TIFLÎ

(d. 1266/1849 - ö. 1323/1905)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Orduludur. Asıl adı Hasan Tahsin’dir. Babası Hasan Sıdkı’nın görevli bulunduğu Mudurnu kasabasında doğdu. İlköğrenimini Mudurnu’da tamamladı. Amasya Rüşdiyesi mezunudur. 1868’de Trabzon mektubî kaleminde göreve başladı. 1869’da asker olarak Erzurum’a gitti. 1870’te Ordu kazası tahrirat kâtipliğine, 1871’de Mecitözü ilçesi malmüdürlüğü görevine getirildi. 1873’te bu görevden istifa etti, Fatsa’da kadı vekili olarak göreve başladı. Aynı yıl oradan da ayrılarak Ordu’da başkâtipliğe atandı. 1874’te Tirebolu malmüdürlüğüne tayin olundu. 1876’da gönüllü olarak Rus harbine katılmak üzere askere gitti. Savaşlara katıldı ve kolağası rütbesini kazandı. 1877’de Ferahlı’da ambar memurluğuna, 1878’e Ordu kazası baş tahsildarlığına, aynı yıl mahkeme-i bidayet başkâtipliğine, 1885’te Ordu kazası tahrirat katipliğine tayin edildi. 1890’da istifa etti. 1893’te Ordu kazası belediye başkanlığına 1895’te fındık aşar memurluğuna, 1898’de Ordu kazası müftülüğüne atandı. Bir ara köyüne çekildi, medrese kurdu ve burada müderrislik yaptı. 56 yaşında Ordu’da ölen Tıflî, vilayet binası yakınlarındaki mezarlığa defnedildi. Bu mezarlığın kaldırılması sırasında kabri, Büben (Zafer köyü)’e nakledildi. İyi bir eğitim gören Tıflî, Arapça ve Farsça da bilirdi. Aruz veznine ve divan edebiyatı kültürüne hakimdi. Bilinen üç eseri vardır:

1. Dîvân I: Nüshası kaybolmuştur. Fotokopisi Necati Demir’in şahsi kitaplığındadır. Dîvân; münacaat, naat ve mersiyeler ile başlamaktadır. Bu manzumeleri kasideler takip etmektedir. Tıflî, yaşadığı dönemde Ordu ve Trabzon'un il idarecilerine kasideler sunmuş bu manzumelere Dîvân'ında yer vermiştir. Eserde daha sonra millî şarkılar yer almaktadır. Tıflî Dîvânı'nın ağırlıkı türü gazellerdir. Tıflî Dîvânı'nda şarkılar, terkib-i bendler, terci-i bendler de bulunmaktadır. Tıflî'nin en önemli özelliklerinden birisi devrinde komşu illerde yaşayan şairlerle ortak şiir yazmasıdır. Dîvân'da 29 adet müşterek şiir vardır. Bunlardan 13 tanesini Trabzonlu Şevket (Şâkir Şevket), 5 tanesini Fethi (Zekeriyâ Fethi), 3 tanesini Trabzonlu Hilmi, 1 tanesini Amasyalı Hilmi, 2 tanesini Enver, 2 tanesini Trabzonlu Hükmi, 2 tanesini Trabzonlu Sâmi, 1 tanesini Trabzonlu Nâci ile ortak yazmıştır. Dîvân'da 37 adet de koşma yer almaktadır.

2. Dîvân II: Nüshası kaybolmuştur. Dönemin siyasi ve sosyal olaylarını içeren nesir yazılarını ve kasideleri içermektedir. Tıflî, yaşadığı dönemde Ordu ve Trabzon çevresinde yaşadığı dönemin önemli olaylarını nesir olarak kaleme almıştır. Hatta düzeltilmesi gereken aksaklıları dönemin idarecilerine rapor ve şikayet dilekçesi olarak sunmuştur. Daha sonra bu çalışmalarını bir eserde toplamıştır.Bu eserde iki adet de kaside bulumaktadır.

3. Ordulu Ziver'in Hamsinamesine Nazire: Ankara Millî Kütüphane Yz. A.4353.

Tıflî, şiirlerinin çoğunu aruzla yazmış ve devrin önemli olaylarını dile getirmiştir. Aslen divan şairi olmakla beraber halk şiirine de emek vermiştir. Yaşadığı devrin belirgin özelliklerinden olan divan şiiri ve halk şiiri etkileşimi, Tıflî’de de görülmektedir. Yazdığı koşmalarla devrin saz şairleri arasına girmeyi başarmıştır. Fuat Köprülü onu “şöhretleri daha çok yetiştikleri yerde bilinen saz şairleri” arasında saymıştır.

Kaynakça

Aksoyak, İ. Hakkı (2001). "Ordulu Tıflî Divanı'nda Müşterek Gazeller". Trabzon ve Çevresi Uluslararası Tarih, Dil, Edebiyat Sempozyumu. Trabzon: TC Trabzon Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay.

Can, Sıtkı (1938). Ordulu Şair Tıflî. Ordu: Ordu Halkevi Neşriyatı.

İnal, İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C.4. İstanbul: Dergâh Yay.

Köprülü, M. Fuad (1964). Türk Saz Şairleri. C. IV. Ankara: Millî Kültür Yay.

Temel Uzlu (1972). Ordulu Ozanlar. Ordu: İl Basımevi.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. NECATİ DEMİR
Yayın Tarihi: 17.09.2013
Güncelleme Tarihi: 29.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Siyâh anber konulmuş sandılar altın tabaklarda

Görünler tane tane benlerini gül yanaklarda

 

Dehânın sırrını bilmem sözü lâkin bağışlar cân

Aceb âb-ı hayâtın menba'ı var mı dudaklarda

 

Şaşırdım kendimi ahvâlimi aybetmesin dostlar

Ali Ağa gibi gece dolaşırsam sokaklarda

 

Yakın geldi bana yok kurtuluş girdâb-ı mihnetten

Seçilmez oldu hayfâ sâhib-i vuslat uzaklarda

 

Ziyâret eyleyen yok acıyan yok hâlime Tıflî

Garîbim hastayım bîçâreyim kaldım yataklarda

(Tıflî Dîvânı. Necati Demir'in Şahsi Kitaplığındaki nüsha. 209-210.)

 

Koşma

Düşünmez kimseler derdime çâre

Bana benden başka ağlayan mı var

Aldı sînemde bin türlü yare

Birisini olsun bağlayan mı var

Hâşâ ki vuslatdan ümit keseyim

Takdîrim böyledir kime küseyim

Murâd etsem künde kendim asayım

Bir ipimi biti yağlayan mı var

Sevdâ-yı muhabbet bir yâre düştü

Ciğerim aşk ile yandı tutuştu

Sular coştu Tıflî bahâr erişti

Göz yaşımdan başka çağlayan mı var

(Tıflî Dîvânı. Necati Demir'in Şahsi Kitaplığındaki nüsha. 319-320.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1DÂVUD, Halvetîd. ? - ö. 1508Doğum YeriGörüntüle
2SÜKÛNÎ, Şeyh Mehmed Efendid. ? - ö. 1691-92Doğum YeriGörüntüle
3MEHMED ŞEMSEDDÎN, İstanbullud. 1849 - ö. 1900Doğum YılıGörüntüle
4EMÎN, Arab-zâde Emîn Efendid. 1849 - ö. 1911Doğum YılıGörüntüle
5HULKÎ, Hasand. 1849 - ö. 1893Doğum YılıGörüntüle
6NÂFİZ, Hacı Hamdîd. 1849 - ö. 1905Ölüm YılıGörüntüle
7SÂNİYE, Fatma Sâniye Hanımd. 1836 - ö. 1905Ölüm YılıGörüntüle
8MEHMED TEVFÎK, Diyarbakırlıd. 1865 - ö. 1905Ölüm YılıGörüntüle
9CEMİL SABRİ UZUNÖMEROĞLUd. 1924 - ö. 17.05.2012MeslekGörüntüle
10Hüseyin Kazım Kadrid. 1870 - ö. 17 Ocak 1934MeslekGörüntüle
11EMÎN PAŞA, Seyyid Mehmed Emîn Paşa, Ebu'l-Kemâld. 1837 - ö. 1908MeslekGörüntüle
12HALÎM, Enderunlud. ? - ö. 1830Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13TEVFÎK, Köprülü İğci-zâde Mustafa Tevfîkd. ? - ö. 1854Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14SÂDIK, Ca'fer Sâdık Paşad. ? - ö. 1834-35Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15ABDULLAH, Abdullah Efendid. 1663-64 - ö. 7 Haziran 1722Madde AdıGörüntüle
16MEHMED MİHRÎ, Kerküklüd. 1849 - ö. 1915\'ten sonraMadde AdıGörüntüle
17FEHMÎ, Fehmî Efendid. ? - ö. 1669-70Madde AdıGörüntüle