Emin Haki

(d. 16 Ekim 1889 / ö. 1 Nisan 1921)
Şair, yazar, memur
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul Balat’ta doğdu. Babası Aziz Mahmud Hüdaî türbedarı Hafız Hüseyin Avni Efendi’dir. Henüz çocukken babasını kaybetti.İlk öğrenimini Eğrikapı Mekteb-i Rüştiyesi'nde gören Hâkî, zaruretler yüzünden öğrenimine devam edemedi. On beş yaşında Defter-i Hakanî Muhasebe Kalemine çırak alındı. 1909’da Mektubî Kalemine atandı. Yirmi yaşlarında Mevleviliğe bağlandı. Ardından Bektaşiliğe yöneldi ve şair Edib Harabî’nin sohbetlerine katıldı. Daha sonra tekrar Mevlâna’nın ruhaniyetine sığındı (Erbay, Tozlu ve Şimşek, 2005).

İttihat ve Terakki Fırkası’na kaydoldu. Şahit olduğu çıkar çatışmaları sebebiyle partiden ayrıldı. Gönüllü olarak Balkan Harbi’ne katıldı. Birinci Dünya Savaşı’nda tekrar askere çağrıldı. 46. Fırkayla cepheye gitti. Mütarekenin imzalanması ve savaşın sona ermesi üzerine 1918'de terhis edildi.

Birinci Dünya Savaşı'nın bitişiyle terhis olup memuriyete dönen Hâkî, 1 Nisan 1921'de veremden öldü. Cenazesi, Üsküdar’da Haşim Baba dergâhı haziresinde Mevlevi şeyhlerinden şair Ahmed Rasima Dede’nin ayak ucuna defnedildi.

İlk kalem denemelerini Rüşdiye’de öğrenci olduğu yıllarda yapar. Yakın dostu İhsan Mahvî’nin tespitiyle, sadece iptidai tahsiline rağmen, harikulâde zekâsı Emin Hâkî’yi bir şair olarak yetiştirmiştir (1921, s. 11). Hâkî, 29 Mayıs 1913'te ilk sayısı yayımlanan Mektepli dergisinin “sermuharriri” (başyazarı) olarak görev yapar. Dergide şiirleri ve çocuklara yönelik ibretli hikâyeleri yayımlanır.

Balkan Savaşı sırasında yazdığı ve annesine ithaf ettiği “Vaveylâ-yı Teessür” adlı şiir, Emin Hâkî’nin vatan aşkını dile getiren örneklerden biridir. Daha önce Namık Kemal’in "Vaveylâ" şiirinde rastlanan “anne vatan” tasavvuru, Emin Hâkî’nin şiirinde de ifadesini bulur. “Vâveylâ-yı Teessür”, kanla yıkanan vatan manzarası karşısında Emin Hâkî’nin samimi feryadıdır (Erbay Tozlu ve Şimşek, 2005). Altı şiirin yer aldığı İkaz adlı tek şiir kitabında millî edebiyatın ve Mehmed Akif tarzı realist tavrın takipçisidir. Bu yönüyle o, şiirde sosyal muhtevayı ve faydayı öne çıkaran bir şairdir.

Millî Hikâyeler Kütüphanesi'nin ilk kitabı olarak yayımlanan Tassubun Neticesi Yahut Farmason Çocuk ise dönemin sosyal sorunlarına ışık tutan hikâyelerden oluşur.

Kaynakça

Emin Hâkî (1911). İkaz, İstanbul: Artin Asaduryan ve Mahdumları Matbaası, 1911

Emin Hâkî (1914). Taassubun Neticesi Yahut Farmason Çocuk, İstanbul: Şirket-i Mürettibiye Matbaası.

Erbay, Erdoğan, Tozlu, Selahattin, Şimşek, Tacettin (2005). Potin ve Şiir-Emin Hâki'nin Hayatı ve Eserleri, Erzurum: Suna Yayınları.

İnal, İbnülemin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri, c.1, İstanbul: Dergâh Yayınları.

Selçuk, Hayri (1979). Emin Hâkî, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, c.3, İstanbul: Dergâh Yayınları.

İhsan Mahvi (1921). Emin Hâkî, Mahfil, nr. 13.

Yaşar Şadi (1921). Dümû-ı Teessür, Mahfil, nr. 19

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ TACETTİN ŞİMŞEK
Yayın Tarihi: 28.11.2019
Güncelleme Tarihi: 31.10.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
İkazArtin Asaduryan ve Mahdûmları Matbaası / İstanbul1911Şiir
Taassubun Neticesi Yahut Farmason ÇocukŞirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1914Hikâye
Taassubun Neticesi Yahut Farmason Çocukİkinci Adam Yayınları / İstanbul2018Hikâye

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1BELİĞ, Güreşçi-zâde / Kirişci-zâde Hâfız Abdullah Efendid. ? - ö. Mayıs-Haziran 1716Doğum YeriGörüntüle
2İbnürrefik Ahmet Nurid. 03 Mart 1867 - ö. 06 Mart1935Doğum YeriGörüntüle
3Yeşim Eyüboğlud. 18 Kasım 1965 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4MAHTUMÎ/ŞEVKÎ, Şevki Yazıcıd. 1888/1889 - ö. 1947Doğum YılıGörüntüle
5Yakup Kadri Karaosmanoğlud. 27 Mart 1889 - ö. 13 Aralık 1974Doğum YılıGörüntüle
6İsmail Hami Danişmendd. 1889 - ö. 12 Nisan 1967Doğum YılıGörüntüle
7NAZMÎ, Ali (Şirvanlı)d. 1858 - ö. 1921Ölüm YılıGörüntüle
8Ziya (Trabzon)d. 1858 - ö. 28 Ocak 1921Ölüm YılıGörüntüle
9DERTLİ CELAL, Kul Celal, Mursaloğlu Haydar Celald. 1895 - ö. 1921Ölüm YılıGörüntüle
10Melek Özlem Sezerd. 21 Aralık 1971 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Hüseyin Kazım Kadrid. 1870 - ö. 17 Ocak 1934MeslekGörüntüle
12Sezai Solellid. 1914 - ö. 1979MeslekGörüntüle
13Yılmaz Dokuzoğuzd. 1887 - ö. 04 Ekim 1977Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Mustafa Celal Emremd. 1900 - ö. 1980Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Ali Şadid. 1873 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16EMÎNÎ, Alaybeyi-zâde Mekkî Mehmed Emîn Efendid. 1611-12 - ö. Haziran-Temmuz 1680Madde AdıGörüntüle
17HÂKÎ, Hâkî-i Gelibolîd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18HÂKÎ, Mehmed Efendid. 1758-59 - ö. 1831-32Madde AdıGörüntüle