MİRZA MEHEMMED KATİB KARABAĞ

(d. 1248/1249/1833 - ö. 1305/1306/1888)
âşık
(Âşık / 19. Yüzyıl / Azeri)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1833’te Şuşa’da dünyaya gelen Mirza Mehemmed Kâtib, 19. yüzyıl âşıklarındandır. Aynı zamanda bir hattat olan Mirza Mehemmed, doğup büyüdüğü şehir olan Şuşa’da eğitimine devam etmiş ve aynı şehirde Mir Möhsün Nevvab'ın teşebbüsü ile kurulan Meclis-i Ferâmuşan (Unutulmuşların Meclisi) topluluğuna katılmıştır. Şuşa şehri Karabağ bölgesinde yer aldığı için ve Mirza Mehemmed hattat olduğu için kendisine Mirza Mehemmed Katib Karabaği denmektedir.

1888 yılında Şuşa’da vefat eden Mirza Mehemmed, 19. yüzyıl Azerbaycan halk şiirinin simgelerinden biridir. Devrinin önemli şairlerinden biri olan Mirza Mehemmed, şiirlerinde kullandığı sade dil ve güçlü söyleyiş tarzıyla dikkat çekmektedir. Mirza Mehemmed Kâtib ile ilgili ayrıntılı bilgilere, çağdaşı ve Meclis-i Ferâmuşan topluluğundan arkadaşı olan Mir Möhsin Nevvab’ın Tezkire-i Nevvab adlı eserinden ulaşılır. Tezkire-i Nevvab’da, Mirza Mehemmed için şunlar söylenmektedir: Mirza Mehemmed Katib, saf yaradılışlı bir kişiydi. Kim ne derse inanırdı. Çoğu zaman gülmek için, bazı şakacı kimseler, başka kimselerin dilinden ona yalan haberler ulaştırırlardı ki falanca sana böyle demedi, şöyle dedi. Aynı gün veya akşam o biçare günahsız kimseye hiciv yazardı (Bayram, 2012:394; Nevvab, 1998:129). Mirza Mehemmed Katib,, Gubari hat ile güzel yazardı (Bayram, 2012:396; Nevvab, 1998:129). Mirza Mehemmed Katib’in sanatı şiir söylemek idi. Şiirlerinin çoğu hiciv idi. Kaside, gazel, muhammes, murabba, müstezad, kafiye, müzehrefat (hezeliyat) ve hicivlerinin sayısı tahminen 2000 beyit vardır (Bayram, 2012:397; Mir Möhsün Nevvab 1998: 129).

Modern Azerbaycan edebiyatının kurucusu Mirza Feteli Ahundzâde ile Mirza Mehemmed arasındaki dostluk ve mektuplaşmalar, edebiyat tarihi açısından önemlidir. Yazılı kaynaklarda çok sayıda şiirinden bahsedilmesine rağmen çok az sayıda şiiri günümüze ulaşabilen Mirza Mehemmed’in, sevgilisinin vefasızlığını anlattığı “olsun” redifli koşması oldukça ünlüdür.

Kaynakça

Bayram, Ömer (2012). “Nevvab Tezkiresinde Şair ve Eser Üzerine Değerlendirmeler”, Turkish Studies. C.7 (1): 385-404.

https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10922,asiqmirzemehemmedkatipgarabagipdf.pdf?0 [erişim tarihi: 12.11.2020].

Nevvab, Mir Möhsün (1998). Tezkire-yi Nevvab, Hzl: Ekrem Bağırov. Bakı: Azerbaycan Neşriyyatı.

Sazım Sözüm (1978). Bakü: yyy.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: NESİBE YAZGAN USLU
Yayın Tarihi: 03.03.2015
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Olsun

Sevdiyim yar, menden üz döndermisen,

Ne demişem qelbin mükedder olsun.

Şö'le-yi axımdan eşq-i sirabın,

Oda yansın, mene beraber olsun.

 

Gece gündüz senden fikrim, xeyalım

Ne ola bir men de senden kam alım,

İnsafın yox, mürverin yox, a zalim,

Sebr elemez mende ne qeder olsun?

 

Aşiq deyil camalını duymayan,

Neden doyar didarından doymayan,

Sevdiyim, qapına meni qoymayan,

Görüm menim kimi derbeder olsun.

 

Qurban olum diline, dodağina,

Baş eyerem qaşlarının tağına,

Hansı gece baxsam ter buxağına,

İstemerem o gece seher olsun.

 

Katib'em uymuşam bir bi-vefaye,

Ömrümü vermişem bad-i faneye,

Gören bu dünyada men bi-nevaye,

Kim qarğadı yarın sitemkar olsun 


https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10922,asiqmirzemehemmedkatipgarabagipdf.pdf?0 [Erişim Tarihi: 12.11.2020].


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1SÂLÂR, Mirza Hüseyind. ? - ö. 1877-78Doğum YeriGörüntüle
2AŞIG/FENA, Fena Mirze Rehim Mirze Memmedbağıroğlud. 1841 - ö. 1925Doğum YeriGörüntüle
3Abay Mirze Dağlı,d. 27 Ocak 1906 - ö. 1989Doğum YeriGörüntüle
4NÂCİM, Abdurrahman Nâcim Efendid. 1833 - ö. 1895Doğum YılıGörüntüle
5RÜŞDÎ PAŞA, Ahmed Rüşdî Paşa, Gedizlid. 1833 - ö. 1897Doğum YılıGörüntüle
6RÂZÎ, Arapkirlid. 1833 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7SEDAYÎ BABA, Pir Sedayîd. 1802 - ö. 1888Ölüm YılıGörüntüle
8İSMETd. ? - ö. 18 Ağustos 1888’de hayattaÖlüm YılıGörüntüle
9HİKMET, Deli Hikmetd. 1842 - ö. 1888Ölüm YılıGörüntüle
10NASÛHÎ, Şeyh Nasûhî Efendid. ? - ö. 1518-19MeslekGörüntüle
11ŞÂHÎ, Mîr Şâhî, Mîr Akmelik, Akmelik bin Melik Cemâleddîn-i Fîrûzkûhîd. 1370-71 - 1380-81 ? - ö. 1453MeslekGörüntüle
12MÜBÂREK, Erzurumlud. ? - ö. 19. yy.MeslekGörüntüle
13AYDINd. 1825 - ö. 1915Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14MİRZECEN, Medetovd. ? - ö. 1837Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15PERİd. 1811 - ö. 1847Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ALİ, Ali İhsan Gürbüzd. 01.10.1969 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17DERTLİ METİN, Seyfi Metind. 1948 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18LÂYIKÎ, Muhammed Sezai Alpayd. 1892 - ö. 1950/1958?Madde AdıGörüntüle