HARBÎ, Adnan Türközü

(d. 1925 / ö. 1982)
musikişinas
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Adnan Türközü olan âşık 1925 yılında Kayseri’nin Bünyan ilçesinde doğmuştur (Üçok 1953: 165-166; Yedekçioğlu 1978: 46; Kalkan 1988: 144; Akbaş 1991a: 13; Akbaş 1991b: 28; Akbaş 1994: 44). Bünyanlı Zabit Kâtibi Mehmet Efendi ile Bünyanlı Akkadın Hala’nın en büyük evladıdır (Üçok 1953: 165-166; Yedekçioğlu 1978: 46-47; Kalkan 1988: 144; Akbaş 1991a: 13; Akbaş 1991b: 28; Akbaş 1994: 44). İlk tahsilini Bünyan’da tamamlamıştır (Üçok 1953: 166).

1944 yılında askere gitmiş, askerde notayı öğrenmiş ve Adana, Eskişehir ve Erzincan ordu bandolarında kornet çalmıştır. Askerlik dönüşünde Bünyan Cezaevi Memurluğu ve Kayseri Sümerbank Fabrikası’nda “Laboluk” yapmıştır (Yedekçioğlu 1978: 46-47). Daha sonra İstanbul’a gitmiş ve Bakırköy Bez Fabrikası’nda memur olarak çalışmıştır (Üçok 1953: 166). 1948 yılında Halk Evleri Saz Topluluğu ile konserlere çıkmaya başlayan Harbî, “Anadolu Bölge Sanatkârlığı” sınavına katılmış ve sınavı kazanarak uzun yıllar çalışacağı İstanbul Radyosu’na girmiştir. Daha sonra İstanbul Belediye Konservatuarı Halk Musikisi Topluluğu’na katılmış, burada hocalık da yaptıktan sonra 1974’te emekli olmuştur (Yedekçioğlu 1978: 46-48; Akbaş 1991a: 13; Akbaş 1991b: 28; Akbaş 1994: 44). 1982 yılında da vefat etmiştir (wowturkey.com). 

Saz çalmaya merakı on beş yaşında iken başlamış, âşıklık yeteneği ise komşularının kızı olan Fatma Hanım’a âşık olmasıyla ortaya çıkmıştır. Daha sonra evlendiği Fatma Hanım için dile getirdiği deyişler, yöre türküleriyle birlikte söylenir olmuştur (Yedekçioğlu 1978: 46-48; Akbaş 1991a: 13; Akbaş 1991b: 28; Akbaş 1994: 44). Harbî, ezgi yaratma hususunda kuvvetli bir yeteneğe sahiptir. Bozlak ve kırık hava tarzı türküler güfte ve bestesinde oldukça ustadır (Kalkan 1988: 144). Aynı zamanda “Harbî” mahlası ile şiirler de söyleyen âşık, birçok Bünyan türküsünün ve halay havasının TRT ve konservatuar repertuarına kazandırmıştır. Kendi türküleri de meşhur olan Harbî, daha ziyade sözü ve bestesi kendine ait pek çok plak çıkarmıştır (Üçok 1953: 165-166; Yedekçioğlu 1978: 46-49; Kalkan 1988: 144; Akbaş 1991a: 13; Akbaş 1991b: 28; Akbaş 1994: 44).

Harbî, şairliğini âşık tarzı şiir geleneği içerisinde sürdürmüştür. Bu geleneğin icaplarına bağlı kalarak şiirlerinde hece ölçüsüne ve dörtlük nazım birimine yer vermiştir. Şiirlerinde yalın ve içten bir söyleyişe sahiptir. Gerek Bünyan’da gerek de Kayseri’de saz şiiri geleneğinin devam etmesinde büyük hizmetleri olmuştur. Harbî’nin şiirlerinde ise aşk ve sevgi ön plandadır.

Kaynakça

Akbaş, S. Burhanettin (1991a). “Bünyan Folkloru: Bünyan’da Yetişen Halk Şairleri”. Erciyes. 164: 13-14.

Akbaş, S. Burhanettin (1991b). “Bünyan’da Yetişen Halk Şairleri”. Erciyes. 168: 28.

Akbaş, S. Burhanettin (1994). Bünyan ve Yöresi Halk Edebiyatı Folklor ve Etnografyası. Kayseri: Bizim Gençlik Yay.

http://wowturkey.com/forum/ viewtopic.php?t=21161&start=10 [Erişim tarihi: 20.06.2012].

Kalkan, Emir (1988). Çağlar Boyunca Kayseri Şairleri. Kayseri: Kayseri İli Özel İdare Müdürlüğü ve Kayseri Belediyesi Birliği Yay.

Üçok, Hamdi (1953). Çağlayanlar Beldesi Bünyan. Kayseri: Sümer Matbaası.

Yedekçioğlu, Kâzım (1978). “Bünyanlı Harbî”. Erciyes. 3-4: 46-49.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ERHAN ÇAPRAZ
Yayın Tarihi: 06.01.2019
Güncelleme Tarihi: 07.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Ahmet Durand. 1974 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2VEHBÎd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Murat Akalınd. 10 Nisan 1974 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4İSKENDER, İskender Akkuşd. 1925 - ö. 30.09.2005Doğum YılıGörüntüle
5Bahtiyar Vahapzaded. 16 Ağustos 1925 - ö. 13 Şubat 2009Doğum YılıGörüntüle
6DAVUT SULARÎ/KEMALÎ/SERHAT ÂŞIK, Davut Ağbabad. 1925 - ö. 18.01.1985Doğum YılıGörüntüle
7ELİHAN MURAD OĞLUd. 1898 - ö. 1982Ölüm YılıGörüntüle
8Suat Taşerd. 1919 - ö. 16 Kasım 1982Ölüm YılıGörüntüle
9Ali Avni Öneşd. 30 Nisan 1926 - ö. 11 Kasım 1982Ölüm YılıGörüntüle
10Yusuf Ziya Demircioğlud. 1887 - ö. 29 Mart 1973MeslekGörüntüle
11NÜHÜFT/VÂZIH, Mustafad. ? - ö. 1877MeslekGörüntüle
12GARÂMÎd. 1500 - ö. 1584/1586 ?MeslekGörüntüle
13BİÇARE ABİDİNd. 1860 - ö. 1936Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14BEDİR, Bedir Karakuşd. 1944 - ö. 1993Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15ADİL FİGANİ, Adil Çiçekd. 1944 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16SEFİL DURAN, Duran Bebekd. 1943 - ö. 17.01.2017Madde AdıGörüntüle
17ŞİNAZ, Şinaz Sezerd. 1961 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18MEHMET, Mehmet Ergind. 1901 - ö. 1970Madde AdıGörüntüle