İSMAİL

(d. 1239/1820 - ö. 1289/1870)
Tekke Şairi
(Tekke / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı İsmail olan Âşık İsmail, Çorum iline bağlı Alaca ilçesinin Karakaya köyünde 1820 yılında doğmuştur. Babası yoksul bir çiftçidir. Kendisi de uzun yıllar çiftçilik ve çobanlık yapmıştır. Rivayetlere göre Âşık İsmail ümmidir. Âşığın hamisi yoktur. Cahit Öztelli başta olmak üzere âşığın hayatı hakkında araştırma yapan birçok araştırmacı yeterli bilgiye ulaşamadıklarını belirtmektedir (Öztelli 1973: 287). Âşık İsmail, bir gün köyün bağ yolunda gezerken bir atlıya rast gelir. Bu atlının ulu bir kişi olduğunu hemen anlar. Atlıların kendisine Tanrı durağını göstermesini ister. Atlı hızla atını sürerken İsmail’e Tanrı'yı kendisinin bulacağını söyler ve hızla uzaklaşır (İvgin 1979: 19) Bir gün bir çalının dibinde uyurken rüyasında Hacı Bektaş sülalesinden Şeyh Feyzullah’ı görür. Şeyh Feyzullah kendisine bir kadeh şarap verir. İşte o günden sonra İsmail âşık olur ve deyişlerine başlar. Bir gece Tanrı'yı aramak için dolaşmaya çıkar, değirmenin suyunu atlarken düşer. Büyük bir söğüt ağacının dibinde 1870'te vefat eder ve köyünde toprağa verilir (İvgin 1979: 19).

Âşık İsmail, Alevilik geleneğinden etkilenmiştir. Şiirlerinde Alevilik ile ilgili konuları işler. Ayrıca şiirlerde tasavvuf etkisini görmek de mümkündür. Dili son derece sade ve akıcıdır. Âşığın toplam kaç şiiri olduğu bilinmemektedir. Âşığın şairlik konusunda kimden etkilendiği bilinmemektedir; ancak Hacı Bektaş Veli, Pir Sultan Abdal ve diğer büyük Alevi önderlerinin deyişlerinde kullandığı dil ve hitabet şeklinin izlerini şiirlerinde görmek mümkündür. Âşığın kendinden sonra gelen yöre Alevi âşıkları üzerinde bir etkisinin olup olmadığı ise bilinmemektedir (İvgin 1979: 19).

 

Kaynakça

İvgin, Hayrettin (1979). “Âşık İsmail”. Sivas Folkloru. 72-73: 19-21.

Öztelli, Cahit (1973). Bektaşî Gülleri. İstanbul: Milliyet Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. TURGAY KABAK
Yayın Tarihi: 21.12.2013
Güncelleme Tarihi: 08.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Deyiş

Bu benim halim nice olur Allah

Yetiş imdadıma üşüdüm vallah

Kendin gelmez isen yardımın yolla

Kara bulut selam söyle pîrime

 

Kış günü bitmiyor bu uzak yollar

Aşığın mekânı gurbet iller

İsmini zikreden ağızda diller

Kara bulut selam söyle pirime

 

Üşüdü soğuktan yandı yüzlerim

Kapandı kirpikler görmez gözlerim

Bu nasıl soğuktur tutmaz dizlerim

Kara bulut selam söyle pirime

 

Eser soğuk bu garibi üşüdür

Kaynattı garibi şimdi pişirir

Garip İsmail’i ele düşürür

Kara bulut selam söyle pirime

 İvgin, Hayrettin (1979). “Âşık İsmail”. Sivas Folkloru. 72-73: 20.


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1OLGUNÎ, Hüseyin Gündoğand. 1940 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2SEFİL ALİd. 1847 - ö. 1907Doğum YeriGörüntüle
3Sait Madend. 3 Mayıs 1931 - ö. 19 Haziran 2013Doğum YeriGörüntüle
4OSMAN SELÂHADDÎN DEDEd. 1820 - ö. 1886Doğum YılıGörüntüle
5NAZİFÎ, İsmaild. 1820 - ö. 1889-1890Doğum YılıGörüntüle
6HİKMETÎ, Mehmetd. 1820 - ö. 1899/1911/1914?Doğum YılıGörüntüle
7TAHSÎNd. ? - ö. 25 Mayıs 1870\'te hayattaÖlüm YılıGörüntüle
8DİDARÎd. ? - ö. 1870Ölüm YılıGörüntüle
9MUHTÂCÎ, Hasand. ? - ö. 1870?Ölüm YılıGörüntüle
10MİHMANÎ/YÜZBAŞIOĞLU, Hasan Yıldırımd. 1914 - ö. 1986MeslekGörüntüle
11ZÂHİRÎ, Halil Halıcıd. 1905 - ö. ?MeslekGörüntüle
12VAHDETÎ, Mehmedd. 1834 - ö. 1894MeslekGörüntüle
13HALİM BABAd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14DÜRRÎ, Alid. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15KÂMİLÎ/HASAN, Hasand. 1841 - ö. 1916Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16FÎRÛZ, Muhammed Rahîm Sânîd. 1847 - ö. 1910Madde AdıGörüntüle
17KAYDÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18HÂFIZ, Hasırcı-zâde Hâfız Mehmed Ağad. 1803 - ö. 1887Madde AdıGörüntüle