RÂGIB, Muhammed

(d. 1175/1762 - ö. 1240/1824)
divan şairi, müderris
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1175/1762 dolaylarında Diyarbakır’da doğduğu söylenen şair, Muhammed Rȃgıb Paşa’nın sadrazamlığı zamanında doğduğu için Muhammed Rȃgıb adını almıştır. İlk tahsilinden sonra akli ve naklî ilimleri memleketinde tamamlayıp müderris olmuştur. 1227/1812 yılında İstanbul’a gitmiş ve devrin şeyhülislamı Dürrȋ-zȃde Abdullah Efendi’ye bazı kasideler sunup iltifatına nail olmuştur (Beysanoğlu: 1996, 264; Alî Emîrî 1328: 358). İstanbul’da bulunduğu dönemde Amasyalı Hâfız Alî Paşa’ya (1231/1816 yılında Şam valiliğine tayini üzerine) ve Gürcü Şerîf Muhammed Paşa’ya (Niğde valiliğine tayini üzerine) tarih kasideleri sunmuştur. Altı yıllık İstanbul deneyiminden sonra 1233/1818 yılında Diyarbakır’a dönmüştür. O sırada Diyarbakır eyalet valiliğine tayin olunan Eğribozlu Ebu Bekir Sâmî Paşa’ya bir kaside sunmuştur. Birkaç yıl memleketinde kaldıktan sonra çeşitli yerlerde naiplik yapmış ve 1240/1824 yılında vefat etmiştir.

Muhammed Râgıb Efendi’nin mürettep bir Dîvân'ı yoktur. Ancak Alî Emîrî, Râgıb’ın kendi el yazısı ile tertip edilmiş nefîs bir mecmuadan söz etmektedir (1328: 358). Emîrî’nin tezkiresine aldığı şiir örnekleri de bu mecmuadan istinsah edilmiştir. Ancak bu mecmuanın akıbeti belli değildir. Şevket Beysanoğlu da Râgıb’a ait şiirleri hususi kütüphanesinde bulunan mecmualardan derlediğini belirtmiştir (1996: 264).

Muhammed Râgıb Efendi, gazelleri ve bilhassa tarih kasideleri ile şöhret bulmuştur. Alî Emîrî, Râgıb’ın usta bir şair olmasına rağmen kendi zamanında ve sonrasında yazılan şair tezkirelerine girememiş bir şair olduğunu belirtir. Emîrî bu sebeple tezkiresinde ona air şiir örneklerini çok tutmuş ve okurdan anlayış beklemiştir. Râgıb Efendi; Ahmed Paşa, Necâtî, Fuzûlî, Azmî-zâde Hâletî, Nedîm gibi şairler başta olmak üzere devrinin önde gelen şairlerine de nazireler yazmış ve birçok çağdaşı şairle müşaarede bulunmuştur. Özellikle muhtelif vezirlere sunduğu tarih kasideleri ön plana çıkmıştır. Râgıb ilim sahibi bir şair olmasının ötesinde hattının güzel olması yönüyle de övülür. Alî Emîrî, Râgıb’ın şiirlerini bizzat yazdığı bir mecmuada topladığını belirtir.

Kaynakça

Adak, Abdurrahman (2012). Ali Emiri’nin Gözüyle Diyarbakırlı Şairler. İstanbul: Kent Işıkları Yay.

Alî Emîrî (1328). Tezkire-yi Şu’arâ-yı Âmid, Birinci Cild. Dersa’âdet: Matba’a-yı Âmidî.

Beysanoğlu, Şevket (1996). Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları (Birinci Cilt). Ankara: San Yay.

Güner, Galip; N. Güner (2003). Alî Emîrî-Esâmî-i Şu’arâ-yı Âmid. Ankara: Anıl Yay.

Kadıoğlu, İdris (2010). “Diyarbekir Encümen-i Dâniş’inin Üstâd Şairi Âgâh ve Devrindeki Şairler Üzerindeki Etkisi”. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (DÜSBED) 2 (4):35-45.

Kadıoğlu, İdris (2014). Ali Emȋrȋ Efendi, Tezkire-i Şu’arȃ-yı Ȃmid. Ankara: Sonçağ Yay.

Korkusuz, M. Şefik (2004). Tezkire-i Meşâyıh-ı Âmid. İstanbul: Kent Yay.

Yılmazçelik, İbrahim (2000). “Osmanlı Hâkimiyeti Süresince Diyarbakır Eyaleti Valileri (1516-1838)”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi “Fırat University, Journal of Social Science” 10 (1): 233-287.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. AHMET TANYILDIZ
Yayın Tarihi: 01.07.2014
Güncelleme Tarihi: 29.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Tal’at-endȃz oldı ol ȃfet gül-i ra’nȃlara

Ȃteşinden düşdi gül gülşende dest ü pȃlara

Dȗş-ı nȃz u şȋveye giymiş kebûdî câmeler

Sanki ol mehdür ki girmiş ebr-i istignȃlara

Lutf idersin şol dehȃn-ı dür-feşȃnından buyur

Gȗşe-i ebrû ile salma bizi ȋmȃlara

‘Ȃrızında fülfül-i hȃlün degüldür yâ nedür

Micmer-i tab’um salan sevdȃ-yı ‘anber-sȃlara

Ârzû-yı keşf-i râz itmektedür dâ’im dilün

Uymış ol da gamze vü çeşmün gibi rüsvâlara

Serde sevdâ-yı cünûnum kâkülündür artıran

Dûş iden Kays-ı dili sahrâ-yı gam-fersâlara

Nev-tırâz-ı remz ile Râgıb edâ-yı medh idüp

Cilve-sâz oldun bu gün sen şâhid-i ma’nâlara 

(Alî Emîrî (1328). Tezkire-yi Şu’arâ-yı Âmid, Birinci Cild. Dersa’âdet: Matba’a-yı Âmidî. 364.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1CEVDETd. ? - ö. 19. yy.Doğum YeriGörüntüle
2CÂZİB, Surreemîni-zâde Halîl Câzibd. 1834 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3CÂMÎ, Ahmed Câmî Efendid. 1713-14 - ö. 1800-01Doğum YeriGörüntüle
4NUTKÎ, ALİ DEDEd. 27 Temmuz 1762 - ö. 11 Ağustos 1804Doğum YılıGörüntüle
5İNÂYETÎ, İnayetullah Ağad. 1762-63 - ö. 1814-15Doğum YılıGörüntüle
6ŞÂKİR, Çukadâr Ahmed Aga-zâded. 1762 - ö. 1836Doğum YılıGörüntüle
7HALÎMÎ, Halîm Geray Sultand. 1772 - ö. 1823/1824?Ölüm YılıGörüntüle
8EZHERÎ, Abdülmüte'âl Ezherî Efendi, Mısırlıd. ? - ö. 1824Ölüm YılıGörüntüle
9DERVÎŞ, Seyyid Dervîş Mehmed Emîn Efendid. ? - ö. 1824Ölüm YılıGörüntüle
10NEYLÎ, Küçük Lütfullâh Beyzâde Mehmed Neylî Efendid. ? - ö. 1588MeslekGörüntüle
11İFFETÎ, Ebe-zâde Mehmed İffetî Efendid. ? - ö. 1661-62MeslekGörüntüle
12HİSÂLÎ, Seyyid Hisali Efendid. ? - ö. Temmuz-Ağustos 1676MeslekGörüntüle
13SA'DÎ, Hâfız Ahmed Sa'dî, Havran-Edremitlid. ? - ö. 1882Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14FEYZÎ, Pazarbaşı-zâde Feyzullâh Feyzî Efendid. ? - ö. 19. yy.Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15ÂLÎ BEY, Direktör Mehmed Âlî Beyd. 1844? - ö. 1899Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16NÂZIM, Nâzım Efendi, İstanbullud. ? - ö. 1852Madde AdıGörüntüle
17SÂBİT, Enderunlu Hasan Sâbitd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18MUHİBBÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle