RIFAT BABA, Abdurrahman

(d. ?/1807 - ö. ?/1869)
âşık
(Âşık / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Şiirlerinde Rıfat mahlasını kullanan âşığın asıl adı Abdurrahman’dır. Rıfat Baba, 1807 yılında Adıyaman’da doğmuştur. Babası, Derviş Bey-zâde Mustafa Bey’dir. İbrahim Olcaytu’nun Folklor Defterleri adlı yapıtında verdiği bilgiye göre Rıfat Baba, zamanında bulunan mahalle mektebinde okumaya çalışmış, doğru dürüst tahsil görememiş, bir zamanlar seyahatla günler geçirmiş ve Bektaşi tarikatında çalışarak kendi kendini yetiştirmiştir. Rıfat Baba, 1869 yılında vafat etmiştir (Olcaytu 2000: 93). 

Niyazi Ünver Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi’nde Rıfat Baba’nın çok sayıda şiiri olduğunu ifade etmiştir (2007: 356). Yurt Ansiklopedisi’nde ise Rıfat Baba ve Asım Hoca gibi ozanların değişik anlayışlarla yazdıkları gazelleriyle ilgi çektikleri belirtilmiştir (1981: 237). Dîvân oluşturacak kadar şiirlerinin olduğunu kendisi söylemiştir. Sicill-i Osmânî’de Dîvân'ı olduğu belirtilmiştir fakat henüz ele geçmemiştir. İbrahim Olcaytu ise, Kamus-u İlam sahibi olan Rıfat Baba’nın bir hayli müfredleri, kıtaları, gazel, na’tları ile rubaileri ve muhammesleri olduğunu dile getirmiştir. Yazılarında kuru sofularla hoşça alaylar yaptığından, yerinde istiareler ve teşbihler kullandığından bahsetmiştir. Ayrıca Rıfat Baba’nın müfredlerinde, sevgilisini yükselttiğinden ve rakibini de batırdığından, zahid geçinenlere öyle bir şamar aşkettirdiğinden söz etmiştir (2000: 93).

Kaynakça

Akbayar, Nuri vd. (hzl.) (1996). Sicill-i Osmanî. C. 5. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Olcaytu, İbrahim (2000). Folklor Defterleri-I. Ankara: Kalan Yay.

Ünver, Niyazi (2007). “Rıfat Baba”, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 7. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay.  356.

Yurt Ansiklopedisi (1981). C. 1. İstanbul: Anadolu Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. HASAN GÜLTEKİN - ARAŞ. GÖR. ZEYNEP SAFİYE BAKİ
Yayın Tarihi: 27.02.2015
Güncelleme Tarihi: 28.01.2021

Eserlerinden Örnekler

Müfred

Gördüm rakip oturmuş ol gülizara karşı

Berd-ülacûze benzer ol bahara karşı

 

Sen meclise geldin de sana yer mi bulunmaz

Gül goncasısın, kuşe-i destarı yerindir

 

Güzellik hüsnü gibi halkı gerektir yarına

Yoksa çok suret yaparlar kilise dıvarına

 

Camı cem keyfiyetin rindân-ı kalenderler bilir

Haleti uşşakı tekmili ile dilberler bilir

 

Matrıbâ arasında karar et dolaşıp sümbüleden

Duru gönüldür deme eve üzre muhalif teline

 

Elin sırça sarayından bizim körhanemiz yekdir

Elin zerde pilavından, bizim tarhanamız yekdir

 

Etmez vefa cihanda hiç kimseye zamane

Meyletmemek gerektir bu çarkı biamane

 

Öyle bir âlem gerek ki gönlüme seyran için

Minneti dünya çekilmez böylesi bir can için

 

Gel otur karşımda cana doyunca görem seni

Gider oldum ilinizden ya görem ya görmeyem (Olcaytu 2000: 94-95)

 

Medhiye

Ey fahri’ rüsl nebi sınıfına hatimsin

Şefî-i ümmeti hayrül beşer, şah-ı dü âlemsin

 

Vücudun badi-i. icadı tıynı unsurül akdem

Sen ol ruhul mukaddes, mümkünata sırr-ı âdemsin

 

“Nefahtü fîhi min rûhî” feyzi hayatındır

Kılan mevtayı ihya hoş demi İsa ibn- Meryem’in

 

Hazır olsa acep mi dersi irfanın telamizi

Ledduni mektebinde hâce-i manayi müphemsin

 

Şeb-i esra güzarın kab-ı kavseyn ev edna

Kelim hakka hem dem nice bin esrara mahremsin

 

Seninle farkı cemi evliyanın hasılı daim

Gece gündüz teveccühgâh-ı aynı gavsül azamsın

 

İradende işi aktâb-ı irşad medarın hep

Zemin ve asuman ve bahrüber hükme müsellemsin

 

Cihan tâbe mahşer zıll-ı ali-i sayei dinin

Veli bir saye, bir zâtü sıfat ve ruhu mücessemsin

 

Keremkârâ kemine Rıfat kıl mazhar himmet

Acep bir hâlet hayret de kalmıştır, sen alimsin


Olcaytu, İbrahim (2000). Folklor Defterleri-I. Ankara: Kalan Yay. 97-98.

 


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Abdurrahman Fehmi Bilgind. 1906 - ö. 1988Doğum YeriGörüntüle
2Bülent Sönmezd. 28 Ekim 1963 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3HASMÎ, İsmâil Efendid. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4MUHTÂR, Ahmed Muhtar Efendi, Molla Beyd. 1807 - ö. 1882Doğum YılıGörüntüle
5VASFÎ, Mehmed Sâlihd. 1807-08 - ö. 1862Doğum YılıGörüntüle
6Sadık Rıfat Paşad. 28 Ekim 1807 - ö. 12 Şubat 1857Doğum YılıGörüntüle
7NİHÂD, Mîr, Şerîf Paşa-zâded. 1799 - ö. 1869Ölüm YılıGörüntüle
8MAHZÛNÎ MUHARREM BABAd. ? - ö. 1867/1869?Ölüm YılıGörüntüle
9CÂZİM, Çukadar-zâde Câzim Efendid. ? - ö. 1869-70Ölüm YılıGörüntüle
10HİLMÎd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11DERTLİ, İbrahimd. 1772 - ö. 1845Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12YARELİd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13NAGAMÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14MUSA AVCId. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15SEFİL AHMEDd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle