Madde Detay

Ömer Bal, 1916’da o dönem Trabzon’un Of ilçesine, sonra Çaykara’ya bağlı Eğridere (Gorgoras) köyünde doğmuştur. Ömer Bal, kişisel bilgilerini “Çocuk memede emer/sardım belime kemer/İsmim Baloğlu Ömer/Künyemi yazıyorum” ve “Yüreğimden paslıyım/sevdaluğa aslıyım/Kendim Gorgoras’lıyım/Benim ile uğraşman” dizelerinde de dile getirir (Duman 1995: 99; Duman 2011: 200-212; Çakır 2019a). Ömer Bal, Erzurum, Manisa Akhisar gibi yerlerde kalaycılık, hızarcılık yapar. Mustafa Bal, babası için “babamın lakabı korkuluk idi, köyde ondan uzun adam yokti” der. Ömer Bal’ın annesinin adı Gülişan’dır. Kendisi dışında Ayşe ve Hasan adında iki kardeşi olur, fakat Hasan bir kaza sonucu ölür. Ömer Bal’ın ise iki eşi vardır. Nezife Hanım’dan altı tane, Fatma Gülşişe Hanım’dan yedi tane çocuğu olur. Toplam on üç çocuğu olan âşığın şuanda beşi hayattadır. Yörede tanınan ve çok sevilen meşhur âşık Mustafa Bal, küçük eşi Fatma’dandır. Ömer Bal, hem Türkçe hem Rumca türküler söylerdi. Saz çalıp türkü söyler (Çakır 2019a). Yörede yapılan atışmalara katılır, şiirler, özellikle destanlar söyler. Âşık, destanlarını ve bazı atışmalarını eski yazıyla yazar. Ömer Bal, 1947’de Ordu’ya kalaycı olarak çalışmaya gider. Bal, Çaykaralı Âşık Mustafa Bal’ın babası olup baba-oğul atışmaları mevcuttur. Ayrıca halk şairi Mikdat Bal, torunudur. Ömer Bal, 1966’da vefat etmiştir (Duman 1995: 99; Duman 2011: 200-212; Çakır 2019a). Mezarı Çaykara’da Gorgaras köyünde aile mezarlığındadır (Çakır 2019a).

Mustafa Duman, Ömer Bal’ın destanlarından üç tanesine çalışmasında yer verir. Bu destanları Mustafa Bal’dan aldığını ifade eder. Ömer Bal’ın destanları ilk defa burada yayımlanmıştır. İlk destanında Ömer Bal, 1950’li yılların başında Demokrat Parti iktidarını eleştirir. İkinci destan bir yaş destanı. Üçüncü destan ise bağırsak ameliyatından sonra başbakan Adnan Menderes’e durumu anlatan ve ondan yardım istediğini belirten bir mektup destandır (Duman 1995: 99-105). Bal, Ahmet Durgun (Mahnida) öldüğünde onun için ağıt yazar. Ağıt geleneksel örneklerde rastlanıldığı gibi ölenin ağzından yazılmıştır. Âşık, ayrıca hapise düşen arkadaşına 1941’de şiir mektubu yazar (Duman 2011: 202-300). Bal, şiirlerinin tamamını hece ölçüsü ve sade bir dille yazmıştır. Halk bilimi ve âşık edebiyatı özelinde onun önemi, atışma geleneğinde gösterdiği maharette aranmalıdır.

Çaykara’nın tanınmış araştırmacısı köy şairlerinden Mahnida Ahmet (Ahmet Durgun) kendisi gibi şair olan Humbaloğlu Ömer ile (Ömer Bal) zaman zaman atışır. Çaykara’nın tanınmış köy şairi Ömer Bal’ı atışmalarda Zekiye adında bir kadın hariç kolay kolay alt edemezlerdi. Zekiye Gorgoras’a bir saatlik yolda, daha yukarıda olan Çuroş köyündendir. Zekiye, 1934’te Gorgoraslı Humbaloğlu Ömer ile atışır. Ayrıca Ömer Bal’ın Ahmet “Kuskar” lakaplı Ahmet Akyüz ile “Yedim peynir malezi” darb-ı meseline dönüşen meşhur atışması vardır. Bu atışmada Ömer Bal’ın Korkuluk lakabını kullanması dikkate değerdir (Duman 1995: 99; Duman 2011: 200-212; Çakır 2019b).