Madde Detay
MİRZA MEHEMMED KATİB KARABAĞ
(d. 1248/1249/1833 - ö. 1305/1306/1888)
âşık
(Âşık / 19. Yüzyıl / Azeri)
ISBN: 978-9944-237-86-4
1833’te Şuşa’da dünyaya gelen Mirza Mehemmed Kâtib, 19. yüzyıl âşıklarındandır. Aynı zamanda bir hattat olan Mirza Mehemmed, doğup büyüdüğü şehir olan Şuşa’da eğitimine devam etmiş ve aynı şehirde Mir Möhsün Nevvab'ın teşebbüsü ile kurulan Meclis-i Ferâmuşan (Unutulmuşların Meclisi) topluluğuna katılmıştır. Şuşa şehri Karabağ bölgesinde yer aldığı için ve Mirza Mehemmed hattat olduğu için kendisine Mirza Mehemmed Katib Karabaği denmektedir.
1888 yılında Şuşa’da vefat eden Mirza Mehemmed, 19. yüzyıl Azerbaycan halk şiirinin simgelerinden biridir. Devrinin önemli şairlerinden biri olan Mirza Mehemmed, şiirlerinde kullandığı sade dil ve güçlü söyleyiş tarzıyla dikkat çekmektedir. Mirza Mehemmed Kâtib ile ilgili ayrıntılı bilgilere, çağdaşı ve Meclis-i Ferâmuşan topluluğundan arkadaşı olan Mir Möhsin Nevvab’ın Tezkire-i Nevvab adlı eserinden ulaşılır. Tezkire-i Nevvab’da, Mirza Mehemmed için şunlar söylenmektedir: Mirza Mehemmed Katib, saf yaradılışlı bir kişiydi. Kim ne derse inanırdı. Çoğu zaman gülmek için, bazı şakacı kimseler, başka kimselerin dilinden ona yalan haberler ulaştırırlardı ki falanca sana böyle demedi, şöyle dedi. Aynı gün veya akşam o biçare günahsız kimseye hiciv yazardı (Bayram, 2012:394; Nevvab, 1998:129). Mirza Mehemmed Katib,, Gubari hat ile güzel yazardı (Bayram, 2012:396; Nevvab, 1998:129). Mirza Mehemmed Katib’in sanatı şiir söylemek idi. Şiirlerinin çoğu hiciv idi. Kaside, gazel, muhammes, murabba, müstezad, kafiye, müzehrefat (hezeliyat) ve hicivlerinin sayısı tahminen 2000 beyit vardır (Bayram, 2012:397; Mir Möhsün Nevvab 1998: 129).
Modern Azerbaycan edebiyatının kurucusu Mirza Feteli Ahundzâde ile Mirza Mehemmed arasındaki dostluk ve mektuplaşmalar, edebiyat tarihi açısından önemlidir. Yazılı kaynaklarda çok sayıda şiirinden bahsedilmesine rağmen çok az sayıda şiiri günümüze ulaşabilen Mirza Mehemmed’in, sevgilisinin vefasızlığını anlattığı “olsun” redifli koşması oldukça ünlüdür.
Kaynakça
Bayram, Ömer
(2012). “Nevvab Tezkiresinde Şair ve Eser Üzerine Değerlendirmeler”, Turkish
Studies. C.7 (1): 385-404.
https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10922,asiqmirzemehemmedkatipgarabagipdf.pdf?0; [erişim tarihi: 12.11.2020].
Nevvab, Mir Möhsün (1998). Tezkire-yi Nevvab, Hzl: Ekrem Bağırov. Bakı: Azerbaycan Neşriyyatı.
Sazım Sözüm (1978). Bakü: yyy.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: NESİBE YAZGAN USLUYayın Tarihi: 03.03.2015Güncelleme Tarihi: 02.12.2020Eserlerinden Örnekler
Olsun
Sevdiyim yar,
menden üz döndermisen,
Ne demişem
qelbin mükedder olsun.
Şö'le-yi
axımdan eşq-i sirabın,
Oda yansın,
mene beraber olsun.
Gece gündüz
senden fikrim, xeyalım
Ne ola bir men
de senden kam alım,
İnsafın yox,
mürverin yox, a zalim,
Sebr elemez mende
ne qeder olsun?
Aşiq deyil
camalını duymayan,
Neden doyar
didarından doymayan,
Sevdiyim,
qapına meni qoymayan,
Görüm menim
kimi derbeder olsun.
Qurban olum
diline, dodağina,
Baş eyerem
qaşlarının tağına,
Hansı gece
baxsam ter buxağına,
İstemerem o gece
seher olsun.
Katib'em
uymuşam bir bi-vefaye,
Ömrümü
vermişem bad-i faneye,
Gören bu
dünyada men bi-nevaye,
Kim qarğadı yarın
sitemkar olsun
https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10922,asiqmirzemehemmedkatipgarabagipdf.pdf?0 [Erişim Tarihi: 12.11.2020].
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 03.03.2015Güncelleme Tarihi: 02.12.2020Eserlerinden Örnekler
Olsun
Sevdiyim yar,
menden üz döndermisen,
Ne demişem
qelbin mükedder olsun.
Şö'le-yi
axımdan eşq-i sirabın,
Oda yansın,
mene beraber olsun.
Gece gündüz
senden fikrim, xeyalım
Ne ola bir men
de senden kam alım,
İnsafın yox,
mürverin yox, a zalim,
Sebr elemez mende
ne qeder olsun?
Aşiq deyil
camalını duymayan,
Neden doyar
didarından doymayan,
Sevdiyim,
qapına meni qoymayan,
Görüm menim
kimi derbeder olsun.
Qurban olum
diline, dodağina,
Baş eyerem
qaşlarının tağına,
Hansı gece
baxsam ter buxağına,
İstemerem o gece
seher olsun.
Katib'em
uymuşam bir bi-vefaye,
Ömrümü
vermişem bad-i faneye,
Gören bu
dünyada men bi-nevaye,
Kim qarğadı yarın
sitemkar olsun
https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10922,asiqmirzemehemmedkatipgarabagipdf.pdf?0 [Erişim Tarihi: 12.11.2020].
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020Eserlerinden Örnekler
Olsun
Sevdiyim yar,
menden üz döndermisen,
Ne demişem
qelbin mükedder olsun.
Şö'le-yi
axımdan eşq-i sirabın,
Oda yansın,
mene beraber olsun.
Gece gündüz
senden fikrim, xeyalım
Ne ola bir men
de senden kam alım,
İnsafın yox,
mürverin yox, a zalim,
Sebr elemez mende
ne qeder olsun?
Aşiq deyil
camalını duymayan,
Neden doyar
didarından doymayan,
Sevdiyim,
qapına meni qoymayan,
Görüm menim
kimi derbeder olsun.
Qurban olum
diline, dodağina,
Baş eyerem
qaşlarının tağına,
Hansı gece
baxsam ter buxağına,
İstemerem o gece
seher olsun.
Katib'em
uymuşam bir bi-vefaye,
Ömrümü
vermişem bad-i faneye,
Gören bu
dünyada men bi-nevaye,
Kim qarğadı yarın
sitemkar olsun
https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10922,asiqmirzemehemmedkatipgarabagipdf.pdf?0 [Erişim Tarihi: 12.11.2020].
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Olsun
Sevdiyim yar,
menden üz döndermisen,
Ne demişem
qelbin mükedder olsun.
Şö'le-yi
axımdan eşq-i sirabın,
Oda yansın,
mene beraber olsun.
Gece gündüz
senden fikrim, xeyalım
Ne ola bir men
de senden kam alım,
İnsafın yox,
mürverin yox, a zalim,
Sebr elemez mende
ne qeder olsun?
Aşiq deyil
camalını duymayan,
Neden doyar
didarından doymayan,
Sevdiyim,
qapına meni qoymayan,
Görüm menim
kimi derbeder olsun.
Qurban olum
diline, dodağina,
Baş eyerem
qaşlarının tağına,
Hansı gece
baxsam ter buxağına,
İstemerem o gece
seher olsun.
Katib'em
uymuşam bir bi-vefaye,
Ömrümü
vermişem bad-i faneye,
Gören bu
dünyada men bi-nevaye,
Kim qarğadı yarın sitemkar olsun
https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10922,asiqmirzemehemmedkatipgarabagipdf.pdf?0 [Erişim Tarihi: 12.11.2020].
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | SÂLÂR, Mirza Hüseyin | d. ? - ö. 1877-78 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | AŞIG/FENA, Fena Mirze Rehim Mirze Memmedbağıroğlu | d. 1841 - ö. 1925 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Abay Mirze Dağlı, | d. 27 Ocak 1906 - ö. 1989 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | NÂCİM, Abdurrahman Nâcim Efendi | d. 1833 - ö. 1895 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | RÜŞDÎ PAŞA, Ahmed Rüşdî Paşa, Gedizli | d. 1833 - ö. 1897 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | RÂZÎ, Arapkirli | d. 1833 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | SEDAYÎ BABA, Pir Sedayî | d. 1802 - ö. 1888 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | İSMET | d. ? - ö. 18 Ağustos 1888’de hayatta | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | HİKMET, Deli Hikmet | d. 1842 - ö. 1888 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | NASÛHÎ, Şeyh Nasûhî Efendi | d. ? - ö. 1518-19 | Meslek | Görüntüle |
11 | ŞÂHÎ, Mîr Şâhî, Mîr Akmelik, Akmelik bin Melik Cemâleddîn-i Fîrûzkûhî | d. 1370-71 - 1380-81 ? - ö. 1453 | Meslek | Görüntüle |
12 | MÜBÂREK, Erzurumlu | d. ? - ö. 19. yy. | Meslek | Görüntüle |
13 | AYDIN | d. 1825 - ö. 1915 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | MİRZECEN, Medetov | d. ? - ö. 1837 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | PERİ | d. 1811 - ö. 1847 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | ALİ, Ali İhsan Gürbüz | d. 01.10.1969 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | DERTLİ METİN, Seyfi Metin | d. 1948 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | LÂYIKÎ, Muhammed Sezai Alpay | d. 1892 - ö. 1950/1958? | Madde Adı | Görüntüle |