FAZÎL, Cemâl-zâde Fazîl Çelebi b. Zenbilli Ali Efendi

(d. 920/1514 - ö. 991/1583)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul’da doğdu. Kanûnî Sultan Süleyman devrinin meşhur şeyhülislamı Zenbilli Ali Cemâlî Efendi’nin oğludur. Tahsilini İstanbul’da tamamladıktan sonra ilk olarak 944/1538’de Bursa Yıldırım Medresesi’ne, 948/1542 yılında Edirne Halebiye Medresesi’ne müderris olarak atandı. Daha sonra Sahn-ı Seman ve Ayasofya medreselerinde müderrislik yaptı. 960/1553 yılında Bağdat kadılığına, bir yıl sonra da Halep kadılığına atandı. Bu görevinden azledilip 962/1555 yılında Şehzade Medresesi’ne müderris olarak atandı. 968/1561’de atandığı Mekke kadılığından 970/1563 yılında emekli oldu. 982/1574 yılında III. Murad’ın kendisine teklif ettiği kazaskerlik görevini reddeden Fazîl Çelebi, sonrasında Hamid Efendi’nin vefatı üzerine boşalan şeyhülislamlık görevini de kabul etmedi. Emekliliği döneminde kendisini eğitim ve öğretim faaliyetlerine adadı. Aralarında şeyhülislam Sun’ullah Efendi’nin de bulunduğu birçok âlim yetiştirdi. Ölmeden önce kitaplarının tümünü Fatih Kütüphanesi’ne bağışladı. Muharrem 991/1583 senesinde vefat eden Fazîl Çelebi’nin mezarı Zeyrek’te babasının kabrinin yanındadır. Fazîl Çelebi’nin defni esnasında anlatılan bir rivayete göre; vefatından 59 yıl geçmesine rağmen babasının ayaklarının hala bozulmamış olarak görünmesi oradakileri hayrete düşürmüştür (Özcan 1989: 243). Fazîl Çelebi, âlim, dindar, iyi huylu bir kişi ve yetkin bir şair idi. Daha çok dinî konularda yazdığı eserleri şunlardır: Tenviü’l-usûl fî İlmi’l-usûl, Avnü’r-râiz fî İlmi’l-Ferâiz, Şerh-i Şerîfe, Hâşiye-i Vâfiye, Muhtasar Kâfiye, Sahih-i Buhârî Ta’likâtı, Câmiü’l-Füsûleyn, Mesâil-i Evsiyâ ve dört ciltlik Zamânât (Özcan 1989: 246; Koca 1996: 207).

Kaynakça

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmânî. C.2. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. 540.

Bursalı Mehmed Tâhir (1333). Osmanlı Müellifleri. C.2. İstanbul.

Koca, Ferhat (1996). "Fudayl Çelebi, Zenbillizâde". İslâm Ansiklopedisi. C. 13. İstanbul: TDV Yay. 207. 

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i NâilîDîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C.II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Özcan, Abdülkadir (hzl.) (1989). Nev'izade Atayi, Şakaik-i Nu'maniye ve Zeyilleri. C. 5. İstanbul: Çağrı Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. KADRİ HÜSNÜ YILMAZ
Yayın Tarihi: 02.04.2014
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020

Eserlerinden Örnekler


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ÜLFETÎ, Mehmed Çelebi Ülfetî Efendid. ? - ö. 1645-46Doğum YeriGörüntüle
2Turgay Kantürkd. 01 Ocak 1961 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3CÂMÎ, CÂMÎ BEYd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4MEHMED, Mehmed Paşa b. Eğri Abdîd. 1514 - ö. 1566Doğum YılıGörüntüle
5ÂDİL, Şâh Tahmâsb, Şâh Tahmâsd. 22 Şubat 1514 - ö. 14 Mayıs 1576Doğum YılıGörüntüle
6MEYLÎ, Bayram-zâde Zekeriyya Efendid. 1514 - ö. 1592Doğum YılıGörüntüle
7FERÎDÛN, Ahmed Feridûn Bey, Ferîdûn Ağad. ? - ö. 1583Ölüm YılıGörüntüle
8CEMÂLÎ, Defterdâr-zâde Ahmed Cemâlî Çelebid. ? - ö. 1583Ölüm YılıGörüntüle
9HİDAYET ÇELEBİd. ? - ö. 1583/84Ölüm YılıGörüntüle
10UŞŞÂKÎ, Uşşâkî Efendid. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
11KABÛLÎ, Gedizlid. 1523? - ö. 1591/92MeslekGörüntüle
12NÂ’İL, Abürrahîm Nâ’il Efendid. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
13MÂNÎd. ? - ö. 1598-99Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14ALÂYÎ, Acem Alâyî Çelebid. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15SAFVETÎ, Şeyh Seyyid Ali Safvetî Efendid. ? - ö. 1596Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16NECMÎ, Necmî-i Rûmîd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17VÂLİHÎ, Kurd-zâde Şeyh Vâlihî Efendid. ? - ö. 1585Madde AdıGörüntüle
18ZEYNÎ, Şeyh Mehmed Zeynî b. Mehmed Hamdullah Efendid. 1491-92 - ö. 1569-70Madde AdıGörüntüle