MİRZA MEHEMMED KATİB KARABAĞ

(d. 1248/1249/1833 - ö. 1305/1306/1888)
âşık
(Âşık / 19. Yüzyıl / Azeri)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1833’te Şuşa’da dünyaya gelen Mirza Mehemmed Kâtib, 19. yüzyıl âşıklarındandır. Aynı zamanda bir hattat olan Mirza Mehemmed, doğup büyüdüğü şehir olan Şuşa’da eğitimine devam etmiş ve aynı şehirde Mir Möhsün Nevvab'ın teşebbüsü ile kurulan Meclis-i Ferâmuşan (Unutulmuşların Meclisi) topluluğuna katılmıştır. Şuşa şehri Karabağ bölgesinde yer aldığı için ve Mirza Mehemmed hattat olduğu için kendisine Mirza Mehemmed Katib Karabaği denmektedir.

1888 yılında Şuşa’da vefat eden Mirza Mehemmed, 19. yüzyıl Azerbaycan halk şiirinin simgelerinden biridir. Devrinin önemli şairlerinden biri olan Mirza Mehemmed, şiirlerinde kullandığı sade dil ve güçlü söyleyiş tarzıyla dikkat çekmektedir. Mirza Mehemmed Kâtib ile ilgili ayrıntılı bilgilere, çağdaşı ve Meclis-i Ferâmuşan topluluğundan arkadaşı olan Mir Möhsin Nevvab’ın Tezkire-i Nevvab adlı eserinden ulaşılır. Tezkire-i Nevvab’da, Mirza Mehemmed için şunlar söylenmektedir: Mirza Mehemmed Katib, saf yaradılışlı bir kişiydi. Kim ne derse inanırdı. Çoğu zaman gülmek için, bazı şakacı kimseler, başka kimselerin dilinden ona yalan haberler ulaştırırlardı ki falanca sana böyle demedi, şöyle dedi. Aynı gün veya akşam o biçare günahsız kimseye hiciv yazardı (Bayram, 2012:394; Nevvab, 1998:129). Mirza Mehemmed Katib,, Gubari hat ile güzel yazardı (Bayram, 2012:396; Nevvab, 1998:129). Mirza Mehemmed Katib’in sanatı şiir söylemek idi. Şiirlerinin çoğu hiciv idi. Kaside, gazel, muhammes, murabba, müstezad, kafiye, müzehrefat (hezeliyat) ve hicivlerinin sayısı tahminen 2000 beyit vardır (Bayram, 2012:397; Mir Möhsün Nevvab 1998: 129).

Modern Azerbaycan edebiyatının kurucusu Mirza Feteli Ahundzâde ile Mirza Mehemmed arasındaki dostluk ve mektuplaşmalar, edebiyat tarihi açısından önemlidir. Yazılı kaynaklarda çok sayıda şiirinden bahsedilmesine rağmen çok az sayıda şiiri günümüze ulaşabilen Mirza Mehemmed’in, sevgilisinin vefasızlığını anlattığı “olsun” redifli koşması oldukça ünlüdür.

Kaynakça

Bayram, Ömer (2012). “Nevvab Tezkiresinde Şair ve Eser Üzerine Değerlendirmeler”, Turkish Studies. C.7 (1): 385-404.

https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10922,asiqmirzemehemmedkatipgarabagipdf.pdf?0 [erişim tarihi: 12.11.2020].

Nevvab, Mir Möhsün (1998). Tezkire-yi Nevvab, Hzl: Ekrem Bağırov. Bakı: Azerbaycan Neşriyyatı.

Sazım Sözüm (1978). Bakü: yyy.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: NESİBE YAZGAN USLU
Yayın Tarihi: 03.03.2015
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Olsun

Sevdiyim yar, menden üz döndermisen,

Ne demişem qelbin mükedder olsun.

Şö'le-yi axımdan eşq-i sirabın,

Oda yansın, mene beraber olsun.

 

Gece gündüz senden fikrim, xeyalım

Ne ola bir men de senden kam alım,

İnsafın yox, mürverin yox, a zalim,

Sebr elemez mende ne qeder olsun?

 

Aşiq deyil camalını duymayan,

Neden doyar didarından doymayan,

Sevdiyim, qapına meni qoymayan,

Görüm menim kimi derbeder olsun.

 

Qurban olum diline, dodağina,

Baş eyerem qaşlarının tağına,

Hansı gece baxsam ter buxağına,

İstemerem o gece seher olsun.

 

Katib'em uymuşam bir bi-vefaye,

Ömrümü vermişem bad-i faneye,

Gören bu dünyada men bi-nevaye,

Kim qarğadı yarın sitemkar olsun 


https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10922,asiqmirzemehemmedkatipgarabagipdf.pdf?0 [Erişim Tarihi: 12.11.2020].


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1NİGÂRÎ, Seyyid Mîr Hamzad. 1805 - ö. 1886Doğum YeriGörüntüle
2MAHZÛN, Mirza İsmâîld. 1828-29 - ö. 1893-94Doğum YeriGörüntüle
3Abdürehim Esedoğlu Hakverdiyevd. 4 Mayıs 1870 - ö. 12 Aralık 1933Doğum YeriGörüntüle
4NUSRET, Mehmed Nusret Beyd. 1833 - ö. 1854Doğum YılıGörüntüle
5SERDARÎ, Hacıd. 1833 - ö. 1919/1922Doğum YılıGörüntüle
6NÛRÎ, Tokadi-zâde Mehmed Nûrîd. 1833 - ö. 1889Doğum YılıGörüntüle
7ŞEVKÎ, Konyalıd. ? - ö. 1888Ölüm YılıGörüntüle
8İRFÂN, Mehmed Hayreddîn İrfân Paşad. 1815 - ö. 1888Ölüm YılıGörüntüle
9SİRÂCÎ, Osmân Sirâceddînd. ? - ö. 1888\'den sonraÖlüm YılıGörüntüle
10AZMÎ, Mehmed Sâlih Efendid. ? - ö. 1753-1754MeslekGörüntüle
11DİLAVER BABAd. ? - ö. 1866MeslekGörüntüle
12RAHMÎ/HEVÂYÎ, Kubûrî-zâde Abdurrahman Rahmî Efendid. ? - ö. 26 Eylül 1715MeslekGörüntüle
13TELİMHANd. 1742 - ö. 1829Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14SEMEDd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15BAĞBAN MEHEMMEDd. 1835 - ö. 1914Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16HALİL BAYRAM OĞLU HALİLOVd. 1963 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17OSMAN, Osman Kayad. 1947 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18İHSANİ, Mevlüt Şafakd. 1928 - ö. 06.11.2010Madde AdıGörüntüle