Madde Detay
RÂSİM, Eğrikapılı Mehmed
(d. 1099/1688 - ö. 1169/1756)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 18. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
1099/1688'de İstanbul’un Eğrikapı semtinde doğdu. Doğduğu semtten dolayı “Eğrikapılı” lakabıyla tanındı. Babası, Molla Aşkî Mescidinin imamı hattat Yûsuf Efendi'dir. Babasından sülüs ve nesih yazılarını öğrendikten sonra, onun izniyle Hâşimîzâde Yedikuleli Seyyid Abdullâh Efendi'den derse başladı. Aklâm-ı sittenin her nevini ayrı ayrı meşkederek on sekiz yaşında icazetname aldı. Sadrazam Şehid Ali Paşa tarafından 1126/1714 yılında açılan Galata Sarayına muallim tayin edildi. Burada uzun yıllar pek çok talebeye hüsn-i hat dersi verdi. Bütün hat üstatları gibi, Mehmed Râsim’in de arzusu Topkapı Sarayına hoca olarak tayin edilmekti. Bu isteğine ancak 1150/1737 yılında erişebildi. 14 Şaban 1169'da /14 Mayıs 1756 veremden ölen Mehmet Râsim Efendi, Eğrikapı dışındaki kabristana gömüldü. Hâlâ duran kitabesi, talebesi Mestçizâde Ahmed Efendi tarafından yazılmıştır. Mehmed Râsim hayatı boyunca 60 mushaf, 1000 kadar En'âm ve Kehf sûresi, delâilü'l-hayrât ve vakfiye, hilye, kıta ve murakka, mesâbih-i şerîf, meşârik-ı şerîf yazdı.
Kaynakların çoğunda şairin edebî şahsiyetinden ziyade, hattatlığıyla ilgili övgü dolu sözler bulunmaktadır. Sâlim Efendi, Mehmed Râsim’in kaleminin şiir ve nesirde de hüsn-i hattaki gibi pak, temiz ve mümtaz olduğunu söylerken (İnce 2005: 336), Ayvansarâyî ise şiir yazmadaki maharetinin akranlarından üstün olduğunu bildirir (Ekinci 2012: 101).
Râsim’in Dîvânçe ve Münşe'ât olmak üzere iki eseri vardır.
1. Dîvânçe: Dîvânçe'nin bilinen dört nüshası vardır: Berlin Staatsbibliothek Ms.or.oct.1609, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi H. 908, İstanbul Üniversitesi TY. 9632 ve Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi Y. 428. Eser üzerinde yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (Öksüz 2010).
2. Münşe'ât: Münşe'ât ise Dîvânçe'nin sonunda yer almaktadır.
Râsim'in şiirlerinin önemli bir kısmı tarih manzumelerinden oluşmaktadır. Bunun dışında kalan şiirlerde dinî-tasavvufî unsurlar fazla yer almaz. Dîvânçe'de yer yer hikemî üslupla yazılmış şiirler bulunsa da daha çok âşıkane edayla yazılmış şiirler mevcuttur.
Kaynakça
Akbayar Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyya Sicill-i Osmânî. C.IV. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. 1352-1353.
Alparslan Ali (1999). Osmanlı Hat Sanatı Tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Yay. 74-76.
Baysun, M. Cavid (1954). "Egrikapılı Râsim Efendi". Tarih Dergisi. (10): 1-16.
Derman, Uğur (2003). “Mehmed Râsim, Eğrikapılı”. C. 28. İslâm Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yay. 514-515.
Ekinci, Ramazan (hzl.) (2012). Vefeyât-ı Ayvansarâyî. İzmir: Tibyan Yay. 100-101.
Erdem, Sadık (hzl.) (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurâfâ’sı. Ankara: AKM Yay. 106-107.
İnce, Adnan (hzl.) (2005). Sâlim Efendi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: AKM Yay. 335-336.
Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî - Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.I. Ankara: Bizim Büro Yay.1276.
Müstakimâde Süleyman Sadeddin (1928). Tuhfe-i Hattâtîn. İstanbul: Devlet Matbaası. 465-470.
Öksüz, Yılmaz (2010). Eğrikapılı Mehmed Râsim ve Divançesi. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
Rado, Şevket (yty.). Türk Hattatları. İstanbul: Yayın Matbaacılık. 155-156.
Serin, Muhittin (2003). Hat Sanatı ve Meşhur Hattatlar. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat. 145-148.
Suyolcuzâde Mehmed Necîb (1942). Devhâtü’l-Küttâb. İstanbul: Güzel Sanatlar Akademisi Neşriyatı.
Şengün Necdet-Öksüz Yılmaz (2011). "Şâir Bir Osmanlı Hattatı: Eğrikapılı Mehmed Rasim". Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. (XXXIV): 77-92.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: ARAŞ. GÖR. RAMAZAN EKİNCİYayın Tarihi: 05.07.2013Güncelleme Tarihi: 17.11.2020Eserlerinden Örnekler
Dîvânçe
Şarkı
Hasretinle gülşen-i bezm olmasın bî-âb u tâb
İtme ahşâm olmadan nâz ile azm-i câme-hˇâb
Çıkmasın âhım sipihre ey meh-i âlî-cenâb
Olmasın pâ-mâl-i hicrânın dil-i pür-ıztırâb
Şeh-levendim eyleme üftâdelerden ictinâb
Hasretinle çekdiğim bilseydin ey kaşı kemân
Tîr-âsâ hâne-i ağyâra olmazdın revân
Gel perî-zâdım kerem kıl hâneme bir şeb nihân
Olmasın pâ-mâl-i hicrânın dil-i pür-ıztırâb
Şeh-levendim eyleme üftâdelerden ictinâb
Hadden aşdı telhi-i cevrinle derd-i iştiyâk
Gel efendim lutf-ile kıl bendeni şîrîn-mezâk
İ‘timâd itme rakîb-i kâzib eylerse nifâk
Olmasın pâ-mâl-i hicrânın dil-i pür-ıztırâb
Şeh-levendim eyleme üftâdelerden ictinâb
(Öksüz, Yılmaz (2010). Eğrikapılı Mehmed Râsim ve Divançesi. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. 189)
Gazel
Görsem ol gonce-femi ey verd-i handânım disem
Bülbül-âsâ âlemi pür itdi efgânım disem
Ol perî tenhâca teşrîf itse bir şeb bezmime
Hâle-i âgûşa alsam mâh-ı tâbânım disem
Bir nigâh itse semend-i nâzının pâ-mâline
Pâyine düşsem aman devletli sultânım disem
Tîg-i tîz-i gamze itdikce havâle dem-be-dem
Ey şeh-i hûnî helâl olsun sana kanım disem
Virse ruhsat nâz-ile gâhî niyâza Râsimâ
Şâh-ı hûbânım efendim pâk-i dâmânım disem
(Öksüz, Yılmaz (2010). Eğrikapılı Mehmed Râsim ve Divançesi. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. 189)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 05.07.2013Güncelleme Tarihi: 17.11.2020Eserlerinden Örnekler
Dîvânçe
Şarkı
Hasretinle gülşen-i bezm olmasın bî-âb u tâb
İtme ahşâm olmadan nâz ile azm-i câme-hˇâb
Çıkmasın âhım sipihre ey meh-i âlî-cenâb
Olmasın pâ-mâl-i hicrânın dil-i pür-ıztırâb
Şeh-levendim eyleme üftâdelerden ictinâb
Hasretinle çekdiğim bilseydin ey kaşı kemân
Tîr-âsâ hâne-i ağyâra olmazdın revân
Gel perî-zâdım kerem kıl hâneme bir şeb nihân
Olmasın pâ-mâl-i hicrânın dil-i pür-ıztırâb
Şeh-levendim eyleme üftâdelerden ictinâb
Hadden aşdı telhi-i cevrinle derd-i iştiyâk
Gel efendim lutf-ile kıl bendeni şîrîn-mezâk
İ‘timâd itme rakîb-i kâzib eylerse nifâk
Olmasın pâ-mâl-i hicrânın dil-i pür-ıztırâb
Şeh-levendim eyleme üftâdelerden ictinâb
(Öksüz, Yılmaz (2010). Eğrikapılı Mehmed Râsim ve Divançesi. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. 189)
Gazel
Görsem ol gonce-femi ey verd-i handânım disem
Bülbül-âsâ âlemi pür itdi efgânım disem
Ol perî tenhâca teşrîf itse bir şeb bezmime
Hâle-i âgûşa alsam mâh-ı tâbânım disem
Bir nigâh itse semend-i nâzının pâ-mâline
Pâyine düşsem aman devletli sultânım disem
Tîg-i tîz-i gamze itdikce havâle dem-be-dem
Ey şeh-i hûnî helâl olsun sana kanım disem
Virse ruhsat nâz-ile gâhî niyâza Râsimâ
Şâh-ı hûbânım efendim pâk-i dâmânım disem
(Öksüz, Yılmaz (2010). Eğrikapılı Mehmed Râsim ve Divançesi. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. 189)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 17.11.2020Eserlerinden Örnekler
Dîvânçe
Şarkı
Hasretinle gülşen-i bezm olmasın bî-âb u tâb
İtme ahşâm olmadan nâz ile azm-i câme-hˇâb
Çıkmasın âhım sipihre ey meh-i âlî-cenâb
Olmasın pâ-mâl-i hicrânın dil-i pür-ıztırâb
Şeh-levendim eyleme üftâdelerden ictinâb
Hasretinle çekdiğim bilseydin ey kaşı kemân
Tîr-âsâ hâne-i ağyâra olmazdın revân
Gel perî-zâdım kerem kıl hâneme bir şeb nihân
Olmasın pâ-mâl-i hicrânın dil-i pür-ıztırâb
Şeh-levendim eyleme üftâdelerden ictinâb
Hadden aşdı telhi-i cevrinle derd-i iştiyâk
Gel efendim lutf-ile kıl bendeni şîrîn-mezâk
İ‘timâd itme rakîb-i kâzib eylerse nifâk
Olmasın pâ-mâl-i hicrânın dil-i pür-ıztırâb
Şeh-levendim eyleme üftâdelerden ictinâb
(Öksüz, Yılmaz (2010). Eğrikapılı Mehmed Râsim ve Divançesi. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. 189)
Gazel
Görsem ol gonce-femi ey verd-i handânım disem
Bülbül-âsâ âlemi pür itdi efgânım disem
Ol perî tenhâca teşrîf itse bir şeb bezmime
Hâle-i âgûşa alsam mâh-ı tâbânım disem
Bir nigâh itse semend-i nâzının pâ-mâline
Pâyine düşsem aman devletli sultânım disem
Tîg-i tîz-i gamze itdikce havâle dem-be-dem
Ey şeh-i hûnî helâl olsun sana kanım disem
Virse ruhsat nâz-ile gâhî niyâza Râsimâ
Şâh-ı hûbânım efendim pâk-i dâmânım disem
(Öksüz, Yılmaz (2010). Eğrikapılı Mehmed Râsim ve Divançesi. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. 189)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Dîvânçe
Şarkı
Hasretinle gülşen-i bezm olmasın bî-âb u tâb
İtme ahşâm olmadan nâz ile azm-i câme-hˇâb
Çıkmasın âhım sipihre ey meh-i âlî-cenâb
Olmasın pâ-mâl-i hicrânın dil-i pür-ıztırâb
Şeh-levendim eyleme üftâdelerden ictinâb
Hasretinle çekdiğim bilseydin ey kaşı kemân
Tîr-âsâ hâne-i ağyâra olmazdın revân
Gel perî-zâdım kerem kıl hâneme bir şeb nihân
Olmasın pâ-mâl-i hicrânın dil-i pür-ıztırâb
Şeh-levendim eyleme üftâdelerden ictinâb
Hadden aşdı telhi-i cevrinle derd-i iştiyâk
Gel efendim lutf-ile kıl bendeni şîrîn-mezâk
İ‘timâd itme rakîb-i kâzib eylerse nifâk
Olmasın pâ-mâl-i hicrânın dil-i pür-ıztırâb
Şeh-levendim eyleme üftâdelerden ictinâb
(Öksüz, Yılmaz (2010). Eğrikapılı Mehmed Râsim ve Divançesi. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. 189)
Gazel
Görsem ol gonce-femi ey verd-i handânım disem
Bülbül-âsâ âlemi pür itdi efgânım disem
Ol perî tenhâca teşrîf itse bir şeb bezmime
Hâle-i âgûşa alsam mâh-ı tâbânım disem
Bir nigâh itse semend-i nâzının pâ-mâline
Pâyine düşsem aman devletli sultânım disem
Tîg-i tîz-i gamze itdikce havâle dem-be-dem
Ey şeh-i hûnî helâl olsun sana kanım disem
Virse ruhsat nâz-ile gâhî niyâza Râsimâ
Şâh-ı hûbânım efendim pâk-i dâmânım disem
(Öksüz, Yılmaz (2010). Eğrikapılı Mehmed Râsim ve Divançesi. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. 189)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | İffet Halim Oruz | d. 1904 - ö. 20 Ağustos 1993 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | DERÛNÎ, Ahmed | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | GINÂYÎ, Akkaftan-zâde Abdulgafûr Gınâyî Efendi | d. ? - ö. 1646-47 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | HÜSNÎ, Abdullâh | d. 1688 - ö. 1776 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | HATTÎ, Amar-zâde Mustafa Hattî Efendi | d. 1688-89 - ö. 1 Eylül 1749 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | BÂHİR, Arab-zâde Abdurrahmân Efendi | d. 1688-1689 - ö. 26 Temmuz 1746 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | BEZMÎ, Şehnamehân Seyyid Alî Efendi | d. ? - ö. 1756-1757 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | NA’ÎM, Na’îm Efendi | d. ? - ö. 1756-57 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | MUHLİS, Koca Halil Beyzâde Halil Muhlis Bey | d. ? - ö. 1756-57 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | MÜSELLEM, Ebulvefâ Şeyh Ahmed Müsellem Efendi | d. ? - ö. 1754-1755? | Meslek | Görüntüle |
11 | SAİD BABA | d. ? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | NÂCÎ, Mustafa Nâcî Efendi | d. ? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | RÂ'İK, Enderûnî Ali Efendi | d. ? - ö. 1793/94 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | SÂLİK, Mehmed Efendi | d. ? - ö. 1757-58 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | NÂFİ', Kazâbâdî Ahmed Efendi-zâde Mehmed Efendi | d. ? - ö. Mart-Nisan 1769 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | RAHMETÎ, Tebrîzî | d. ? - ö. 1616/17 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | EMÎR, Seyyid Mehmed Emîr Çelebi | d. ? - ö. 1625 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | ATÂ, Tayyâr-zâde | d. 1810 - ö. 1882 | Madde Adı | Görüntüle |