Madde Detay
ÂGEHÎ, Muhammed Rıza
(d. 1224/1809 - ö. 1291/1874)
divan şairi, tarihçi, mütercim, devlet adamı
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Çağatay)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Kaynakça
Kamilov, N. (1970). Muhammed Rıza Âgehiyning Tercimanlık Mahareti. Doktora Tezi. Taşkent.
Kerimov, E. (hzl). (1999). Ma’neviyat Yulduzları. Taşkent: Abdulla Kadirî Nâmidegi Halk Neşriyatı.
Mecidiy, R. (1970). Âgehiy Lirikası. Taşkent: Özbekistan Fenler Akademiyası Neşriyatı.
Münirov, K. (1959). Âgehiy (İlmi ve Edebi Faaliyeti). Taşkent: Özbekistan SSR Fenler Akademiyası Neşriyatı.
Münirov, K. (1959). Munis, Âgehiy ve Beyânining Tarihiy Eserleri. Taşkent: Özbekistan Fenler Akademiyası Neşriyatı.
Özbek Edebiyatı (1959). III. Tom. Taşkent: Özbekistan SSR Devlet Bediî Edebiyat Neşriyatı.
Özbek Edebiyatı Tarihi (1978). IV. Tom. Taşkent: Özbekistan SSR “Fen” Neşriyatı.
Özbek Edebiyatı Tarihi Hrestomiyası (1945). II. Tom.Taşkent: Özbekistan Devlet Neşriyatı.
Tekin, Feridun (2000). “Muhammed Rıza Âgehî ve Ta’vizü’l-Âşıkîn Divanı”. Türk Kültürü. (446): 370-375.
Tekin, Feridun (2001). Âgehî Divanı (Ta’vizü’Âşıkîn)’nın Dil Özellikleri (Ses ve Şekil Bilgisi). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
Tekin, Feridun (2002). “Hive Hanlığı”. Türkler Ansiklopedisi. C. 8. Ankara: Yeni Türkiye Yay. 634-640.
Tekin, Feridun (2009). “Muhammed Rıza Âgehî ve “Çay” Redifli Bir Gazeli”. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi. (21): 87-92.
Tekin, Feridun (2011). “Hanlıklar Dönemi Çağatay Edebiyatı”. Turkish Studies. 6 (1): 1843-1850.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DOÇ. DR. FERİDUN TEKİNYayın Tarihi: 28.11.2014Güncelleme Tarihi: 01.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Bugün iy dostlar, hâlim harâb olganga yıglarmen
Ki ya’ni derd ü dâgım bî-hesâb olganga yıglarmen
Barıp ahbâb bir-bir min kalıp bir gûşede yalguz
İşim mahbus kuş dik ızdırâb olganga yıglarmen
Bakıp etrâfge bir hemdem olgu dik kişi tapmay
Tahassür otıga bagrım kebâb olganga yıglarmen
Yatıp bir gûşede tenhâ, batıp gam içre ser tâpâ
Melâlet eşkidin çeşmim pür-âb olganga yıglarmen
Körüp hâlim cebînide melâl ü külfet âsârını
Kılıp nefret iş ilge içtinâb olganga yıglarmen
Tamug dik tîre külbem içre körgeç şûm şeklimni
Ulusga kaçgalı mindin şitâb olganga yıglarmen
Karılıg za’fı vü bî-kesligim derd ü belâsıdın
İşim çikmek kiçe kündüz azâb olganga yıglarmen
Bu vâdîde bolup deryâ taleb bir katre suv tapmay
Nasîbim âkibet mühlik serâb olganga yıglarmen
Ötüb avkât-ı’ömrim fikr-i fâsıd birle ser-tâ-ser
Henüz ul işge minde irtikâb olganga yıglarmen
Edâ kılmay huzûr-ı dil bilen bir kün namâzımnı
Sezâvâr-ı ukûbet hem itâb olganga yıglarmen
Söz içre Âgehî bülbül dik eylep hûş edâlıglar
Mekânım çugz dik dâim harâb olganga yıglarmen
(Özbek Edebiyatı (1959). III. Tom. Taşkent: Özbekistan SSR Devlet Bediî Edebiyat Neşriyatı. 60.)
Gazel
Bilmen ni derd ü gamga irür mübtelâ könül
Kim ot urar figânıdın eflâk ara könül
Şerşâr-ı kâm bolgan ulus hâlini körüp
Bahr-ı teessüf içre batar dâimâ könül
Her lahzâ yüz tefekkür ile bî-karâr olup
Mecnûn misâl zûr ile yırtar yaka könül
Min her niçe ki yalbarıban sabr kıl disem
Salmay kulak sitezeler eyler mana könül
Her yerde bolsa derd ile gam ahtarıp tapıp
Başımga keltürüp ögedür bârhâ könül
Yitmey murâdıga tün ü kün çüst ü cû kılıp
Bî-hûde çekküsi niçe renc ü enâ könül
Derdiga çâre tapmak üçün südreben mini
Yüz min işikke iltiben itdi gedâ könül
Bî-âbrû bolmadı yalguz özi anın
Kıldı mini hem il ara yüzi kara könül
Men’ iylesem eger min anın ızdırâbını
Deşnâm itip mana yitürür köp izâ könül
Min râzı irdim âlem ara barça hâlga
Veh niyleyin ki birmegüsidür rızâ könül
Bâis könüldür Âgehî hâl-i harâbıma
İy kaş halk kılmagay irdi hudâ könül
(Özbek Edebiyatı (1959). III. Tom. Taşkent: Özbekistan SSR Devlet Bediî Edebiyat Neşriyatı. 61.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 28.11.2014Güncelleme Tarihi: 01.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Bugün iy dostlar, hâlim harâb olganga yıglarmen
Ki ya’ni derd ü dâgım bî-hesâb olganga yıglarmen
Barıp ahbâb bir-bir min kalıp bir gûşede yalguz
İşim mahbus kuş dik ızdırâb olganga yıglarmen
Bakıp etrâfge bir hemdem olgu dik kişi tapmay
Tahassür otıga bagrım kebâb olganga yıglarmen
Yatıp bir gûşede tenhâ, batıp gam içre ser tâpâ
Melâlet eşkidin çeşmim pür-âb olganga yıglarmen
Körüp hâlim cebînide melâl ü külfet âsârını
Kılıp nefret iş ilge içtinâb olganga yıglarmen
Tamug dik tîre külbem içre körgeç şûm şeklimni
Ulusga kaçgalı mindin şitâb olganga yıglarmen
Karılıg za’fı vü bî-kesligim derd ü belâsıdın
İşim çikmek kiçe kündüz azâb olganga yıglarmen
Bu vâdîde bolup deryâ taleb bir katre suv tapmay
Nasîbim âkibet mühlik serâb olganga yıglarmen
Ötüb avkât-ı’ömrim fikr-i fâsıd birle ser-tâ-ser
Henüz ul işge minde irtikâb olganga yıglarmen
Edâ kılmay huzûr-ı dil bilen bir kün namâzımnı
Sezâvâr-ı ukûbet hem itâb olganga yıglarmen
Söz içre Âgehî bülbül dik eylep hûş edâlıglar
Mekânım çugz dik dâim harâb olganga yıglarmen
(Özbek Edebiyatı (1959). III. Tom. Taşkent: Özbekistan SSR Devlet Bediî Edebiyat Neşriyatı. 60.)
Gazel
Bilmen ni derd ü gamga irür mübtelâ könül
Kim ot urar figânıdın eflâk ara könül
Şerşâr-ı kâm bolgan ulus hâlini körüp
Bahr-ı teessüf içre batar dâimâ könül
Her lahzâ yüz tefekkür ile bî-karâr olup
Mecnûn misâl zûr ile yırtar yaka könül
Min her niçe ki yalbarıban sabr kıl disem
Salmay kulak sitezeler eyler mana könül
Her yerde bolsa derd ile gam ahtarıp tapıp
Başımga keltürüp ögedür bârhâ könül
Yitmey murâdıga tün ü kün çüst ü cû kılıp
Bî-hûde çekküsi niçe renc ü enâ könül
Derdiga çâre tapmak üçün südreben mini
Yüz min işikke iltiben itdi gedâ könül
Bî-âbrû bolmadı yalguz özi anın
Kıldı mini hem il ara yüzi kara könül
Men’ iylesem eger min anın ızdırâbını
Deşnâm itip mana yitürür köp izâ könül
Min râzı irdim âlem ara barça hâlga
Veh niyleyin ki birmegüsidür rızâ könül
Bâis könüldür Âgehî hâl-i harâbıma
İy kaş halk kılmagay irdi hudâ könül
(Özbek Edebiyatı (1959). III. Tom. Taşkent: Özbekistan SSR Devlet Bediî Edebiyat Neşriyatı. 61.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 01.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Bugün iy dostlar, hâlim harâb olganga yıglarmen
Ki ya’ni derd ü dâgım bî-hesâb olganga yıglarmen
Barıp ahbâb bir-bir min kalıp bir gûşede yalguz
İşim mahbus kuş dik ızdırâb olganga yıglarmen
Bakıp etrâfge bir hemdem olgu dik kişi tapmay
Tahassür otıga bagrım kebâb olganga yıglarmen
Yatıp bir gûşede tenhâ, batıp gam içre ser tâpâ
Melâlet eşkidin çeşmim pür-âb olganga yıglarmen
Körüp hâlim cebînide melâl ü külfet âsârını
Kılıp nefret iş ilge içtinâb olganga yıglarmen
Tamug dik tîre külbem içre körgeç şûm şeklimni
Ulusga kaçgalı mindin şitâb olganga yıglarmen
Karılıg za’fı vü bî-kesligim derd ü belâsıdın
İşim çikmek kiçe kündüz azâb olganga yıglarmen
Bu vâdîde bolup deryâ taleb bir katre suv tapmay
Nasîbim âkibet mühlik serâb olganga yıglarmen
Ötüb avkât-ı’ömrim fikr-i fâsıd birle ser-tâ-ser
Henüz ul işge minde irtikâb olganga yıglarmen
Edâ kılmay huzûr-ı dil bilen bir kün namâzımnı
Sezâvâr-ı ukûbet hem itâb olganga yıglarmen
Söz içre Âgehî bülbül dik eylep hûş edâlıglar
Mekânım çugz dik dâim harâb olganga yıglarmen
(Özbek Edebiyatı (1959). III. Tom. Taşkent: Özbekistan SSR Devlet Bediî Edebiyat Neşriyatı. 60.)
Gazel
Bilmen ni derd ü gamga irür mübtelâ könül
Kim ot urar figânıdın eflâk ara könül
Şerşâr-ı kâm bolgan ulus hâlini körüp
Bahr-ı teessüf içre batar dâimâ könül
Her lahzâ yüz tefekkür ile bî-karâr olup
Mecnûn misâl zûr ile yırtar yaka könül
Min her niçe ki yalbarıban sabr kıl disem
Salmay kulak sitezeler eyler mana könül
Her yerde bolsa derd ile gam ahtarıp tapıp
Başımga keltürüp ögedür bârhâ könül
Yitmey murâdıga tün ü kün çüst ü cû kılıp
Bî-hûde çekküsi niçe renc ü enâ könül
Derdiga çâre tapmak üçün südreben mini
Yüz min işikke iltiben itdi gedâ könül
Bî-âbrû bolmadı yalguz özi anın
Kıldı mini hem il ara yüzi kara könül
Men’ iylesem eger min anın ızdırâbını
Deşnâm itip mana yitürür köp izâ könül
Min râzı irdim âlem ara barça hâlga
Veh niyleyin ki birmegüsidür rızâ könül
Bâis könüldür Âgehî hâl-i harâbıma
İy kaş halk kılmagay irdi hudâ könül
(Özbek Edebiyatı (1959). III. Tom. Taşkent: Özbekistan SSR Devlet Bediî Edebiyat Neşriyatı. 61.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Gazel
Bugün iy dostlar, hâlim harâb olganga yıglarmen
Ki ya’ni derd ü dâgım bî-hesâb olganga yıglarmen
Barıp ahbâb bir-bir min kalıp bir gûşede yalguz
İşim mahbus kuş dik ızdırâb olganga yıglarmen
Bakıp etrâfge bir hemdem olgu dik kişi tapmay
Tahassür otıga bagrım kebâb olganga yıglarmen
Yatıp bir gûşede tenhâ, batıp gam içre ser tâpâ
Melâlet eşkidin çeşmim pür-âb olganga yıglarmen
Körüp hâlim cebînide melâl ü külfet âsârını
Kılıp nefret iş ilge içtinâb olganga yıglarmen
Tamug dik tîre külbem içre körgeç şûm şeklimni
Ulusga kaçgalı mindin şitâb olganga yıglarmen
Karılıg za’fı vü bî-kesligim derd ü belâsıdın
İşim çikmek kiçe kündüz azâb olganga yıglarmen
Bu vâdîde bolup deryâ taleb bir katre suv tapmay
Nasîbim âkibet mühlik serâb olganga yıglarmen
Ötüb avkât-ı’ömrim fikr-i fâsıd birle ser-tâ-ser
Henüz ul işge minde irtikâb olganga yıglarmen
Edâ kılmay huzûr-ı dil bilen bir kün namâzımnı
Sezâvâr-ı ukûbet hem itâb olganga yıglarmen
Söz içre Âgehî bülbül dik eylep hûş edâlıglar
Mekânım çugz dik dâim harâb olganga yıglarmen
(Özbek Edebiyatı (1959). III. Tom. Taşkent: Özbekistan SSR Devlet Bediî Edebiyat Neşriyatı. 60.)
Gazel
Bilmen ni derd ü gamga irür mübtelâ könül
Kim ot urar figânıdın eflâk ara könül
Şerşâr-ı kâm bolgan ulus hâlini körüp
Bahr-ı teessüf içre batar dâimâ könül
Her lahzâ yüz tefekkür ile bî-karâr olup
Mecnûn misâl zûr ile yırtar yaka könül
Min her niçe ki yalbarıban sabr kıl disem
Salmay kulak sitezeler eyler mana könül
Her yerde bolsa derd ile gam ahtarıp tapıp
Başımga keltürüp ögedür bârhâ könül
Yitmey murâdıga tün ü kün çüst ü cû kılıp
Bî-hûde çekküsi niçe renc ü enâ könül
Derdiga çâre tapmak üçün südreben mini
Yüz min işikke iltiben itdi gedâ könül
Bî-âbrû bolmadı yalguz özi anın
Kıldı mini hem il ara yüzi kara könül
Men’ iylesem eger min anın ızdırâbını
Deşnâm itip mana yitürür köp izâ könül
Min râzı irdim âlem ara barça hâlga
Veh niyleyin ki birmegüsidür rızâ könül
Bâis könüldür Âgehî hâl-i harâbıma
İy kaş halk kılmagay irdi hudâ könül
(Özbek Edebiyatı (1959). III. Tom. Taşkent: Özbekistan SSR Devlet Bediî Edebiyat Neşriyatı. 61.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | MÛNİS, Şir Muhammed, Harezmî | d. 1778 - ö. 1829 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | KÂMİL, Harezmî | d. 1825 - ö. 1899 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | AVAZ, Avaz Otar | d. 1884 - ö. 1919 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | AŞKÎ, Hacetci-zâde Hüseyin Aşkî Efendi | d. 1809 - ö. 1889 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | ZÎVER, İstanbullu | d. 1809 - ö. 1829 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | HASAN RIZÂ EFENDİ | d. 1809-10? - ö. 1890 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | RE'FET, Mehmed Re'fet | d. ? - ö. 1874 ds. | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | FEHMÎ, Malkoç-zâde Hacı Mehmed Fehmî | d. 1823 - ö. 1874 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | SA'ÎD, Çarşanbalı-zâde Sa'îd Mehmed | d. ? - ö. 1874 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Niyazi Zaimoğlu | d. 1927 - ö. 1 Mayıs 1999 | Meslek | Görüntüle |
11 | Bora Özen | d. 29 Haziran 1973 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | Turgay Nar | d. 4 Aralık 1961 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | GARÎBÎ,Turdî Nâzım | d. 1802 - ö. 1862 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | MOLLANEPES | d. 1810 - ö. 1862 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | ZELÎLÎ, Gurbandurdu | d. 1800 - ö. 1852 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | SÂNÎ, İbrahim Efendi | d. ? - ö. Haziran-Temmuz 1652 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | ABÂPÛŞ, Bâlî Sultân | d. 1368 - ö. 1485 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | DU’ÂYÎ | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |