Madde Detay

Tahirü’l-Mevlevî adıyla meşhur Mehmet Tahir Bey, İstanbul’da dünyaya gelmiştir. Babası, Sultan Abdülmecit’in yazı öğretmeni meşhur Hacı Tahir Efendi’nin torunu Hacı Saffet Bey; annesi, Sultan Abdülaziz’in cariyelerinden Âmine Emsal Hanımdır (Şentürk 1991: 1).

Tahir Bey, tahsiline Hekimbaşı İdadisinde başlamış, daha sonra Gülhane Askerî Rüşdiyesi ve Menşe-i Küttâb-ı Askerî’yi tamamlamış, 1892’de Bâb-ı Seraskerî’de mülâzım olarak göreve başlamıştır (Ağca 2007: 25). Bu arada Fatih müderrislerinden Filibeli Râsim Efendi ve Mesnevihan Selanikli Mehmed Esad Dede’den dersler alarak mesnevîhanlık icâzetnâmesi almış, mevlevî şeyhi Mehmed Celâleddin Dede’ye intisap etmiştir. Esad Dede'yle yaptığı hac yolculuğu sırasında Kahire, Mekke ve Medine’de ilim ve tasavvuf ehlinin sohbetlerine katılmış, bu yolculuğunda Mekke Şeyhü’l-meşâyihi Ahmed er-Rifâî’den Kâdirî ve Rifâî icazetnameleri almıştır. Hac dönüşünde memuriyetten istifa ederek Yenikapı Mevlevihanesinde çile doldurmuş ve dönemin meşhur semazenleri arasında yerini almıştır (Hüseyin Vassaf 2015: 407-408).

Geçimini sağlamak için Bayezid’de bir kitapçı açan Mehmet Tahir Bey, aynı zamanda bazı eserlerini bastırmış ve Resimli Gazete adında bir mecmua yayımlamıştır. Fakat bir jurnal neticesinde gazete kapatılınca yayımcılığı daha fazla yürütmemiş; memuriyete geçerek Orman ve Maadin Nezaretinin defter-i kebîr kalemi olarak başladığı görevinde başkatiplik, tahrirat mümeyyizliği, iktisat heyeti başkatipliği mertebelerine yükselmiştir. Çok kısa bir süre azledilmişse de Ticaret ve Ziraat Nezaretinde yeniden göreve başlamış, bir taraftan da medreselerde, Darüşşafaka’da ve İmam Hatip mektebinde edebiyat, hitabet, Farsça ve inşad muallimliği yürütmüştür (Tahir’ül-Mevlevî 1973: 7).

İmam Hatip mektebi muallimliği döneminde kurumun lise seviyesine çıkarılmasıyla ilgili bir durumdan ötürü yeniden azledilmiş, ayrıca 1925’te şapka kanununa muhalefetten ötürü İstiklal Mahkemelerinde yargılanmıştır. Fatih Camii’ndeki resmî görevi nedeniyle sarık kullandığı, Teâlî-i İslâm Cemiyeti’ne ilmî bir cemiyet mahiyeti taşıdığı için girdiği ayrıca cemiyet adına hazırlanan beyannamenin kabulünü engellediği için bu suçlamalardan beraat etmiş, İstanbul’a dönerek Darüşşafaka’daki görevine devam etmiştir. Defterhane’deki tapu dairesinde tekrar başladığı memuriyetinden sonra son olarak Maltepe Askerî Lisesi’nde ve Kuleli Askerî Lisesi’nde edebiyat öğretmenliği yapmıştır (Kahraman 2010: 408). Soyadı kanunuyla Olgun soyadını alan Mehmet Tahir Bey, 20 Haziran 1951’de vefat etmiştir. Cenazesi Yenikapı Mevlevîhânesi’nde annesi Emine Emsal Hanım’ın yanına defnedilmiştir.

İrfan ve ilimle dolgun edip ve şairler arasında gösterilen, okuduğunu anlayan ve okuttuğunu anlatan bir muallim alarak görülen Mehmet Tahir (İnal 2013: 2323), çocukluğundan beri içerisinde bulunduğu tasavvuf kültüründen çok etkilenmiş, bu kültür çerçevesinde şekillendirdiği pek çok eser kaleme almış ve yayımlamıştır.

Başta ders notlarından tekmil edilmiş 14 ciltlik Mesnevi şerhi olmak üzere Mevlana, Şeyh Sadi, Fuzûlî, Nevî, Bâkî, Şeyhî gibi çok önemli edebî şahsiyetler ve eserleri üzerinde durmuş; Hz. Muhammed ve dönemini ele alan bir eserlerinin yanında Şeyh Şamil, Nadir Şah gibi tarihî eserler kaleme almıştır. Edebiyat Lügati ise edebiyat ıstılahatını açıkladığı çok önemli bir eserdir.

İlmî eserlerinin yanı sıra gazetecilik macerasını işlediği Teşebbüs-i Şahsî adında bir roman da kaleme alan Tahir Bey, klasik tarzda yazdığı şiirlerini Divançe-i Tahir adlı eserinde derlemiştir.