Madde Detay
Memmedguluzade Celil
Mirza Celil, Mirze Celil, Molla Nasreddin
(d. 22 Şubat 1869 / ö. 4 Ocak 1932)
Azerbaycanlı Yazar, Gazeteci, Fikir Adamı
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Türkiye Dışı)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Nahçıvan’da dünyaya geldi. 1873-1879 yılları arasında Nahçıvan’da medrese eğitimi aldı. Medresede Kur'an okumayı öğrenmesinin yanı sıra Arapça ve Farsça da öğrendi. 1879’da üç sınıflı Rus okulunda öğrenime başladı. 1882-1887 yılları arasında Gürcistan’ın Gori şehrindeki Rus öğretmen okulunun Azerbaycan şubesini (Transkafkaz Müellimler Seminariyası) başarıyla tamamladı. 1887-1897 yılları arasında Uluhanlı, Başnoraşen ve Nehrem’de öğretmenlik yaptı. (Karayev ve Akpınar 2003: 543; Muhtaroğlu 1993: 153). 1897’de kendi isteği üzerine öğretmenlikten ayrıldı ve Nahçıvan’a gidip tercümanlık, dava vekilliği, polis yardımcılığı gibi işlerle meşgul oldu, tiyatroyla ilgilendi.
1903’te Tiflis’te Şark-ı Rus gazetesini çıkaran Azerbaycanlı Mehemmedağa Şahtahtlı ile tanıştı, gazetenin idaresinde çalışmaya başladı. 1905’te Şark-ı Rus gazetesi kapandı. 1906 yılında Ömer Faik Numanzade ile birlikte haftalık yayın yapan “Molla Nasreddin” adlı mizah dergisini çıkarmaya başladı, kendisi de bu derginin başyazarlığını yaptı. (Muhtaroğlu 1993: 154).
Celil Memmedguluzade, geçirdiği kalp krizi sonucu 4 Ocak 1932’de Bakü’de vefat etti (Karayev ve Akpınar 2003: 544; Muhtaroğlu 1993: 154).
1889’da öğretmenlik yaptığı yıllarda kaleme aldığı ilk eseri Çay Destgâhı’nı Kişmiş Oyunu, Danabaş Kendinin Ehvalatları adlı eserleri izledi. Nahçıvan’da kız çocuklarının okutulması için faaliyetlerde bulundu (Muhtaroğlu 1993: 153). 1903’te Şark-ı Rus’ta çıkan “Poçt Kutusu” (Posta Kutusu) adlı hikâyesi ile yayın hayatına başladı. 1909’da yazdığı “Ölüler” adlı piyesinde toplumdaki hurafeleri, dini kendi çıkarlarına alet eden din adamlarını ve bu din adamlarının peşinden giden sahtekâr, ikiyüzlü insanları eleştirdi (Akpınar 1994: 61). 1919’da yayımlanan “Anamın Kitabı” adlı piyesinde ana dile yani Azerbaycan diline sahip çıkmanın millî şuurun korunması ve gelişmesi için vazgeçilmez bir vazife olduğu mesajını verdi (Uygur 2005: 17); İran, Rusya ve Osmanlı’nın Azerbaycan toplumuna etkilerinin eleştirisini yaptı.
Kaynakça
Akpınar, Yavuz (1994). Azerî Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Demirez Güneri, Aysun (2009). Celil Memmedguluzade Seçme Hikâyeler - Danabaş Köyü. 2. Baskı (İlk Baskı: 2008). Ankara: Bengü Yayınları.
Karayev, Yaşar; Akpınar, Yavuz (2003). “Mehmedkuluzâde, Celil (1869-1932)".Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. 28, s. 543-545.
Muhtaroğlu, Vilayet (1993). “Celil Memmedquluzâde”. Başlangıcından Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi: Azerbaycan Türk Edebiyatı. C. IV, s. 153-155, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Uygur, Erdoğan (2005). “Celil Memmedguluzade’nin Anamın Kitabı Piyesinde Dil ve Kimlik Şuuru”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi (Turkish Journal of Social Research). S. 3, s. 9-18.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: ARAŞ. GÖR. ZEYNEP ASLANYayın Tarihi: 28.03.2019Güncelleme Tarihi: 24.08.2021
Yayın Tarihi: 28.03.2019Güncelleme Tarihi: 24.08.2021
Güncelleme Tarihi: 24.08.2021
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Poçt Kutusu (Posta Kutusu) | Şark-ı Rus Gazetesi / Tiflis | 1903 | Hikâye |
Usta Zeynal | - / Tiflis | 1906 | Hikâye |
Ölüler | - / Bakü | 1909 | Tiyatro |
Anamın Kitabı | - / Tebriz | 1919 | Tiyatro |
Kamança | - / Tebriz | 1920 | Tiyatro |
Celil Memmedguluzade - Eserleri | ASSR Elmler Akademiyası Neşriyyatı / Bakü | 1966-1967 | Diğer |
Celil Memmedguluzade - Eserleri | ASSR Elmler Akademiyası Neşriyyatı / Bakü | 1982-1985 | Diğer |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Hüseyin Cavid | d. 22 Ekim 1882 - ö. 1944 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Mehemmed, Ağa Şahtahtlı | d. 1846 - ö. 12 Aralık 1931 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | ABBAS ABBASOV | d. 1908 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Abdullah Zühtü | d. 1869 - ö. 29 Mayıs 1925 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Mehmet Emin Yurdakul | d. 13 Mayıs 1869 - ö. 14 Ocak 1944 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Ali Kemal | d. 17 Ekim 1869 - ö. 6 Kasım 1922 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | KARA HACI YUSİF OĞLU | d. 1852 - ö. 1932 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Ahmet Rasim | d. 1865 - ö. 21 Eylül 1932 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | AYŞE | d. 1868/1869 - ö. 30.06.1932 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Celal Sılay | d. 1914 - ö. 07 Eylül 1974 | Meslek | Görüntüle |
11 | Duran Aydın | d. 13 Nisan 1960 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | Pertev Demirhan | d. 1871 - ö. 1964 | Meslek | Görüntüle |
13 | Şahin Mustafov | d. 1938 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Şerif Kemal | d. 27 Şubat 1884 - ö. 22 Aralık 1942 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Cemaliye Sağlam | d. 1966 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | SAİD EMRE, Molla Sadeddin | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | HÂMİDÎ-İ ISFAHÂNÎ, Molla Hâmidî, Mevlânâ Hâmidî, Hâmidî-i İrânî, Hâmidî-i Acem, Hâmidî-i Acemî | d. 1439-40 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | HACI CELİL, Celil Kaplan | d. 10.10.1934 - ö. 17.02.2013 | Madde Adı | Görüntüle |