Vecihi

Vecihi Mehmet
(d. 1869 / ö. 1904)
Yazar, romancı, hikâyeci, şair
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Tam adı Vecihi Mehmet'tir. Dedesi valilik görevlerinde bulunmuş Vezir Vecihi Paşa'dır. Şura-yı Devlet üyelerinden Aziz Bey'in oğlu olarak 1869 yılında İstanbul'da doğdu. 1891'de Mühendis Okulundan istihkâm subayı olarak mezun oldu. Nafia Fen Heyeti'nde görev yaptı, Mabeyin şifre kâtibi Asım Bey'in kızıyla evlendi. İçkiye düşkünlüğüyle tanınan Vecihi Bey, kolağası rütbesindeyken 35 yaşında geçirdiği bir kalp krizi sonucunda öldü.

1894'ten itibaren İkdam gazetesinde tefrika ettiği romanlarıyla geniş ilgi gören bir yazardır. Özellikle Mehcure (1895) adlı romanıyla tanınmıştır. Ayrıca konuları birbirine oldukça yakın 10'un üzerinde uzun hikâyesi vardır. Romanlarında dönemin hâkim roman anlayışına bağlı olarak gözyaşı ve hüzün hâkimdir. İbnülemin Mahmut Kemal Vecihi'nin romanlarında Namık Kemal tarzında parlak benzetişlerle, süslü ve uzun cümlelerin yer aldığını belirtir. (1970:1921),

Yazarını üne kavuşturan Mehcure (1895), evliliklerdeki sadakatsizliği konu alan bir romandır ve "alma mazlumun ahını çıkara aheste aheste" atalarsözü üzerine kurulmuştur. Kocasını çok seven ve ona tam anlamıyla sadık bir kadın olan "Mehcure", kadınları pençesine düşürene kadar son derece kibar olup sonra gözünü başka bir kadına diken çapkın "Mükerrem" ve evli olduğu hâlde erkekleri baştan çıkarmak amacıyla mesire yerlerine giden "Rana" romanın en önemli kişileridir. Mehcure, 19. yüzyıl sonlarındaki İstanbul ve Osmanlı hayatının izlerinin sürülebileceği bir eser olarak dikkat çeker. Yazar, yazıldığı dönemde Mehcure'nin gördüğü ilgi üzerine bu romanın devamı mahiyetinde Hikmet (1898) adlı romanını kaleme almıştır.

Mechure müellifi olarak tanınan Mehmet Vecihi Bey'in bu roman dışında pekçok roman ve hikâyesi vardır. Çoban Kızı (1898), dağların, ormanların içinde kaval sedaları, kuzu nağmeleri ile söyleşen bir genç kızın çektiği acıları terennüm eder. Müjgân (1898), yetmiş dört yıllık ömründe çekmediği çile kalmayan bir hanımın öyküsüdür. Mesude (1898), Müjgân’ın devamı mahiyetindedir. Vecihi’nin ifadesiyle “millî bir hikâye” olan Sâil (1898), aslında bütün mutluluklara layık, zamanın olumsuz şartları ile bedbaht olmuş bir gencin serüvenini hikâyeleştirir. Yazar, bu ve benzeri romanlarıyla yaşadığı dönemde popüler edebiyatın en fazla gözyaşı döktürenlerinden biri olmuştur (Önal, 1985). Şiirler de kaleme alan, bazı şiirleri bestelenen Mehmet Vecihi Bey; kısacık ömründe yirmiden fazla roman ve hikâyenin yanı sıra, Musavver Tarih-i Harp adlı bir tarih kitabına ve basılmamış 55 sayfalık Endülüs isimli manzum bir tiyatroya da imza atmıştır.

Kaynakça

İnal, İbnülemin Mahmut Kemal (1970). Son Asır Türk Şairleri. C. X. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.

Önal, Mehmet (1985). Vecihi Bey'in Hikâyelerindeki Fiktif Yapı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Yalçın, Murat (2010). Tanzimat'tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi. C.2. s. 1097. İstanbul: Yapı Kredi Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. NECATİ TONGA
Yayın Tarihi: 17.05.2018
Güncelleme Tarihi: 13.11.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Mihr-i Dilİkdam Matbaası / İstanbul1894Roman
Mehcureİkdam Matbaası / İstanbul1895Roman
Halimeİkdam Matbaası / İstanbul1897Hikâye
Musavver Tarih-i Harpİkdam Matbaası / İstanbul1897Diğer
Çoban Kızıİkdam Matbaası / İstanbul1898Roman
Hikmet Yahut Mehcure'nin Kısm-ı Sanisiİkdam Matbaası / İstanbul1898Roman
NerimeRauf Bey Kütüphanesi / İstanbul1898Roman
Hürrem BeyMahmut Bey Matbaası / İstanbul1898Roman
SâilMahmutbey Matbaası / İstanbul1898Roman
MalikMahmutbey Matbaası / İstanbul1898Roman
Mesudeİkdam Matbaası / İstanbul1898Roman
Çoban Kızıİkdam Matbaası / İstanbul1898Roman
Nedametİkdam Matbaası / İstanbul1898Roman
Müjganİkdam Matbaası / İstanbul1898Roman
HasbihalAsaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1898Hikâye
VuslatAsır Matbaası / İstanbul1898Hikâye
Harabeİkdam Matbaası / İstanbul1898Roman
Sevda-yı MasumaneTahir Bey Matbaası / İstanbul1898Hikâye
Hikâye-i Müntehabe Mecmuasıİkdam Matbaası / İstanbul1898Hikâye
Netice yahut Bir Yetimin SergüzeştiAsır Matbaası / İstanbul1899Roman
SakıpAsır Matbaası / İstanbul1899Roman
Feryatİkdam Matbaası / İstanbul1899Roman
Hastaİkdam Matbaası / İstanbul1899Roman
Âkifİkdam Matbaası / İstanbul1899Roman

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1MEHMED ATÂULLAH BEY, İstanbullud. 1809 - ö. 1851Doğum YeriGörüntüle
2Esra İsen Kireçcid. 1976 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Arif Nihat Asyad. 1904 - ö. 5 Ocak 1975Doğum YeriGörüntüle
4MAHZÛNÎ/SEYYİD/SEYYİD GAZİ/ZÜNÛBÎ, Seyyid Gökçed. 1869 - ö. 1940Doğum YılıGörüntüle
5MEYDANİ/MEYDANİ MEHMET/MEYDANİ BABAd. 1865/1869? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Abdullah Zühtüd. 1869 - ö. 29 Mayıs 1925Doğum YılıGörüntüle
7İSMET EFENDİ, Fındıklılıd. 1845 - ö. 1904Ölüm YılıGörüntüle
8VEHBÎ, İbrahimd. ? - ö. 1904Ölüm YılıGörüntüle
9İKRÂRÎ, Mehmedd. 1844 - ö. 1904Ölüm YılıGörüntüle
10Cemal Süreya Seberd. 1931 - ö. 09 Ocak 1990MeslekGörüntüle
11Muhlis Salihoğlud. 27 Şubat 1948 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Mustafa Ünald. 25 Nisan 1960 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Şakir (Ayaşlı)d. 1871 - ö. 18 Haziran 1917Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Beşir Fuatd. 1852 - ö. 5 Şubat 1887Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Refi Cevat Ulunayd. 1890 - ö. 4 Kasım 1968Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16MEHMET TECERd. 1901 - ö. 07.12.1967Madde AdıGörüntüle
17Mehmet Müzekkâ Halidovd. 1885 - ö. 1974Madde AdıGörüntüle
18MEHMET ARTIRANd. 1927 - ö. ?Madde AdıGörüntüle