Madde Detay

Mustafa Haşim Bey ve Gülfem Mukaddes Hanım’ın üçüncü çocuğu olarak İstanbul’da dünyaya gelen Ziya Hanhan’ın ilk adı, Ahmet’tir. Anne ve babası aslen Ordu’nun Ünye ilçesindendir. Aile, bir hukukçu olan Mustafa Haşim Bey’in görevi dolayısıyla birçok farklı şehirde bulundu. Mustafa Haşim Bey, 1912'de Manastır Baş Müddeiumumisi olarak görev yaptığı sırada bir suikaste uğrayarak şehit edildi. Bu hadisenin ardından Gülfem Mukaddes Hanım çocukları ile birlikte Ünye’ye döndü (Gülay Hanhan, Kişisel İletişim, 7 Mart 2019).

Ziya Hanhan; ilköğrenimini Ünye, ortaöğrenimini İstanbul’da tamamladıktan sonra Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden mezun olarak hâkim oldu (Huyugüzel 2000: 601). 1936'da Meliha Hanım ile evlendi ve bu evlilikten Suna, Gülay ve Haşim adını verdikleri üç çocukları oldu. Kahramanmaraş, Konya Ereğli ve Tire’de sorgu hâkimliği görevinde bulundu. Ardından İstanbul ve İzmir bölgeleri iş müfettişliği görevine getirildi. Bu görevden ayrıldıktan sonra İzmir’de avukatlık yapmaya başladı (Gülay Hanhan, Kişisel İletişim, 7 Mart 2019). 1947-1948 tarihleri arasında Eşref adlı bir mizah gazetesi çıkardı (Huyugüzel 2000: 601). 1947'de Demokrat İzmir gazetesinde fıkra muharrirliği yapmaya başladı. Bu gazetede Şehirden Notlar, Damlalar, Günün İlhamları, Hergün 24 Saat, Bugün de Bu ve İnsaf Be Paşam adlı sütunlarda siyasî ve mizahî yazıları yayımlandı.

18 Haziran 1956 tarihinde Demokrat İzmir gazetesinde yayımlanan “İnsaf Be Paşam” başlıklı fıkrasında dönemin Başvekili Adnan Menderes aleyhinde neşriyatta bulunduğu iddiası ile gazetenin sahibi Adnan Düvenci ve yazı işleri müdürü İlhan Esen ile birlikte yargılandı. Bu dava sonucunda bir yıl hapis ile 3000 lira para cezasına çarptırıldı ve avukatlık mesleğinden men edildi. 4 Nisan 1957’de girdiği hapishaneden 4 Nisan 1958’de tahliye edildi ve aynı gazetede yazmaya devam etti (Demirci vd. 2018: 155-164). Demokrat İzmir gazetesinde yayımladığı bazı yazılarını 1959'da İnsaf Be Paşam! adlı kitapta topladı. 1960 yılında avukatlık ruhsatnamesini yeniden aldı. 1961-1965 yılları arasında XII. yasama döneminde CHP İzmir milletvekilliği görevinde bulundu ve Ankara’da yaşadı (Gülay Hanhan, Kişisel İletişim, 7 Mart 2019). 1962’de kısa bir süre Sabah Postası gazetesinde Günlerin Getirdiği adlı sütunda yazdı.

Milletvekilliği görevinin bitmesinin ardından ailesi ile birlikte İstanbul’a yerleşti ve burada bir süre avukatlık yaptı (Gülay Hanhan, Kişisel İletişim, 7 Mart 2019). 1966-1969 yılları arasında Tarih Konuşuyor adlı aylık tarih mecmuasında makaleleri yayımlandı. Bu mecmua dışında Yeni İstanbul gazetesi için tarihî konularda yazılar yazdı. Oruç Reis, 10 Meşhur Meydan Savaşımız, İstanbul’un Fethi adlı yazıları gazetenin ilavesi olarak yayımlandı.

26 Temmuz 1977 tarihinde Tekirdağ'ın Şarköy ilçesinde hayatını kaybetti ve Silivrikapı Mezarlığı'na defnedildi (Gülay Hanhan, Kişisel İletişim, 7 Mart 2019).

İlk şiirlerini 1940-1942 tarihleri arasında Tire Halkevi tarafından bazen iki bazen de üç aylık periyotlar hâlinde yayımlanan Küçük Menderes’te; ilk şiir kitabını 1940 yılında Eski Rüyalar adıyla İstanbul’da yayımladı. Bu şiirlerinde halk edebiyatı geleneğinden yararlanarak millî ve destansı unsurları yoğun olarak kullandı ve aynı zamanda tabiat ile memleket sevgisini bütünleştirdi. Bu tarihten sonra fıkra muharrirliğine yönelerek uzun bir süre edebî bir türde eser yayımlamadı.

Ziya Hahnan, 1940’lı yıllarda Tire’de sorgu hâkimliği yaparken Millî Mücadele döneminde vatanseverliği ile tanınmış bir Kuvayı Milliye kahramanı olan Gökçen Efe ile ilgili yöre halkından birçok anlatı duydu. Bu anlatılardan esinlenerek Gökçen Efe’nin hayatını şiir formunda kaleme aldı ve 1941 yılından itibaren bu şiirleri Küçük Menderes dergisinde yayımladı. 1969 yılında ise Gökçen Efe için yazdığı tüm şiirleri birleştirerek Efeler Şahlanıyor (Gökçen Efe) adıyla ikinci şiir kitabı olarak neşretti (Özsarı 2003: 573). Aynı eseri 1972'de Dağdaki Işık (Gökçen Efe) adıyla yeniden düzenleyerek okuyucularıyla buluşturdu. Bu eserde Gökçen Efe’nin hayatını ve kahramanlığını destansı bir üslupla anlattı. Tarih Konuşuyor adlı mecmua için kaleme aldığı makaleleri incelendiğinde aynı zamanda bir tarih araştırmacısı da olduğu görülen Ziya Hanhan, 1969’dan itibaren tarihî romanlar yayımlamaya başladı. İlk romanı Denizler Delisi, 15. yüzyıl Türk denizciliğini ve leventlerin Marmara, Ege, Akdeniz ve Karadeniz sularında yaşadıkları maceraları işlediği dizi romanın aynı zamanda ilk kitabı oldu. Bu dizideki diğer romanlar sırasıyla Midilli Önlerinde (1969), Doğan Reis (1970) ve Başın Sağolsun Akdeniz (1971)’dir. 1970 yılında yayımladığı Korsan Avcısı adlı romanında 14. yüzyılda Saruhanoğulları Beyliğinde yaşayan Çoban Ese adlı kahraman bir denizcinin maceralarını işledi. 17. yüzyıl sonlarında Sakız Adası’nın Venedik donanması tarafından ele geçirilişi, Osmanlı donanmasının adanın kontrolünü yeniden ele alma teşebbüsleri ve bu teşebbüslerin neticesinde elde ettiği zaferi anlattığı Kurt Hasan adlı romanını 1971'de okuyucularıyla buluşturdu. Aynı yıl Tarih Boyunca Ünlü Türkler adlı biyografi eserini neşretti. Fetret döneminde geçen Baltaoğlu Bizans’ta adlı romanı 1971 ve bu romanın devamı olan Baltaoğlu ve Karapapaz’ı 1973 yılında yayımladı. 1975 yılında ise 19. yüzyılda İzmir’de yaşamış bir efe olan Ger Ali’nin hayatını anlattığı Kanlı Tütün adlı romanını okuyucularıyla buluşturdu.

Türk tarihine ve özellikle Türk denizcilik tarihine özel bir ilgisi olan Ziya Hanhan, yaptığı birçok araştırma neticesinde çeşitli tarihî dönemlerle ilgili elde ettiği bilgileri yorumlayarak hem gerçek hem itibarî şahısları ihtiva eden macera ağırlıklı romanlar kaleme aldı. Yalın bir olay örgüsüne sahip romanlarında buna koşut olarak dil de oldukça sade ve anlaşılırdır. Yazar, genellikle günlük konuşma dilinin hususiyetlerini kullanmasına rağmen bazı romanlarında yer alan diyaloglarda romanın geçtiği dönemin dil hususiyetlerini taklit etti ve tabiat tasvirlerinde sanatkârane bir üslubu tercih etti. Aynı zamanda anlatımını zenginleştirmek ve güçlendirmek için atasözleri, deyimler, veciz sözler ve türkülere sıklıkla yer verdi.