Madde Detay
Memmedguluzade Celil
Mirza Celil, Mirze Celil, Molla Nasreddin
(d. 22 Şubat 1869 / ö. 4 Ocak 1932)
Azerbaycanlı Yazar, Gazeteci, Fikir Adamı
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Türkiye Dışı)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Nahçıvan’da dünyaya geldi. 1873-1879 yılları arasında Nahçıvan’da medrese eğitimi aldı. Medresede Kur'an okumayı öğrenmesinin yanı sıra Arapça ve Farsça da öğrendi. 1879’da üç sınıflı Rus okulunda öğrenime başladı. 1882-1887 yılları arasında Gürcistan’ın Gori şehrindeki Rus öğretmen okulunun Azerbaycan şubesini (Transkafkaz Müellimler Seminariyası) başarıyla tamamladı. 1887-1897 yılları arasında Uluhanlı, Başnoraşen ve Nehrem’de öğretmenlik yaptı. (Karayev ve Akpınar 2003: 543; Muhtaroğlu 1993: 153). 1897’de kendi isteği üzerine öğretmenlikten ayrıldı ve Nahçıvan’a gidip tercümanlık, dava vekilliği, polis yardımcılığı gibi işlerle meşgul oldu, tiyatroyla ilgilendi.
1903’te Tiflis’te Şark-ı Rus gazetesini çıkaran Azerbaycanlı Mehemmedağa Şahtahtlı ile tanıştı, gazetenin idaresinde çalışmaya başladı. 1905’te Şark-ı Rus gazetesi kapandı. 1906 yılında Ömer Faik Numanzade ile birlikte haftalık yayın yapan “Molla Nasreddin” adlı mizah dergisini çıkarmaya başladı, kendisi de bu derginin başyazarlığını yaptı. (Muhtaroğlu 1993: 154).
Celil Memmedguluzade, geçirdiği kalp krizi sonucu 4 Ocak 1932’de Bakü’de vefat etti (Karayev ve Akpınar 2003: 544; Muhtaroğlu 1993: 154).
1889’da öğretmenlik yaptığı yıllarda kaleme aldığı ilk eseri Çay Destgâhı’nı Kişmiş Oyunu, Danabaş Kendinin Ehvalatları adlı eserleri izledi. Nahçıvan’da kız çocuklarının okutulması için faaliyetlerde bulundu (Muhtaroğlu 1993: 153). 1903’te Şark-ı Rus’ta çıkan “Poçt Kutusu” (Posta Kutusu) adlı hikâyesi ile yayın hayatına başladı. 1909’da yazdığı “Ölüler” adlı piyesinde toplumdaki hurafeleri, dini kendi çıkarlarına alet eden din adamlarını ve bu din adamlarının peşinden giden sahtekâr, ikiyüzlü insanları eleştirdi (Akpınar 1994: 61). 1919’da yayımlanan “Anamın Kitabı” adlı piyesinde ana dile yani Azerbaycan diline sahip çıkmanın millî şuurun korunması ve gelişmesi için vazgeçilmez bir vazife olduğu mesajını verdi (Uygur 2005: 17); İran, Rusya ve Osmanlı’nın Azerbaycan toplumuna etkilerinin eleştirisini yaptı.
Kaynakça
Akpınar, Yavuz (1994). Azerî Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Demirez Güneri, Aysun (2009). Celil Memmedguluzade Seçme Hikâyeler - Danabaş Köyü. 2. Baskı (İlk Baskı: 2008). Ankara: Bengü Yayınları.
Karayev, Yaşar; Akpınar, Yavuz (2003). “Mehmedkuluzâde, Celil (1869-1932)".Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. 28, s. 543-545.
Muhtaroğlu, Vilayet (1993). “Celil Memmedquluzâde”. Başlangıcından Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi: Azerbaycan Türk Edebiyatı. C. IV, s. 153-155, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Uygur, Erdoğan (2005). “Celil Memmedguluzade’nin Anamın Kitabı Piyesinde Dil ve Kimlik Şuuru”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi (Turkish Journal of Social Research). S. 3, s. 9-18.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: ARAŞ. GÖR. ZEYNEP ASLANYayın Tarihi: 28.03.2019Güncelleme Tarihi: 24.08.2021
Yayın Tarihi: 28.03.2019Güncelleme Tarihi: 24.08.2021
Güncelleme Tarihi: 24.08.2021
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Poçt Kutusu (Posta Kutusu) | Şark-ı Rus Gazetesi / Tiflis | 1903 | Hikâye |
Usta Zeynal | - / Tiflis | 1906 | Hikâye |
Ölüler | - / Bakü | 1909 | Tiyatro |
Anamın Kitabı | - / Tebriz | 1919 | Tiyatro |
Kamança | - / Tebriz | 1920 | Tiyatro |
Celil Memmedguluzade - Eserleri | ASSR Elmler Akademiyası Neşriyyatı / Bakü | 1966-1967 | Diğer |
Celil Memmedguluzade - Eserleri | ASSR Elmler Akademiyası Neşriyyatı / Bakü | 1982-1985 | Diğer |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | ABBAS ORDUBADLI/ABBAS DEHRÎ(DEHRİLİ ABBAS), Abbas | d. 1818 - ö. 1932 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Rüstem Behrudi | d. 12 Eylül 1957 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Baba Nimetullah, Nimetullah Nahcıvanî | d. ? - ö. 1514 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | ŞENKAYALI MAHİRÎ, Mahiri Özyün | d. 01.07.1869 - ö. 10.04.1944 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Ali Kemal | d. 17 Ekim 1869 - ö. 6 Kasım 1922 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | AHMET AĞAOĞLU | d. 1869 - ö. 19 Mayıs 1939 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Ahmet Rasim | d. 1865 - ö. 21 Eylül 1932 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | ABBAS ORDUBADLI/ABBAS DEHRÎ(DEHRİLİ ABBAS), Abbas | d. 1818 - ö. 1932 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | BÜLBÜL HOCA/ŞERİFE, Şerife Hanım | d. 1869-1870 - ö. 1932 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Muzaffer Günay | d. Ocak 1956 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | Ece Gamze Atıcı | d. 6 Mayıs 1978 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | Mehmet Hengirmen | d. 1946 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | Gafur Gulam | d. 10 Mayıs 1903 - ö. 1966 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Cambıl Cabayev | d. 1846 - ö. 22 Haziran 1945 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Nikolay Baboğlu | d. 1928 - ö. 2008 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | DEMLÎ/DELİ MOLLA, Hasan Coşkun | d. 1887 - ö. 20.01.1965 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | HÜSEYNÎ, Molla Hüseyin | d. ? - ö. 1737-38 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | MOLLA KASIM | d. 1230 - ö. 1325 | Madde Adı | Görüntüle |