PERTEVÎ/FEVZÎ/RIZÂ, Hacı Ali Rızâ Efendi

(d. 1246/1830 - ö. 1320/1902)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1246/1830 yılında Isparta'nın Yalvaç ilçesinde doğdu. Asıl adı Hacı Ali Rızâ Efendi'dir. Şiirle de uğraştığı ve yazdığı şiirlerde Pertevî mahlasının yanında Fevzî ve Rızâ mahlaslarını da kullandı. Mehmed Pertev adında bir zatın oğludur. Yalvaçlı sanıyla tanındı. İlk öğrenimine Mahalle Mektebi'nde başladı. Hafızlığını ve sarf çalışmasını Yalvaç'ta tamamladı. Sonra Konya'ya giderek Nakîb-zâde Medresesi'nde okudu. Konya'dan İstanbul'a giderek orada Ebûbekir Sıdkî Efendi, Birgivî Ali Efendi ve Vidinli Ömer Efendi'den dersler aldı. Bu eğitimin neticesinde mülazemet tezkiresi ve rütbe-i rabi'adan kadılık ehliyeti almaya hak kazandı. Antalya'nın Kaş ilçesinde (1271/1854), Silifke, Taşköprü, Divriği, Arapkir, Karaman, Aydınlık ilçelerinde memuriyette; İznik ve Yalvaç'ta naiplikte bulundu. Hacca gidip döndükten sonra da Alanya, Yenişehir (1289/1872), Kuşadası (1301/1883), Malatya (1310/1892), Gümülcine (1313/1895), Dersim (1315/1897) livalıklarında görev yaptı. Son görev yeri olan Çorum'da 1320/1902 yılında vefat etti.

Eserleri şunlardır:

1. Du'â-i Münâcât: Basılmıştır.

2. Fıkıh Hakkında Müktesebât: Yazma hâlindedir.

3. İsti'âre Nüshası: Yazma hâlindedir.

4. Îzâhu'l-Maksûd Min Ma'nâ-yı Vahdeti'l-Vücûd: Basılmıştır.

5. Kasîdetü'l-İstiğfâriyye Ve'l-İstigâsiyye: Kendi hattıyla ve Arapça olan bu eser yazma hâlindedir, Yalvaç Kütüphanesi'ndedir.

6. Kasîdetü'l-Yâ'iyye: Kendi hattıyla ve Arapça olan bu eser yazma hâlindedir, Yalvaç Kütüphanesi'ndedir.

7. Kâşifü'l-Gumûm Mine'l-Umûm: Basılmıştır.

8. Kenzü'l-Künûz: Basılmıştır.

9. Mev'iza-i Îkâzu'n-Na'îmîn: Basılmıştır.

10. Mev'izetü'l-müsemmâ Bi-Îkâzi'l-Âkilîn: Yazma hâlindedir.

11. Tercüme-i Kasîde-i Mudâriyye: Yazma hâlindedir, Yalvaç Kütüphanesi'ndedir.

12. Tavzîhu'r-Râbıta Fî Tevzîhi'l-Hakîka: Basılmıştır.

13. Türkçe Münâcât: Yazma hâlindedir, Yalvaç Kütüphanesi'ndedir.

Şair, alim, hattat ve kütüphaneci olan Pertevî, Yalvaç'ta 1309/1891-92 senesinde kurduğu Hacı Ali Rızâ Efendi Kütüphanesi'ni 651 yazma ve basma eserle açtı. Kütüphanenin bütün giderlerini, mallarının bir kısımını satmak pahasına kendisi karşıladı. Günümüzde bu kütüphanede 30 binden fazla kitap vardır. Yazdığı ve çevirdiği eserlerin tezhiplerini de yapan Hacı Ali Rızâ Efendi sülüs, nesih, ta'lik ve rik'a hattında güzel ve işlek bir üsluba sahipti. Hacı Ali Rızâ Efendi yukarıda adı geçen eserlerinden başka pek çok eseri şerhetmiş, haşiyeler yazmış, mecmualar tertip etmiştir.

Kaynakça

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1979). "Hacı Ali Rızâ Efendi". C. III. İstanbul: Dergah Yay. 444.

Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi (2007). "Pertevî". C. VII. Ankara: AKM Yay. 241.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET ARSLAN
Yayın Tarihi: 30.06.2014
Güncelleme Tarihi: 29.11.2020

Eserlerinden Örnekler


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1KUDDÛSÎ, Yalvaçlıd. ? - ö. 19. yy.Doğum YeriGörüntüle
2İBRÂHÎM, Yalvaçlı İbrâhîm Efendid. ? - ö. 1876Doğum YeriGörüntüle
3ÂRİFÎ, Helvacı-zâde Mehmed Ârifî Efendid. ? - ö. 1622-23Doğum YeriGörüntüle
4FITNAT, Hazinedar-zâde Fıtnat Mehveş Hanım, Trabzonlud. 1830-31 - ö. 1909Doğum YılıGörüntüle
5RÂŞİD, Râşid Mehmed Paşad. 1830 - ö. 1876Doğum YılıGörüntüle
6BASRÎ, Hasan Basrî Efendid. 1830 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Zahir Bigiyevd. 1870 - ö. 1902Ölüm YılıGörüntüle
8AYŞE İSMET TEYMÛRÎd. 1840 - ö. 1902Ölüm YılıGörüntüle
9ŞEYH ANA (ŞIHANA) AHMEDd. 1819-1820 - ö. 1901-1902Ölüm YılıGörüntüle
10VEZNÎ, Abdülkerîmd. ? - ö. 1577MeslekGörüntüle
11NÛRÎ, Abdülkerîm Nûrî Efendi, Ispartalıd. 1809 - ö. 1861MeslekGörüntüle
12KADI BURHÂNEDDÎN, Ahmedd. 1345 - ö. 1398MeslekGörüntüle
13VEHBÎ, Hanyalıd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14VEHBÎ, Sâlih Vehbî Efendid. ? - ö. 1828Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15HÂFIZ, Hasırcı-zâde Hâfız Mehmed Ağad. 1803 - ö. 1887Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16MİNHACÎ, Alid. 1862 - ö. 1901Madde AdıGörüntüle
17REŞÎD, Hoca Sadeddin-zâde Mehmed Reşîd Efendid. 1654 - ö. 1687Madde AdıGörüntüle
18ŞÂKİR, Mâhir-zâde Mustafa Şâkir Efendid. ? - ö. 1747-48Madde AdıGörüntüle