Madde Detay

SEFİL EDNA, Adıgüzel Çelebi

(d. ?/1802 - ö. ?/1882)
âşık
(Âşık / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Sefil Edna, Divriği’nin Akmeşe (Ziniski) köyünde, 1802 yılında dünyaya gelmiştir. Asıl adı Adıgüzel Çelebi’dir. Molla Yusufoğulları sülalesine mensup olduğu söylenmektedir (Aslanoğlu 2006: 360; Kaya 2009: 51). Hayatı hakkındaki bilgiler oldukça kısıtlıdır. 1940’lı yıllarda köyündeki sözlü kaynaklardan edinilen bilgilere göre orta boylu, kambur belli, ak ve gür sakallı biridir. Hiç çocuğu olmamıştır. 1882 yılında köyünde vefat etmiş ve bağlı olduğu ocağın kurucusu olduğuna inanılan Seyit Baba türbesinin (Özen 1997: 89-99; Yaman 2001: 871) yakınına defnedilmiştir (Aslanoğlu 1961: 18; 2006: 360-361).

Kaynaklarda âşığa ait olduğu söylenen yalnızca beş şiir bulunmaktadır (Aslanoğlu 2006: 360-364; Kaya 2009: 51-55). Bunlardan “Sabah erden vardım Seyit Baba’ya” dizesiyle başlayan şiir de “Sefil Edna” mahlasını taşımasına rağmen 17. yüzyıl halk şairlerinden olan Fakir Edna’ya aittir. Zira bu şiir, hem üslup itibariyle Sefil Edna’nınkilere benzememekte, hem de Fakir Edna’nın her şiirinin mahlas dörtlüğünde kullandığı “üstadım Hatayi” ifadesine bu şiirde de tesadüf edilmektedir. Oysa Sefil Edna’ya atfedilen öteki şiirlerin hiçbirinde bu ifadeye rastlanmamaktadır. Fakat kaynaklar (Aslanoğlu 2006: 360-361; Kaya 2009: 51) söz konusu ifadenin Sefil Edna’nın hemen her şiirinde geçtiği bilgisini vererek buradan hareketle birtakım yorumlara gitmiştir.
Tespit edilen şiirlerinden üçünde 11’li, birinde de sekizli hece ölçüsünü kullanmıştır. Şiir tekniği açısından vasatı yakaladığı söylenebilir. Şiirlerinde sade bir dil ve genellikle tek ayak kullanılmıştır. Şiirlerine daha ziyade dinî ve öğüt verici bir hava hâkimdir. Şiirleri ekseriyetle Alevi-Bektaşi inancını ve bu inancın kelime dağarcığını, kavramlarını yansıtmaktadır.

Kaynakça

Aslanoğlu, İbrahim (1961). Divriği Şairleri. İstanbul: Ekin Basımevi.
Aslanoğlu, İbrahim (2006). Sivas Meşhurları II. Sivas: Sivas İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yay.
Demircan, M. Necati (1997). Sivas Kaynaklı Cönkler Üzerinde Tetkik. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 
Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şairleri V. Sivas: Sivas İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yay.
Özen, Kutlu (1997). Divriği Evliyaları. Sivas: Dilek Ofset Matbaacılık.
Yaman, Ali (2001), “Anadolu Aleviliğinde Ocak Sistemi ve Dedelik Kurumu”, Uluslararası Anadolu İnançları Kongresi Bildirileri, Ankara: Ervak Yay. 849-887.
 

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. ŞEREF BOYRAZ
Yayın Tarihi: 22.12.2014
Güncelleme Tarihi: 11.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Nefes
Horasan erenin medhin ederim
Cümlenin muradın ver Hızır Abdal
Dertliyim derdime dermana geldim
Cümlenin muradın ver Hızır Abdal

Horasan’dan kalkıp Urum’a gelen
Nice düşmüşlerin elini alan
Cümle erenlerin nefesin veren
Cümlenin muradın ver Hızır Abdal

Hızır ile böyle posta oturan
Çevresini ayağına getiren
Taliplerin eksiğini bitiren
Cümlenin muradın ver Hızır Abdal

İstanbul’dan mermer taşını atan
Arafat’da kırklara gözcülük eden
Nesl-i Muhammed’dir zatı Ali’den
Cümlenin muradın ver Hızır Abdal

Binlerce okunur ismi Yâ Velî
Hasan Hüseyin’dir ol sadık yâri
Zeynel ile Bâkır ol gonca gülü
Cümlenin muradın ver Hızır Abdal

İmam Cafer buyruğunu kim görmüş
Kâzım da Rıza’dan bir nişân almış
Takî Nakî Askeri’yi vird etmiş
Cümlenin muradın ver Hızır Abdal

Sefil Edna’m der ki Mehdî gelecek
İmamların cümle hayfın alacak
Eba Müslim teberini çalacak
Cümlenin muradın ver Hızır Abdal

Demircan, M. Necati (1997). Sivas Kaynaklı Cönkler Üzerinde Tetkik. Yüksek Lisans Tezi.  Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

 

Vücudum Şehrini Seyran Eyledim
Vücudum şehrini seyran eyledim
Nice türlü türlü hallar görünür
Özümü hükmüne hem dal eyledim
Mansur’un durduğu dallar görünür

Kulpuna yapışma delik tavanın
Yavrusu mu çıkar viran yuvanın
Haysiyeti çoktur engin ovanın
Yüce dağ başında duman görünür

Beş harf imiş âşıkların potası
Eremedim şu dünyanın ötesi
Kimdir Hamza pehlivanın atası
Ârife ne tarif yaman görünür

Ârifler de bu manadan aradı
Hakk’ın ilmi âşıklara yaradı
Vakit geldi geçti fitne töredi
Şimdi Mehdi devri zaman görünür

Talibi rehberin koluna düşe
Aşkın küresinde kaynaya pişe
Yedi derya gibi kükreyip coşa
Kâmil ireise duman görünür

Kur’ana yakışır gerçeğin sözü
Nur ile yoğrulmuş onların özü
Kelle gözüyle bakma aç can gözü
Hindistan’dan baksa Yemen görünür

Sefil Edna’m bu manaya ermeyen
İlm-i hikmet deryasına dalmayan
Mana marifetten haber almayan
O hayvan misali saman görünür

Aslanoğlu, İbrahim (2006). Sivas Meşhurları II. Sivas: Sivas İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yay.363.


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1TEVHİDÎ, Kenan Bilgaçd. 01.10.1960 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2MESLEKÎ, Mustafa Bekird. 1858 - ö. 1930Doğum YeriGörüntüle
3HALİL/FEVZİ, Halil Fevzid. 1874 - ö. 1929Doğum YeriGörüntüle
4VAHÎD, Ebû Bekird. 1802 - ö. 1887Doğum YılıGörüntüle
5ABDURRAHMAN FEVZÎ EFENDİ, Kütahyalıd. 1802 - ö. 1864Doğum YılıGörüntüle
6ŞÂKİR, Müftü Ebûbekir Efendi-zâde Ahmed Efendid. 1802-03 - ö. 1867-68Doğum YılıGörüntüle
7ERBÂBİ, Hüseyin Farkî Efendid. 1805 - ö. 1882Ölüm YılıGörüntüle
8MUHTÂR, Ahmed Muhtar Efendi, Molla Beyd. 1807 - ö. 1882Ölüm YılıGörüntüle
9VÂCİDd. 1825 - ö. 1882Ölüm YılıGörüntüle
10HELÂKÎd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11TAMEY ANAd. 1870 - ö. 1920Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12EMMÎ, Hüseyind. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13PARMAKSIZOĞLU ÂŞIK MAHMUTd. 1822 - ö. 1914Madde AdıGörüntüle
14ERSALAN DUSTÎd. 1968 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15AHMET/AHMET BAYHAN, Ahmet Bayhand. 1907 - ö. 1988Madde AdıGörüntüle