ZEKİ, Sarkis Narlıyan

(d. ?/1842 - ö. ?/1882)
âşık
(Âşık / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Sarkis Narlıyan olan âşık, şiirlerinde Zeki mahlasını kullandı. Çorum’un Sungurlu ilçesinde 1842 tarihinde doğdu. Ermeni okulundaki öğrenimini bitirdikten sonra Sungurlu’daki medreseye devam etti. Müderris Ömer Efendi’nin derslerini izledi. Öğrenimini bitirince Sungurlu’daki kimi devlet dairelerinde memur olarak çalıştı. 1864’te “maliye sandık emini” oldu. Bir süre sonra da “tahrir kâtipliği” görevine getirildi. Bu görevden Ermeni cemaati adına mahkeme üyeliğine atandı. 1875’de Kırşehir ceza hâkimliğine atandıysa da gitmeyip Sungurlu’da kaldı. Kimi bilgin ve aydınlardan, Suzi, Yamadılı Sefil Ahmed, Yazırlı Sefil Ali, Sarimbeyli Deli Boran gibi şair ve âşıklardan oluşan bir çevre edindi. Bir ara şair Suzi ile Osmanlı Farmasyon örgütünün çalışmalarına katıldı. Uzun süredir çektiği akciğer vereminden 1882 tarihinde vefat etmiştir.

Şiirleri ölümünden sonra akrabasından Hırant Sudayan Hırey tarafından Setredilmiş Cevherler yahut Sarkis Zeki Narliyan ve Bazı Eş’arı adıyla 1912 tarihinde yayımlanmıştır (Ercan 1998: 220). Ercan, âşığın 11 şiirine yer vermiştir. Âşık bu şiirlerinde Zeki mahlasını kullanmıştır. Hem aruz hem hece ile şiirler söylemiştir. 

Kaynakça

Ercan, Abdullah (1998). Çorumlu Şairler. İstanbul: Çorum Eğitim ve Kültür Vakfı Yay. 

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ EVRİM ÖLÇER ÖZÜNEL
Yayın Tarihi: 22.02.2015
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Koşma

Bir adam tutulsa mühlik bir derde

Ana Hakk’tan gayri Lokman olur mu

Hiç güvenme namert olan âdeme

Dar gününde andan ihsan olur mu

 

Nâmert sofra açıp yedirir mi aş

Gazel ipek olmak astar da kumaş

Bakır altın olmaz sırça elmas taş

Yüz bin cila versen mercan olur mu

 

Hiç havuz olur mu hamamda kurna

Kalbur davul olmaz düdük de zurna

Serçe keklik olmaz baykuş da turna

Kargayı besleyen şahan olur mu

 

Denizde yüzer mi karada gezen

 Bî-namaz ne bilir okusan ezan

Dağ tepe büyüyüp ormanda gezen

Bir insanda ilim irfan olur mu

 

Bahtsızın bağına yazın kar yağar

Şaşkın gider kısır ineği sağar

Hiç kurda varır mı beslesen zağar

Tilki gezmek ile aslan olur mu

 

Kel başına sürer bulsa bir ilaç

Ayı oynar mı hiç olur ise aç

Güllü diba giyse başına da taç

Çingen kızı hanım sultan olur mu

 

Olmaz kartal ile bir akbaba eş

Biri taze et yer öteki üleş

Balçık ile sıvanır mı hiç güneş

Uyuz eşek bir küheylan olur mu

 

İçindeki kiri pası silmezse

Hakiki ölümden önce ölmezse

Men aref kavlince kendin bilmezse

Ey Zeki o âdem insan olur mu

Ercan, Abdullah (1998). Çorumlu Şairler. İstanbul: Çorum Eğitim ve Kültür Vakfı Yay. 224-225.

 

Gazel

Ey tabîb eyle müdâvat derd-i bî-dermânıma

Rahm kıl giryân eden dü çeşm-i hûn efşânıma

 

Tende cânım ki var cânânımın kurbânıdır

Cânı verdim ermek için vuslât-ı cânânıma

 

Hûn-ı sînem hemdem olmuştur bana hicran günü

Kılmadın bir gün terahhum nâle vü efganıma

 

Ey felek bir dem murâdım üzre devrân etmedin

Aşk deyû takdın belâ zencîrini gerdanıma

 

Gerçi mahsur olduğum “ hep Sûziyâ” ikrâr eder

Hüsn-i himmetle nazar kıl ey Zeki dîvânıma

Ercan, Abdullah (1998). Çorumlu Şairler. İstanbul: Çorum Eğitim ve Kültür Vakfı Yay. 222.

 


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Tuncer Cücenoğlud. 10 Nisan 1944 - ö. 18 Temmuz 2019Doğum YeriGörüntüle
2FEDÂÎ, İbrahimd. ? - ö. 1910Doğum YeriGörüntüle
3KUL SEFİLİ, Ali Turalıd. 1964 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4HİLMİ (HİLMİ DEDE), Mehmed Ali Hilmi Dedebabad. 1842 - ö. 1908Doğum YılıGörüntüle
5ENVERd. 1842 - ö. 1905Doğum YılıGörüntüle
6HİKMET, Deli Hikmetd. 1842 - ö. 1888Doğum YılıGörüntüle
7MUHTÂR, Ahmed Muhtar Efendi, Molla Beyd. 1807 - ö. 1882Ölüm YılıGörüntüle
8ERBÂBİ, Hüseyin Farkî Efendid. 1805 - ö. 1882Ölüm YılıGörüntüle
9HURŞÎD PAŞAd. 1813 - ö. 1882Ölüm YılıGörüntüle
10Sami N. Özerdimd. 1 Ekim 1918 - ö. 5 Mart 1997MeslekGörüntüle
11OZAN İLHAN, İlhan Kınalıd. 20.10.1968 - ö. ?MeslekGörüntüle
12MİSALÎ, Üzeyir Yükselced. 1931 - ö. ?MeslekGörüntüle
13NOKSANÎd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14MEHMED ARİFd. 1846 - ö. 1898Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15VİSALÎ, Kanberd. 1835 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16TURANÎ BABA, Duran Özaydınd. 1938 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17MEHMET İLBARSd. 1926 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18PRENSES, Meliha Şend. 1979 - ö. ?Madde AdıGörüntüle