FERRÎ, Mehmed Efendi

(d. 1170/1756 - ö. 1220/1805)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 18. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Mehmed’dir. Filibe’ye bağlı Tatarpazarı’nda 1170/1756da doğdu. Ailesi hakkında kaynaklarda herhangi bir bilgi yoktur. Öğrenimi ile ilgili olarak bilinen sadece Neşet Süleyman Efendi (ö. 1222/1807-08)’nin öğrencilerinden biri olduğudur. Ferrî, Defter-i Hâkânî ile Beylik Odası’ndaki memuriyetlerinin yanı sıra bazı vezirlerin divan kâtipliği ve mektupçuluğu görevlerinde bulundu. Mültezimlik de yapmış olan şair, 1220/1805 tarihinde memleketi Filibe civarında vergi tahsil ederken vurularak öldürüldü. Eserleri şunlardır:

1. Dîvân: İki yazma nüshası vardır. 10 kaside, 12 tahmis, 1 müseddes, 18 tesdis, 3 terkib-i bend, 1 terci-i bend, 200 gazel, 2 müstezad, 22 kıta, 10 nazım, 10 müfred, 11 matla ve 1 mesneviden oluşmaktadır. Dîvân'ının tenkitli metni hazırlanmıştır (Kırbıyık 1994).

2. Târih Risâlesi: Tarih düşürme ile ilgili bu risaledir. İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde bir yazma nüshası bulunmaktadır. Ferrî’nin, 6 beyitlik bir kıtası; 1195 yılını 112 defa düştüğü tarihlerin izahlarını içermektedir (Kırbıyık 2000a: 217-280).

Bunların dışında kendi gazeline yazdığı bir şerhi de bulunmaktadır (Kırbıyık 2000b: 343-360).

Ferrî, şiirlerinde ekseriyetle aşk konusunu işlemiştir. Tarih düşürme sanatıyla oldukça meşgul olmuş ve çeşitli tür ve konuda 20 tarih yazmıştır. Şiirlerinin içerisinde nazireler önemli yer tutmaktadır. Nazire yazdığı şairler arasında Neşet Süleyman, Keşanlı Zihnî, Sıdkî, Hamdî, Gülşenî, Râgıb, Nef‘î, Vecdî, Fehîm, Vehbî, Neyyir, Nâbî, Cevrî sayılabilir. Hikemî vadiye örnek teşkil edebilecek bazı şiirlerinin yanı sıra, sevgilinin dilinden yazdığı iki, denizcilikle ilgili bir, noktasız harflerle de yazılmış bir gazeli vardır. “… Mültezim olduğu hâlde, şâir-i mâhir geçinen eşhâsın pek çoğundan daha güzel sözler söylemiştir.” (İnal 1999: 626) ifadesinin Ferrî’nin edebî kişiliğini yansıttığı kabul edilebilir.

Kaynakça

Ârif Hikmet. Tezkire. Millet Kütüphanesi. Nr. 789.

İnal, İbnü’l-Emin Mahmud Kemal (1999). Son Asır Türk Şâirleri. C. 1. Ankara: AKM Yay. 

Kırbıyık, Mehmet (1994). Ferrî Mehmed Hayatı, Eserleri ve Dîvânının Tenkîdli Metni. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.

Kırbıyık, Mehmet (2000a). “İstanbul Arkeoloji Müzesi Kütüphanesi’nde Tarih Düşürme ile İlgili Bir Yazma Eser”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi 8: 217-280.

Kırbıyık, Mehmet (2000b). “Ferrî Mehmed’in Bir Gazelinin Şerhine Dair”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi 7: 343-360.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî- Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 

Mehmed Süreyya (1308). Sicill-i Osmani. C. 4. İstanbul: Matbaa-i Amire.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. MEHMET KIRBIYIK
Yayın Tarihi: 05.06.2013
Güncelleme Tarihi: 18.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Dîvân

Gazel

Bak bak toyunca turrelerüm târmârdur

Ammâ rakîb-i keç-dile her târ mârdur

Cûy-ı sirişk-i dîde-i uşşâk hûn-çekân

Bâb-ı sarây-ı vuslatuma çeşmesârdur

Sîm-âba çeşm-i lutf ile itdüm nigâh-ı nâz

Âşık-veş o da muztarib [ü] bî-karârdur

Feyz-i şu‘â‘um irmese kara çanaklıdur

Vech-i kamerde şavk-ı ruhum müste‘ârdur

Bu ter gazel ki safha-i Dîvân-ı Ferrîde

Uşşâka yâd-ı hüsnüm ile yâdigârdur

(Kırbıyık, Mehmet (1994). Ferrî Mehmed Hayatı, Eserleri ve Dîvânının Tenkîdli Metni. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi. 118.)
 


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ALÂADDÎN ALÎ ÇELEBİd. ? - ö. 1543-44Doğum YeriGörüntüle
2Kurd-zâde/Zâkirî, Ahmed Zâkirî Efendid. ? - ö. 1685-86Doğum YeriGörüntüle
3NÂLİŞÎd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4REFÎ'-İ ÂMİDÎd. 1756 - ö. 1816Doğum YılıGörüntüle
5CELÂL, Seyyid Ali Celâleddîn Paşad. 1756 - ö. 1822Doğum YılıGörüntüle
6FÂZIL, Enderunlu Fâzıl (Hüseyin) Beyd. 1756-57 - ö. 30 Aralık 1810Doğum YılıGörüntüle
7HÂDİM, Hasand. ? - ö. 1805-06Ölüm YılıGörüntüle
8KUDSÎ, A‘rec Hâce Kudsî Efendid. ? - ö. 1804-1805Ölüm YılıGörüntüle
9MÜNÎB, Recaî-zâde İbrahim Münîb Efendid. ? - ö. 1805-06?Ölüm YılıGörüntüle
10ŞEHDÎ, Mustafa Şehdî Efendid. ? - ö. 1686-87MeslekGörüntüle
11PÎRÎ, Şeyh-zâde Hacı Pîrî Efendid. ? - ö. 3 Kasım 1771MeslekGörüntüle
12EM‘ÂNÎ, Em‘ânî Mehmed Efendid. ? - ö. 1720-21MeslekGörüntüle
13MÂHİR, Lütfullâh Efendid. ? - ö. Şubat-Mart 1766Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14NECCÂR, Sâlihd. ? - ö. 1788-89Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15BEZMÎ, Mehmed Efendid. ? - ö. 1736-37Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16HİSÂLÎ, Hisâlî Efendid. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17FATMA KAMİLE HANIMd. 1839 - ö. 1921Madde AdıGörüntüle
18KERÎMÎ, Abdülkerîmd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle