RÂŞİD, Köse Sefer-zâde Hacı Râşid Efendi

(d. 1270/1854 - ö. 1326/1908)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1270/1854 yılında Harput’ta doğdu. Harputlu Köse Mehmed oğullarından Dikici Ahmed Ağa’nın oğludur. İlk tahsilinden sonra, İbrahim Paşa Medresesine kaydoldu. Beyzade Hacı Ali Efendi’den ders aldı. Gençliğinde oldukça hareketli, nüktedan ve zeki biri olarak tanındı. Hacı Râşid Efendi, 1888 tarihinde Beyzade ile birlikte hacca gitti. Arapçayı ve dinî ilimleri iyi bilen Râşid Efendi, bu arada Farsça hocası Hafız Mehmed Efendi’den Farsça dersleri alarak kısa sürede Farsçayı öğrendi, Fars edebiyatını tanıdı. Hicaz’dan döndükten sonra, Mamuretü’l-Aziz Askerî Rüştiyesinde Farsça hocası olarak göreve başladı. Uzun süre kaldığı bu görev sırasında şiirle uğraştı. Şiirlerinin çoğu bu dönemin ürünlerdir. 1326/1908 yılında Harput’ta vefat etti.

Âlim, hattat ve şair olan Hacı Râşid Efendi divan ve halk şiiri tarzında manzumeler yazmıştır. Birçok kaside, mersiye, tahmis ve gazel yazmış ancak bunlar bir divanda toplanmadığı ve yayımlanmadığı için zamanla kaybolup girmiştir. Harputlu şairler Rahmî ve Hacı Hayrî Bey’den etkilendiği görülür. Rahmî ve Hacı Hayrî Bey’in nazire yazdıkları olaydı redifli gazele Hacı Râşid Efendi de nazire yazmıştır. "Mahzûn" redifli gazeli saba makamında bestelenmiştir.

Kaynakça

Onur, Naci (2010). Elazığlı Güftekârlar. Elazığ: Elazığ Belediyesi Kültür Yay.

Onur, Naci (2013). Harputlu Divan Şairleri. Elazığ: Manas Yay.

Sunguroğlu, İshak (2013). Harput Yollarında. C.I. İstanbul: İşaret Yay.

Küçük, Sabahattin (1992). “19. Yüzyıl Fırat Havzası Divan Şairleri”. Fırat Havzası Folklor ve Etnografya Sempozyumu (24-27 Ekim 1985). Elazığ: Fırat Üniversitesi.

Yapıcı, Süleyman (2013). Harput Bir Havza Kültürünün Manevi Hüviyeti, Âlim-Müellif ve Mutasavvıfları. C.I. Ankara: Sistem Ofset.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. BAHİR SELÇUK
Yayın Tarihi: 19.07.2014
Güncelleme Tarihi: 30.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Dıraht-ı gül çemen âb ü hevâ mahzûn ben mahzûn
Harîf-i hem-dem-i ehl-i safâ mahzûn ben mahzûn

 

Felekde ebr ü bârân-ı gam-ı eşkim yeter sâkî
Şebâne bâdedir şimdi revâ mahzûn ben mahzûn

 

Beyân-ı kıssâ-yı ‘aşka benim hem-dem sana ey ney
Derûnumda olan âh ü sadâ mahzûn ben mahzûn

 

Alınmaz nükhet-i gîsûların pür-pîç-i tâbından
Bu şeb tâ subha dek gezdik sabâ mahzûn ben mahzûn

 

Ten-i bîmârda tîğ-ı kazâdan yâreler var kim
Devâsından tabîb-i cân-fezâ mahzûn ben mahzûn

 

Çekildim bezmden cânâ hele tenhâlara göçdüm
Şikeste hâtırımdan âşinâ mahzûn ben mahzûn

 

Tegâfül etme dil-sûz-ı seher feryâd ü zârımdan
Meded Râşid gibi dest-i duâ mahzûn ben mahzûn

(Sunguroğlu, İshak (2013). Harput Yollarında. C.I. İstanbul: İşaret Yay. 97.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ŞÜKRÎ, Yûsuf Şükrîd. ? - ö. 1876Doğum YeriGörüntüle
2Nusret, Çankal-zâde Hoca Ebubekir Nusret Efendid. ? - ö. 1794Doğum YeriGörüntüle
3HAMDÎ, El-hâc Abdulhamîd Hamdî Efendi, Harputlud. 1829 - ö. 1902Doğum YeriGörüntüle
4ZEVÂLÎd. 1854-1855 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5FERDÎ, Rasimd. 1854 - ö. 1907-1909?Doğum YılıGörüntüle
6Mizancı Muradd. 1854 - ö. 1917Doğum YılıGörüntüle
7FAHRİd. 1863 - ö. 1908Ölüm YılıGörüntüle
8BÂDÎ, RÂCİH, Ahmedd. 1839 - ö. 1908Ölüm YılıGörüntüle
9İFŞAÎ, Eşrefd. 1843 - ö. 1908Ölüm YılıGörüntüle
10FİRÂKÎ, Hüseyin Firâkî Efendi, Niğdelid. ? - ö. 1891MeslekGörüntüle
11ALÎ BİN HÜSEYİN EL-AMASÎ, Alî bin Hüseyin el-Amasî Alâeddîn Çelebid. ? - ö. 1470-71 ?MeslekGörüntüle
12NÂCÎ, Alaybeyi-zâde Hasan Nâcî Efendid. 1854-55 - ö. 12 Ocak 1920MeslekGörüntüle
13HULKÎ, Hasand. 1849 - ö. 1893Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14RIZÂ, Yenişehir-Fenârî, Ali Rızaullah Efendid. 1764 - ö. 1855Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15ÂLÎ BEY, Direktör Mehmed Âlî Beyd. 1844? - ö. 1899Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16NİHÂLÎ, İlyâs Çelebid. ? - ö. 1324-25 ? veya 1519 ?Madde AdıGörüntüle
17BİRGİLİ (BİRGİVÎ) MEHMED EFENDİ, Birgivî Muhammed Efendi, İmam Birgivîd. 1523 - ö. 1573Madde AdıGörüntüle
18KÜLÂHÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle