Sadık Vicdani Kayıkçıoğlu

Ebu Rıdvan, Vicdani
(d. 9 Kasım 1866 / ö. 22 Ekim 1939)
Mektupçu, Gazeteci
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

9 Kasım 1866’da Safranbolu’da doğdu (Vassaf, 2015: 37; Sâdık Vicdânî 1995: 295). Ziraat Bankası Kastamonu Şubesi İdare Meclisi kâtibi Kayıkçızâde Mustafa Sâdık Efendi’nin oğludur (Ceyhan, 2008: 401). 1934’ten sonra Kayıkçıoğlu soyadını almıştır.

1880'den itibaren Kastamonu, Manastır, Basra, Ankara, Trabzon, Bursa ve Aydın gibi bölgelerde mektupçu, tahsildar, muallim, sermuharrir, vali vekilliği gibi farklı sınıflarda memurluk vazifelerini yürütmüş (Akbayrak, 1982: 237; Birinci 2001: 25-27), II. Meşrutiyet, Bursa'nın işgali gibi hadiselere bizzat şahit olmuştur (Çetişli 2002: 850). Başarılar, ödüller, iltifatlar, haksızlıklar, tutuklanmalar (Sofuoğlu 2003: 69) ve azledilmelerle dolu uzun memuriyetinden 1925'te emekli olmuş İstanbul’da vefat etmiştir. Kabri, İstanbul Zeytinburnu’nda Merkezefendi Kabristanı’ndadır.

Dinî, tasavvufî, ilmî ve edebî konularda kaleme aldığı manzum ve mensur eserleriyle tanınmıştır (Tezcan 2015: 881-882). Ciddî üslûbunun yanı sıra lâtîfe ve mizah çevresinde kurduğu metinlerinde de başarı göstermiştir (İnal, 2002: 2006; Taşkesenlioğlu 2018a: 165). Nakşî-Hâlidî tarikatına bağlılığı (Abdülkadiroğlu, 1989: 98; Ceyhan, 2008: 401) ve henüz iki yaşında iken oğlu Rıdvan’ın 27 Ekim 1890’da ölümü Sâdık Vicdânî'nin edebi kişiliğine etki eden hususlardır.

Daha çok dinî ve tasavvufî eserleri ile bilinen şairin klasik şiir etkisinde kaleme aldığı eserleri de vardır. Bu şiirlerinde aruz ölçüsünü başarılı şekilde kullanmış; özellikle Nağamât-ı Vicdâniye’de methiye, mersiye, sakiname, hicviye gibi türlerde gazel, kaside, mesnevi, murabba, şarkı, terci-i bend, tahmis, terbi ve tardiye gibi eski şiir nazım şekilleriyle güzel örnekler vermiştir (Taşkesenlioğlu 2018b: V).

Kaynakça

ABDÜLKADİROĞLU, A. (1989). “Ahmed Mâhir Efendi”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 2, İstanbul.

AKBAYRAK, N. (1982). “Kayıkçıoğlu, Sâdık Vicdânî”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 5, İstanbul.

BİRİNCİ, A. (2001). Tarihin Gölgesinde Meşâhir-i Meçhûleden Birkaç Zat. İstanbul: Dergâh Yayınları.

CEYHAN, S. (2008). “Sâdık Vicdânî”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 35, İstanbul.

ÇETİŞLİ, İ. (2002). II. Meşrutiyet'ten Cumhuriyet'e Bir Düşünce Hareketi: Meslekî Temsilcilik. Türkler Ansiklopedisi, C.17, 849-856.

Hüseyin Vassaf. (2015) Sefîne-i Evliyâ. (Haz. Mehmet Akkuş, Ali Yılmaz). C.4, İstanbul: Kitabevi Yayınları.

İNAL, İ. M. K. (2003). Son Asır Türk Şâirleri. (Haz. İbrahim Baştuğ). C.4, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay.

Sâdık Vicdânî, (1995). Tomâr-ı Turûk-ı Aliyye. (Haz. İrfan Gündüz). Enderun Kitabevi.

SOFUOĞLU, A. (2003). Osmanlı Arşiv Belgeleri Işığında İşgal Döneminde Bursa. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 19/55, 51-82.

TAŞKESENLİOĞLU, L. (2018a). Bir Mutasavvıfın Hivciyesi Sâdık Vicdâni ve Parasız Risalesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7/1, 162-175.

TAŞKESENLİOĞLU, L. (2018b). Sâdık Vicdânî Hayatı, Edebî Şahsiyeti, Eserleri ve Nağamât-ı Vicdâniye. İstanbul: Kriter Yayınevi.

TEZCAN, T. (2015). Sâdık Vicdânî ve Dînî Eserleri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4/4, 877- 895.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ LOKMAN TAŞKESENLİOĞLU
Yayın Tarihi: 14.09.2018
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
PerîşânKaspar Matbaası / İstanbul1891Derleme
Nağamât-ı VicdâniyeVilayet Matbaası / Kastamonu1896Şiir
Cennedmekân Murad Han-ı Hâmis Hazretlerinin Hapis Hali Son Vedaı- / İstanbul1910Araştırma
Berk-i FezâUhuvvet Matbaası / İstanbul1911Derleme
Fihrist-i Kur’ân-ı KerimDersaadet Matbaası / İstanbul1912İnceleme
Musahhah ve Muvazzah Tefe’ülnâme-i İmam Suhreverdî- / İstanbul1912Araştırma
Mahallât ve Kurâ Hey’at-ı İhtiyariyesinin Bâhusus Muhtarların Kavanîn-i devlet ve Evâmir-i Hükümet ile Muayyen Vezâif-i Umumîyesini Câmi ve Muvazzah Talimatnâmedir- / Ankara1913Araştırma
Sâdık Vicdânî’nin Türk Kardeşlerine Armağanı- / Ankara1913Araştırma
Neşide-i Cihad-ı Ekber- / Ankara1914Araştırma
Dâstannâme-i Vicdânî- / Ankara1914Araştırma
Gülbang-ı Cihad-ı Ekber- / Ankara1917Araştırma
Bayram Namazları- / İstanbul1919Araştırma
Cuma Namazı- / İstanbul1919Araştırma
Hitâbiyyât- / Bursa1920Araştırma
ParasızMatbaa-i Amire / İstanbul1921Şiir
Tomâr-ı Turûk-ı Aliyye, (Melâmiyye, Kadiriyye, Halvetiyye, Sufi ve Tasavvuf)Evkaf-ı İslamiye Matbaası / İstanbul1922-1924Biyografi
Hazreti Muhammed Niçin Çok Evlendi- / İstanbul1928Araştırma
İkinci Perîşân yahud Kahkaha- / --Derleme
Âdet- / --Mesnevi
İmlâ-yı Osmânî- / --Diğer
Lübbü’l-Ahzâb li-Cemîi’l-İhvân ve’l-Ahbâb- / İstanbul-Araştırma

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1KESKİN, Ahmetd. 24.07.1910 - ö. 1986Doğum YeriGörüntüle
2FÜNÛNÎ, Fünûnî Çelebid. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3İsmail Hakkı Yılanlıoğlud. 1918 - ö. 6 Temmuz 1992Doğum YeriGörüntüle
4EFGAN/ÇOBAN EFGAN, Efgan Elekber Namazovd. 1866 - ö. 1924Doğum YılıGörüntüle
5HAYDERÎ, Haydard. 1866 - ö. 1923Doğum YılıGörüntüle
6RÂMî, Rızad. 1866 - ö. 1921Doğum YılıGörüntüle
7M. Turhan Tan (M. Samih Fethi)d. 1885 - ö. 25 Aralık 1939Ölüm YılıGörüntüle
8HACI HOCAd. 1849? - ö. 1939Ölüm YılıGörüntüle
9MESLEKİ, Bekir Umutd. 1848 - ö. 1939Ölüm YılıGörüntüle
10Nedim Atillad. 6 Şubat 1958 - ö. ?MeslekGörüntüle
11SEZÂYÎ, Yahyâ Sezâyî Efendid. 1816 - ö. 1877MeslekGörüntüle
12Hikmet Altınkaynakd. 18 Şubat 1945 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Hamdi Nüzhet Çançard. 1890 - ö. 15 Haziran 1957Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Edip Ayeld. 23 Ağustos 1894 - ö. 17 Ocak 1957Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Faik Ali Ozansoyd. 1876 - ö. 1 Ekim 1950Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Yaşar Kemald. Ekim 1923 - ö. 28 Şubat 2015Madde AdıGörüntüle
17SÂDIK, Sâdık Mehmed Efendid. ? - ö. 1594-95Madde AdıGörüntüle
18SÂDIKd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle