Madde Detay

Şairin ismi Muhammed Şerîf’tir. Şevkî mahlasını kullandı. 1199/1785’te Kettekorgan’ın Alicân köyünde doğdu. Babasının adı Muhammed Tâhir Ebulkâsım’dır. Köyünde hat dersleri aldı. Daha sonra medrese eğitimi için Buhara’ya gitti. Bu dönemde şiir ve edebiyata ilgi duymaya başladı. Burada zamanın şairleri ve sanatçıları ile tanışarak onların sohbetlerine katıldı. Otuz yaşında eğitimini tamamlayarak Kettekorgan’a döndü. Çiftçilik yaparak zor şartlar altında hayat süren Şevkî, 1277/1861’de vefat etti.

1. Dîvân: Türkçe, Farsça ve Arapça şiirler yazmıştır. Abdulhamîd Mecidî, Şevkî’nin şiirlerini kapsayan mükemmel bir Dîvân tertip ettiğini belirtmektedir (Abdülhamid Mecidî 1927’den aktaran Özbek Edebiyatı Tarihi 1978: 300). Fakat bu Dîvân günümüzde mevcut değildir. Bunun yanında Şevkî’nin şiirlerini içeren el yazma eserler Özbekistan’da çeşitli kütüphanelerde mevcuttur. (Geniş bilgi için bk. Özbek Edebiyatı Tarihi 1978: 303). Şevkî’nin günümüze kadar ulaşan şiirleri 3000 mısra civarındadır.

2. Muhtasarü’-l vikâye: Hukukla ilgili farsça bir eserdir. Bu eserin sonuna, Arapça sözcük ve terimlerin anlamlarının verildiği Hallü’l-lügat adlı bir bölüm de ilave edilmiştir (Özbek Edebiyatı Tarihi 1978: 304).

Şevkî’nin eserleri üzerine Aldulhamid Mecidî ve V. A. Abdullayev-R. Ârizbekov gibi ilim adamları çalışmalar yapmışlardır (Özbek Edebiyatı Tarihi 1978: 300). Ayrıca şiirleri de çeşitli edebiyat tarihlerinde yayınlanmıştır.

Klasik şiirin nazım şekilleri ile şiirler kaleme alan Şevkî’nin külliyatında muhammes, müseddes, müsebba ve müsemmenlerden oluşan musammatlar önemli bir yer tutar. Bunların içinde özellikle Nevâyî, Mirza Bîdil ve Hasret gibi şairlerin gazellerine yapmış olduğu musammatlar oldukça dikkat çekicidir. Şevkî’nin şiirlerindeki lirizm, sanat anlayışının en çarpıcı hususiyetlerindendir. Çünkü o da çağdaşı olan diğer sanatçılar gibi geçmişte edinilen engin tecrübe ve geleneklere dayanarak kendi orijinalitesi yarattı ve bu sahayı zenginleştirmeye gayret gösterdi.

Başlangıçtan Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi -Nesir-Nazım C. 14-15-16. (2000). “Şevkiy Kettekorğani”. Özbek Edebiyatı II. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/12077,sevkikattakurganipdf.pdf?0 [erişim tarihi: 29.12.2014].
Özbek Edebiyatı Tarihi (1978). IV. Tom. Taşkent: Özbekistan SSR “Fen” Neşriyatı.
Özbek Edebiyatı Tarihi Hrestomatıyası (1945). II. Tom.Taşkent: Özbekistan Devlet Neşriyatı.
Tekin, Feridun (2010). XIX. Yüzyıl Çağatay Edebiyatının İki Kadın Şairi-Üveysî ve Nâdire. Ankara: Vizyon Yayınevi.
Tekin, Feridun (2011). “Hanlıklar Dönemi Çağatay Edebiyatı”. Turkish Studies. (6/1):1843-1850.

Gazel
Kıldılar ehl-i riyâ özlerin îşân yanglıg
Bildiler hîle işin bu bile âsân yanglıg

İl közige özlerin iylediler kutb-ı zamân
Kalbige baksa kişi sûret-i bî-cân yanglıg

Hîle vü mekr ile ilni özige kıldı mürîd
Sûret-i şeyhnâme sûret-i şeytân yanglıg

Ma’reke sadrı bolub birmeyin ilm ehlige cây
Bilmeyin ilm ü edeb resmini hayvân yanglıg

Nazr dib hîle vü telbîs ile il mâlın alıb
Hazer itmey idiler gürg-i beyâbân yanglıg

Haylini râh-ı zelâlet sarıga başlagalı
Ogırlık hâcesige kılguvçı dehkân yanglıg

Hâhiş-i nefs üçün iylediler munça füsûn
Şevkîya kılma özing bâtını yalgan yanglıg

(Özbek Edebiyatı Tarihi (1978). IV. Tom. Taşkent: Özbekistan SSR “Fen” Neşriyatı. 312.)