem-i tasdîk-i bi'l-cenâne emâretdür.
(Yusuf Nesib (1257). Rişte-i Cevâhir. İstanbul: Takvim-i Vekayi'. 6.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
GAZEL
fâ'ilâtün / fâ'ilâtün / fâ'ilâtün / fâ'ilün
Maşrık-ı şems-i sa'âdetdür likâ-yı Mevlevî
Dürr-i deryâ-yı hakîkatdür edâ-yı Mevlevî
Lâübalâ kûy-ı erbâb-ı niyâz olsa n'ola
Mahrem-i bezm-i icâbetdür du'â-yı Mevlevî
Tâlib-i câh-ı fenâ içün müheyyâ dûhte
Hil'at-i divân-ı 'izzetde 'abâ-yı Mevlevî
Âsumân-ı heftüm-i fakra 'urûc eyler müdâm
Evc-i ma'rifetdür hâk-i pây-ı Mevlevî
(Duru, Necip Fazıl (2000). Mevleviyane şiir güldestesi. İstanbul: Perşembe Kitapları. 168.)
GAZEL
mefâ'îlün / mefâ'îlün / mefâ'îlün / mefâ'îlün
Fenâ peygûlesinde merd-i hâmil Mevlevîlerdür
Emânet bârını cân ile hâmil Mevlevîlerdür
Sebak-hân-ı 'aşkın nüktesin fehm itmede mâh
Debistân-ı mahabbet içre kâmil Mevlevîlerdür
Fakîr-i bî-nevâ ammâ gınâ-yı kalbe mâlikler
Gedâ-yı pâdişâhâna mu'âmil Mevlevîlerdür
Çekip nîk ü bedinden 'âlemin el olmış âzâde
Me'âl-i emr-i mûtû ile 'âmil Mevlevîlerdür
Nesîbâ reh-revân-ı mülk-i 'irfâna nigâh itsen
Emânet bârını cân ile âmil Mevlevîlerdür
(Duru, Necip Fazıl (2000). Mevleviyane şiir güldestesi. İstanbul: Perşembe Kitapları. 166.)
Rişte-i Cevahir'den
Îmanü'l-merî ya'rifu bi-îmânihi
Îmân ikrâr-ı bi'l-lisân ve tasdîk-i bi'l-cenândan 'ibâretdür. Şıkk-ı evvel mahsûsâtdan ve şıkk-ı sânî ma'kûlâtdan olmağla vücûduna âsârı ile istidlâl ve kemâline muktezâyâtile hükm olunur.
Ma'nâ-yı latîfi: Kişinün kemâl-i îmânı yeminlerinden bilinür. Pes, imdi mü'min-i kâmil 'azamet-i Hâlık'ı idrâk itmekle yemîn-i bi'llâhdan ziyâde hazer idüp hetk-i hürmet-i ismu'llâhdan gâyet ihtirâz ider ve bunun hilâfı sahîfü'l-'akl ve zaifü'l-îmân olan kimesne mahzâ kelimât-ı muzahrefesini tervîc ve zu'm-ı fâsidince rağabât-ı nâsı tehyîc içün esnâ-yı mükâlemede akvâl-i vahiyesini te'yîd ve belki ekâzibini tesdîd idüp eymân-ı muğlize ile meclisi nâdi-i nifâk-pişgane mümâsil ider. İ'âzenallâh bu gûne 'âdet-i kabâha za'f-ı îmâna 'alâmet ve 'adem-i tasdîk-i bi'l-cenâne emâretdür.
(Yusuf Nesib (1257). Rişte-i Cevâhir. İstanbul: Takvim-i Vekayi'. 6.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Perihan Akçay (Öz) | d. 1958 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Ali Erkan Kavaklı | d. 1952 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | RECÂÎ, Ahmed | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | NÂCÎ, Şeyh Nâcî Ahmed Dede | d. 1632-33 - ö. 1712 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | NÂCÎ, Şeyh Nâcî Ahmed Dede | d. 1632-33 - ö. 1712 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
6 | EMÎN, Nazîrî-zâde Mehmed Efendi | d. ? - ö. 1712-13 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
7 | PAŞMAKÇI-ZÂDE, Seyyid Ali Efendi | d. 1639 - ö. 1712 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | SÜKÛNÎ, Şeyh Mehmed Efendi | d. ? - ö. 1691-92 | Meslek | Görüntüle |
9 | HUDÂYÎ/HÜDÂYÎ, Hudâyî Dede, Şeyh Sâlih Dede | d. ? - ö. 1480-81 | Meslek | Görüntüle |
10 | ŞEYHÎ, Molla-zâde Şeyh Süleymân Şeyhî Efendi | d. 1749-1750 - ö. 1819-1820 | Meslek | Görüntüle |
11 | EDÎB, Dervîş Edîb | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | MEDHÎ, Medhî-i Üskübî | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | LEVÂMÎ | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | GENCÎ, Genc Abdal | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
15 | BÎÇÂRE, Mehmed Efendi | d. ? - ö. 1665 | Madde Adı | Görüntüle |
16 | ŞÎRÎ, Hersek-zâde | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |