Madde Detay
Server R. İskit
M. Server, Fani, Sinameki Efendi, Server Rifat, Zaparta
(d. 8 Nisan 1894 / ö. 18 Nisan 1975)
Gazeteci, yazar
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Tam adı Mehmet Server Rifat İSKİT'tir. "M. Server", "Fani", "Sinameki Efendi", "Server Rifat", "Zaparta" imzalarını da kullandı. Fatma Hasene Hanım ile Yüzbaşı Mehmet Rifat Bey'in oğlu olarak İstanbul'da dünyaya geldi. Eyüp'te bulunan Maşrık-ı Füyuzat Mektebinin ilk (1906) ve orta (1909) kısmında okudu. Vefa Lisesinin son sınıfından ayrılarak sınavla Tatbikat-ı Baytariye Mektebine girdi; mezuniyetinin (1913) ardından Muş'a atandı. I. Dünya Savaşı'nda asteğmen rütbesiyle Kafkas Cephesi'nde savaştı (1914-19). Kurtuluş Savaşı sırasında Anadolu'ya geçerek Karaman ve Konya'da baytar olarak çalıştı; Adana ve Afyon cephelerinde görev yaptı. 1924'te Konya Vilayeti Matbaası müdürlüğüne getirildi. Matbuat Umum Müdürlüğü'nde (1926-27), muhabir ve gece sekreteri olarak Hakimiyet-i Milliye gazetesinde (1927-29), Ankara Belediyesi'nde (1929-31) çalıştı. 1934'te yeniden girdiği Matbuat Umum Müdürlüğü'nde raportör, müşavir ve müdür olarak görev yaptı ve emekli oldu (1954). Bir süre İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Gazetecilik Enstitüsü'nde basın tarihi dersleri verdi (1950-51). Kendi kurduğu İskit Yayınevi'ni yönetti (1944-64). Evli ve bir çocuk babasıydı. Sahrayıcedit Mezarlığı'nda gömülüdür.
Server İskit, 1911 yılında Vefa Lisesinde öğrenciyken "M. Server" imzasıyla mizah dergisi Gıdık'ta karikatürler çizerek basın dünyasına adım attı. Daha sonra Gece Kuşu dergisinde mizah yazıları yazdı. Muş'ta bulunduğu sırada Peyam gazetesinin muhabirliğini yaptı. I. Dünya Savaşı sırasında Kayseri vilayet gazetesinde (1916), Kurtuluş Savaşı sırasında Mecmua-ı Fünun'da (1921) yazdı. Bu dönemin en önemli gazetelerinden olan ve Konya'da çıkan Babalık'ta "Fani", "Sinameki Efendi" ve "Server Rifat" imzalarıyla yazdı, bu gazetenin yayın müdürlüğünü yürüttü (1921-24). Konya'da Hedef (tek sayı, 12 Mayıs 1924), Ankara'da Ankara (59 sayı, 6 Ocak-8 Mart 1927) gazetelerini ve Matbuat Umum Müdürlüğü'ndeki memurluğu sırasında Radyo dergisini (60 sayı, 15 Aralık 1941-1 Aralık 1944) çıkardı. Son Posta, Yeni Asır, Yeni Adana gazetelerinin Ankara muhabirliğini yaptı. Milliyet, Tasvir-i Efkar gazetelerinde yazıları yayımlandı. İskit Yayınevi'ni kurduktan sonra Aylık Ansiklopedi'yi (ilk seri 60 fasikül, 1944-49; ikinci seri 12 sayı, 1949-50), Resimli Tarih Mecmuası'nı (84 sayı, 1 950-56) ve Resimli Yeni Tarih Dergisi'ni (45 sayı, 1957-60) çıkardı. İskit Yayınevi'ni kapattıktan (1964) sonra da Hürriyet ve Yeni Gazete'de yazmayı sürdürdü. Yayımcılığının yanı sıra basın tarihi üzerine çalışmalarıyla Selim Nüzhet Gerçek'le birlikte bu alanın önde gelen isimleri arasında yer aldı (Yalçın, 2010: 548).
Kaynakça
Birinci, Ali (1996). "Server İskit", Kebikeç, S. 3 (1996), ss. 57-66.
Türk Dünyası Edebiyatçılar Ansiklopedisi (2002). "Server İskit" maddesi, C.4, s. 419, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay.
Yalçın, Murat (Ed., 2010). Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi, 3. Baskı, C.1, S. 548, İstanbul: Yapı Kredi Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. İSMAİL ALPER KUMSARYayın Tarihi: 14.09.2018Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Yayın Tarihi: 14.09.2018Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Kadınlar Duymasın | Sühulet Matbaası / İstanbul | 1933 | Diğer |
Dünya Matbuatına Bir Bakış | Basın Genel Direktörlüğü Yay. / İstanbul | 1935 | İnceleme |
Birinci Basın Kongresi | Basın Genel Direktörlüğü Yay. / İstanbul | 1935 | İnceleme |
La Ferme Model d'Orman, | Matbuat Umum Müdürlüğü Yay. / İst. | 1936 | Diğer |
Hususi İlk Türkçe Gazetemiz "Tercüman-ı Ahval" ve Agâh Efendi | Ulus Basımevi / Ankara | 1937 | İnceleme |
Türkiye'de Matbuat Rejimleri | Matbuat Umum Müdürlüğü / Ankara | 1939 | İnceleme |
Türkiye'de Neşriyat Hareketleri Tarihine Bir Bakış | Maarif Vekilliği Yay. / Ankara | 1939 | İnceleme |
Türkiye'de Çıkmakta Bulunan Gazete ve Mecmualar (5 Cilt) | Başvekâlet Matbuat Umum Müdürlüğü / Ankara | 1940-1945 | İnceleme |
Türkiyede Matbuat İdareleri ve Politikaları | Başvekâlet Basım ve Yayın Umum Müdürlüğü / Ankara | 1943 | İnceleme |
Seçme Latifeler ve Nükteler | Akba / Ankara | 1943 | Derleme |
Nasrettin Hoca Latifeleri | Akba Yay. / Ankara | 1943 | Derleme |
Türk Gazetecilik Tarihi, (Gazetecilik Enstitüsü Ders Notları) | Enstitü öğrenci yayını (teksir) / İstanbul | 1951 | İnceleme |
Amme Efkârı ve İlk Gazetelerimiz | Nebioğlu Yayınevi / İstanbul | 1960 | İnceleme |
Dünkü Mizahımızdan Yazı ve Çizgiler | Hürriyet Yay. / İstanbul | 1962 | İnceleme |
Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nden En Güzel Seçmeler | Tan Matbaası / İstanbul | 1962 | Derleme |
Dünya Tarihinden Garip ve İbret Verici Fıkralar | Hürriyet Gazetesi Yay. / İstanbul | 1964 | Derleme |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | FÂ'İZ, Yirmisekiz Çelebi Süleyman Ağa-zâde Mehmed Fâ'iz/Fâyiz Efendi | d. ? - ö. 19 Temmuz 1731 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | AVRAM NAOM/İBRAHİM NOM | d. 1878 - ö. 30.11.1947 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | NECÂ, Şeyh İsmâil Necâ Paşa | d. 1819 - ö. 1893 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Orhan Midhat Barbaros | d. 1894 - ö. 27 Temmuz 1964 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Yahya Saim Ozanoğlu | d. 1894 (1898) - ö. 3 Temmuz 1962 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Efzayiş Suat Yalçın | d. 1894 - ö. 27 Ocak 1954 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Tevfik Tanyolaç | d. 1897 - ö. 1975 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Arif Nihat Asya | d. 1904 - ö. 5 Ocak 1975 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Fahri Celâl Göktulga | d. 20 Mayıs 1895 - ö. 3 Haziran 1975 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Faik Dranaz | d. 1909 - ö. 1984 | Meslek | Görüntüle |
11 | Süreyya Eryaşar | d. 1939 - ö. 27 Ekim 2017 | Meslek | Görüntüle |
12 | Muammer Lütfi (Bahşi) | d. 1903 - ö. 30 Mayıs 1947 | Meslek | Görüntüle |
13 | Halit Üzel | d. 1900 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Rifat Necdet Evrimer | d. 1898 - ö. 1971 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Nezihe Muhittin | d. 1889 - ö. 10 Şubat 1958 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | TEVFÎK, Dellal-zâde Mehmed Tevfîk Efendi | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | ZARÎF, Ârif Efendi | d. 1738-39 - ö. 1825-26 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | ESER (MUHİB), Belhî Abdullâh (Mustafa) Efendi | d. ? - ö. 1722/23 | Madde Adı | Görüntüle |