İSMAİL

(d. 1239/1820 - ö. 1289/1870)
Tekke Şairi
(Tekke / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı İsmail olan Âşık İsmail, Çorum iline bağlı Alaca ilçesinin Karakaya köyünde 1820 yılında doğmuştur. Babası yoksul bir çiftçidir. Kendisi de uzun yıllar çiftçilik ve çobanlık yapmıştır. Rivayetlere göre Âşık İsmail ümmidir. Âşığın hamisi yoktur. Cahit Öztelli başta olmak üzere âşığın hayatı hakkında araştırma yapan birçok araştırmacı yeterli bilgiye ulaşamadıklarını belirtmektedir (Öztelli 1973: 287). Âşık İsmail, bir gün köyün bağ yolunda gezerken bir atlıya rast gelir. Bu atlının ulu bir kişi olduğunu hemen anlar. Atlıların kendisine Tanrı durağını göstermesini ister. Atlı hızla atını sürerken İsmail’e Tanrı'yı kendisinin bulacağını söyler ve hızla uzaklaşır (İvgin 1979: 19) Bir gün bir çalının dibinde uyurken rüyasında Hacı Bektaş sülalesinden Şeyh Feyzullah’ı görür. Şeyh Feyzullah kendisine bir kadeh şarap verir. İşte o günden sonra İsmail âşık olur ve deyişlerine başlar. Bir gece Tanrı'yı aramak için dolaşmaya çıkar, değirmenin suyunu atlarken düşer. Büyük bir söğüt ağacının dibinde 1870'te vefat eder ve köyünde toprağa verilir (İvgin 1979: 19).

Âşık İsmail, Alevilik geleneğinden etkilenmiştir. Şiirlerinde Alevilik ile ilgili konuları işler. Ayrıca şiirlerde tasavvuf etkisini görmek de mümkündür. Dili son derece sade ve akıcıdır. Âşığın toplam kaç şiiri olduğu bilinmemektedir. Âşığın şairlik konusunda kimden etkilendiği bilinmemektedir; ancak Hacı Bektaş Veli, Pir Sultan Abdal ve diğer büyük Alevi önderlerinin deyişlerinde kullandığı dil ve hitabet şeklinin izlerini şiirlerinde görmek mümkündür. Âşığın kendinden sonra gelen yöre Alevi âşıkları üzerinde bir etkisinin olup olmadığı ise bilinmemektedir (İvgin 1979: 19).

 

Kaynakça

İvgin, Hayrettin (1979). “Âşık İsmail”. Sivas Folkloru. 72-73: 19-21.

Öztelli, Cahit (1973). Bektaşî Gülleri. İstanbul: Milliyet Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. TURGAY KABAK
Yayın Tarihi: 21.12.2013
Güncelleme Tarihi: 08.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Deyiş

Bu benim halim nice olur Allah

Yetiş imdadıma üşüdüm vallah

Kendin gelmez isen yardımın yolla

Kara bulut selam söyle pîrime

 

Kış günü bitmiyor bu uzak yollar

Aşığın mekânı gurbet iller

İsmini zikreden ağızda diller

Kara bulut selam söyle pirime

 

Üşüdü soğuktan yandı yüzlerim

Kapandı kirpikler görmez gözlerim

Bu nasıl soğuktur tutmaz dizlerim

Kara bulut selam söyle pirime

 

Eser soğuk bu garibi üşüdür

Kaynattı garibi şimdi pişirir

Garip İsmail’i ele düşürür

Kara bulut selam söyle pirime

 İvgin, Hayrettin (1979). “Âşık İsmail”. Sivas Folkloru. 72-73: 20.


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ADİL FİGANİ, Adil Çiçekd. 1944 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2ÇELEBİ, Çelebi Karayünlüd. 1948 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3TESLİM ABDAL, Mehmedd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4RÂKIM, Giritli-zâde Abdülazîz Râkım Beyd. 1820 - ö. 1883Doğum YılıGörüntüle
5PİR MEHDİd. 1820 - ö. 1895Doğum YılıGörüntüle
6ÂSAF, Diyarbakırlıd. 1820 - ö. 1859Doğum YılıGörüntüle
7HIDIR BABAd. 1770 - ö. 1870Ölüm YılıGörüntüle
8Mirza Kâzım Beyd. 1802 - ö. 27 Kasım 1870Ölüm YılıGörüntüle
9DİDARÎd. ? - ö. 1870Ölüm YılıGörüntüle
10MUSTAFAd. ? - ö. 1871MeslekGörüntüle
11VAHDETÎ, Mehmedd. 1834 - ö. 1894MeslekGörüntüle
12HIFZÎd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
13HÜSEYİN, Seyit Ağad. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14HASAN ÂLİMd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15RÛHÎ, Abdülkerim Ruhi Efendid. 1840 - ö. 1905Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16VAHÎDÎ, Vahîdî Çelebid. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17MÜCEDDİDÎ, Baban-zâde Mehmed Paşa, Bağdatlıd. ? - ö. 1833Madde AdıGörüntüle
18İSMAİL, İsmail Cevizcid. 1954 - ö. ?Madde AdıGörüntüle