Server R. İskit

M. Server, Fani, Sinameki Efendi, Server Rifat, Zaparta
(d. 8 Nisan 1894 / ö. 18 Nisan 1975)
Gazeteci, yazar
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Tam adı Mehmet Server Rifat İSKİT'tir. "M. Server", "Fani", "Sinameki Efendi", "Server Rifat", "Zaparta" imzalarını da kullandı. Fatma Hasene Hanım ile Yüzbaşı Mehmet Rifat Bey'in oğlu olarak İstanbul'da dünyaya geldi. Eyüp'te bulunan Maşrık-ı Füyuzat Mektebinin ilk (1906) ve orta (1909) kısmında okudu. Vefa Lisesinin son sınıfından ayrılarak sınavla Tatbikat-ı Baytariye Mektebine girdi; mezuniyetinin (1913) ardından Muş'a atandı. I. Dünya Savaşı'nda asteğmen rütbesiyle Kafkas Cephesi'nde savaştı (1914-19). Kurtuluş Savaşı sırasında Anadolu'ya geçerek Karaman ve Konya'da baytar olarak çalıştı; Adana ve Afyon cephelerinde görev yaptı. 1924'te Konya Vilayeti Matbaası müdürlüğüne getirildi. Matbuat Umum Müdürlüğü'nde (1926-27), muhabir ve gece sekreteri olarak Hakimiyet-i Milliye gazetesinde (1927-29), Ankara Belediyesi'nde (1929-31) çalıştı. 1934'te yeniden girdiği Matbuat Umum Müdürlüğü'nde raportör, müşavir ve müdür olarak görev yaptı ve emekli oldu (1954). Bir süre İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Gazetecilik Enstitüsü'nde basın tarihi dersleri verdi (1950-51). Kendi kurduğu İskit Yayınevi'ni yönetti (1944-64). Evli ve bir çocuk babasıydı. Sahrayıcedit Mezarlığı'nda gömülüdür.

Server İskit, 1911 yılında Vefa Lisesinde öğrenciyken "M. Server" imzasıyla mizah dergisi Gıdık'ta karikatürler çizerek basın dünyasına adım attı. Daha sonra Gece Kuşu dergisinde mizah yazıları yazdı. Muş'ta bulunduğu sırada Peyam gazetesinin muhabirliğini yaptı. I. Dünya Savaşı sırasında Kayseri vilayet gazetesinde (1916), Kurtuluş Savaşı sırasında Mecmua-ı Fünun'da (1921) yazdı. Bu dönemin en önemli gazetelerinden olan ve Konya'da çıkan Babalık'ta "Fani", "Sinameki Efendi" ve "Server Rifat" imzalarıyla yazdı, bu gazetenin yayın müdürlüğünü yürüttü (1921-24). Konya'da Hedef (tek sayı, 12 Mayıs 1924), Ankara'da Ankara (59 sayı, 6 Ocak-8 Mart 1927) gazetelerini ve Matbuat Umum Müdürlüğü'ndeki memurluğu sırasında Radyo dergisini (60 sayı, 15 Aralık 1941-1 Aralık 1944) çıkardı. Son Posta, Yeni Asır, Yeni Adana gazetelerinin Ankara muhabirliğini yaptı. Milliyet, Tasvir-i Efkar gazetelerinde yazıları yayımlandı. İskit Yayınevi'ni kurduktan sonra Aylık Ansiklopedi'yi (ilk seri 60 fasikül, 1944-49; ikinci seri 12 sayı, 1949-50), Resimli Tarih Mecmuası'nı (84 sayı, 1 950-56) ve Resimli Yeni Tarih Dergisi'ni (45 sayı, 1957-60) çıkardı. İskit Yayınevi'ni kapattıktan (1964) sonra da Hürriyet ve Yeni Gazete'de yazmayı sürdürdü. Yayımcılığının yanı sıra basın tarihi üzerine çalışmalarıyla Selim Nüzhet Gerçek'le birlikte bu alanın önde gelen isimleri arasında yer aldı (Yalçın, 2010: 548).

Kaynakça

Birinci, Ali (1996). "Server İskit", Kebikeç, S. 3 (1996), ss. 57-66.

Türk Dünyası Edebiyatçılar Ansiklopedisi (2002). "Server İskit" maddesi, C.4, s. 419, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay.

Yalçın, Murat (Ed., 2010). Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi, 3. Baskı, C.1, S. 548, İstanbul: Yapı Kredi Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. İSMAİL ALPER KUMSAR
Yayın Tarihi: 14.09.2018
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Kadınlar DuymasınSühulet Matbaası / İstanbul1933Diğer
Dünya Matbuatına Bir BakışBasın Genel Direktörlüğü Yay. / İstanbul1935İnceleme
Birinci Basın KongresiBasın Genel Direktörlüğü Yay. / İstanbul1935İnceleme
La Ferme Model d'Orman,Matbuat Umum Müdürlüğü Yay. / İst.1936Diğer
Hususi İlk Türkçe Gazetemiz "Tercüman-ı Ahval" ve Agâh EfendiUlus Basımevi / Ankara1937İnceleme
Türkiye'de Matbuat RejimleriMatbuat Umum Müdürlüğü / Ankara1939İnceleme
Türkiye'de Neşriyat Hareketleri Tarihine Bir BakışMaarif Vekilliği Yay. / Ankara1939İnceleme
Türkiye'de Çıkmakta Bulunan Gazete ve Mecmualar (5 Cilt)Başvekâlet Matbuat Umum Müdürlüğü / Ankara1940-1945İnceleme
Türkiyede Matbuat İdareleri ve PolitikalarıBaşvekâlet Basım ve Yayın Umum Müdürlüğü / Ankara1943İnceleme
Seçme Latifeler ve NüktelerAkba / Ankara1943Derleme
Nasrettin Hoca LatifeleriAkba Yay. / Ankara1943Derleme
 Türk Gazetecilik Tarihi, (Gazetecilik Enstitüsü Ders Notları)Enstitü öğrenci yayını (teksir) / İstanbul1951İnceleme
Amme Efkârı ve İlk GazetelerimizNebioğlu Yayınevi / İstanbul1960İnceleme
Dünkü Mizahımızdan Yazı ve ÇizgilerHürriyet Yay. / İstanbul1962İnceleme
Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nden En Güzel SeçmelerTan Matbaası / İstanbul1962Derleme
Dünya Tarihinden Garip ve İbret Verici FıkralarHürriyet Gazetesi Yay. / İstanbul1964Derleme

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Mehmet Emin Yurdakuld. 13 Mayıs 1869 - ö. 14 Ocak 1944Doğum YeriGörüntüle
2İzzet Yasard. 24 Mayıs 1951 - ö. 13 Temmuz 2018Doğum YeriGörüntüle
3HAŞMET, Mehmed Abbas Efendi-zâded. ? - ö. 1768Doğum YeriGörüntüle
4Abdulla Kadirîd. 10 Nisan 1894 - ö. 4 Kasım 1938Doğum YılıGörüntüle
5HALİL, Halil Aydoğard. 1894 - ö. 2001Doğum YılıGörüntüle
6Berdi Kerbabayevd. 15 Mart 1894 - ö. 1974Doğum YılıGörüntüle
7FEGANİ, Alipaşa Feganid. 1912 - ö. 1975Ölüm YılıGörüntüle
8BEHBUD BEŞİR OĞLUd. 1916 - ö. 1975Ölüm YılıGörüntüle
9CEVLÂNÎ, Dursun Kılıçd. 1900 - ö. 20.01.1975Ölüm YılıGörüntüle
10Alaettin Bahçekapılıd. 25 Aralık 1948 - ö. ?MeslekGörüntüle
11MEHMED FEVZÎ, Kırşehirlid. ? - ö. 1915MeslekGörüntüle
12Ümit Denizd. 1922 - ö. 14 Mayıs 1975MeslekGörüntüle
13Safveti Ziyad. 1875 - ö. 25 Temmuz 1929Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14İbrahim Alâettin Gövsad. 1889 - ö. 29 Ekim 1949Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Ali Nusretd. 23 Mart 1872 - ö. 13 Şubat 1913Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Rıfat Emind. 1974 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17NAKŞÎ, Ahmed Efendid. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18BAHTÎ, Bahtî Efendid. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle