SÂNİYE, Fatma Sâniye Hanım

(d. 1251-52/1836 - ö. 1322-23/1905)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1251-52/1836 yılında Trabzon’da doğdu, Trabzonlu Kâtip-zâde Emîn Efendi’nin ve Trabzonlu Müezzin-zâde ailesinden Mollâ Kadın’ın kızıdır. 24 yaşında Tuzcu-zâde Sırrı Efendi ile evlendi. Rize’ye gitti. Fatma Sâniye Hanım, ilk tahsilini babasının bizzat ilgi ve yardımı ile yaptı. Divan şiirine duyduğu ilgi, pek çok divan şairinin divanlarını okumasını, ezberlemesini sağladı. Divan şiiri zevki bu şekilde temellenen Fatma Sâniye Hanım Trabzonlu bir kısım şairlerle de dostluğunu sürdürdü, onlarla kültür alış verişinde bulundu. Trabzonlu Şair Hâfız Zühtî, Hulûsî ve Bayburtlu Zihnî onun bu şekilde irtibatta bulunduğu şairler arasında yer alırlar. Hatta birbirlerine pek çok nazireler yazmışlardır. Halk şiirine de yakın ilgi duyan Fatma Sâniye Hanım, halk şairlerinin pek çoğunun şiirlerini ezbere bilirdi. Sâniye Hanım’ın gerek halk, gerek divan şiirine olan ilgisi, gerekse hafıza kuvveti hakkında bilgi veren Murat Uraz, bu konuda şunları söylüyor: " ... hafızası o kadar kuvvetli imiş ki, İhsan Hamamîoğlu’nun söylediğine göre büyük oğlu İhsan Efendi ile akrabasından bir zat üç gün devamlı olarak kendisinden yazdıkları halde her vezinde bir çok şiir söylemiş ve bir dediğini bir daha tekrar etmemişti" (Uraz 1941: 82). Sâniye Hanım, divan tertip edecek kadar şiiri bulunmasına rağmen bir divan tertip edemeden 1322-23/1905 senesinde Trabzon’da vefat eder.

Sâniye Hanım divan geleneğine bağlı kalmış, eserlerini divan şiiri geleneği içerisinde vermiş, hem hece ile hem de aruz vezni ile şiirler söylemiştir. Halk şiiri tarzında şiirlerinden divan ve semai tarzında ve elli kadar hece vezni ile manzumeden oluşan defteri, Sürmene’de Rüsûmat memuru olarak bulunan oğlunun evinde çıkan bir yangında yanmıştır.

Kaynakça

Alkan, Serhan İspirli (2007). Kadın Divan Şairleri ve Geleneğin Uzantısı Kadın Divan Şairleri. Erzurum: Salkımsöğüt Yay.

Kızıltan, Mübeccel (1994).“Divan Özelliklerine Uyarak Şiir Yazan Kadın Şairler”. Sombahar. Ocak-Nisan. (21-22): 104-162.

Uraz, Murat (1941). Resimli Kadın Şair ve Muharrirlerimiz. C. 1. İstanbul.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK
Yayın Tarihi: 29.12.2014
Güncelleme Tarihi: 30.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Her gören hâl-i perîşânımı ağlar şimdi

Dest-i firkatte felek bağrımı dağlar şimdi

Ben hemân kûşe-i vahdetde enîsim gamdır

Eşk-i dîdemde Değirmendere çağlar şimdi

Bir zaman tûti gibi bülbülü idim dehrin

Gül-şen-i dilde yuva eyledi zağlar şimdi

Bürüdü derd ü elem tutdu girîbânımdan

Çâr etrafımı gam leşgeri bağlar şimdi

Hûrşîd Abâd gibi bir vatanı terk etmiş

Derd-mend Sâniye’nin meskeni dağlar şimdi

(Alkan, Serhan İspirli (2007). Kadın Divan Şairleri ve Geleneğin Uzantısı Kadın Divan Şairleri. Erzurum: Salkımsöğüt Yay. 149.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1İsmail Dervişoğlud. 1965 - ö. 25 Şubat 2015Doğum YeriGörüntüle
2M. Halistin Kukuld. 1 Ocak 1943 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3ŞÂKİR, Ahmed Paşad. ? - ö. 1819Doğum YeriGörüntüle
4TEVFÎK, Mehmed Tevfîk Bey, Babad. 1836 - ö. 1896Doğum YılıGörüntüle
5Ali Haydard. 1836 - ö. 1914Doğum YılıGörüntüle
6HİKMETÎ, Diğilli Mehmet Ağad. 1820/1836? - ö. 1899/1911?Doğum YılıGörüntüle
7EMÎN, Zıllî-zâde Hacı Emîn Efendid. 1826 - ö. 1905Ölüm YılıGörüntüle
8KERİM (NİHALÎ, NİHAL)d. 1834 - ö. 1905Ölüm YılıGörüntüle
9NÂFİZ, Hacı Hamdîd. 1849 - ö. 1905Ölüm YılıGörüntüle
10RÂSİH, Enderunlu İbrâhîm Râsihd. ? - ö. 1838Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11MÂHİRd. ? - ö. 1843Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12VÂSIF, Mehmed Vâsıf Efendi, Bursalıd. ? - ö. 19. yy.Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13CÛDÎ, Dâye-zâde Cûdî Efendid. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14ŞİFAYÎ, Şeyh Muhammed Şifâyî Efendid. 1605/1606 - ö. Ocak-Şubat 1673Madde AdıGörüntüle
15RÂZÎ, Yûsuf Efendid. ? - ö. 25 Eylül 1618Madde AdıGörüntüle