Madde Detay
SA'ÎD, Fethî-zâde Sa'dullâh Sa'îd Efendi
(d. 1173/1759 - ö. 1247/1831)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı Sa’dullâh Sa’îd Efendi’dir. 1173/1759 yılında Diyarbakır’da doğdu. Diyarbakırlı Hacı Fethî-zâde Sa’îd Ağa’nın oğludur. Fethî-zâde sanıyla tanındı. Fatîn, onun seyyid olduğunu söylemektedir (1271: 196). 1195/1780 yılına kadar memleketinde kalarak tahsilini tamamladı. Bu tarihten sonra İstanbul’a geldi. Burada iken Diyarbakırlı Güranlı-zâde Ali, 1230/1814’te Moralı Rüstem Ağa-zâde Derviş, 1232/1816 yılında da Ankara ve Çankırı valisi Mehmed Sa’îd Gâlib Paşaların maiyetinde çalıştı. Derviş Paşa sadrazam olunca İstanbul’a geldi. Maden emîni Hali Hâmid Paşa-zâde Nurullah Paşa’nın dîvân kitâbetine tayin edildi (İnal 1988: 1602). 1237/1831 yılında Mısır’a gitti. Mehmed Ali Paşa’nın iltifatına mazhar olduğundan bin kuruş maaşla Tabhâne-i Mısrî başmusahhihliğine memur oldu. 1244/1828’te bir süreliğine Diyarbakır’a geldi. Sonra Mısır’a yine döndü. 1247/1831 yılında Mısır’da iken vefat etti (Şemsettin Sami 1996: 2577; Kurnaz vd. 2001: 436).
Kaynaklarda uzun boylu, esmer ve zarif birisi olarak tasvir edilir (İnal 1988: 1603; Beysanoğlu 1996: 275). Şiirlerine örnek kaynak eserlerdedir. Şairin bilinen eserleri şunlardır:
1. Dîvân-ı Sa’îd: Şairin Dîvân’ı basılmamıştır. Alî Emîrî Efendi, Osmânlı Târîh ve Edebiyyât Mecmû’ası'nın 27. sayısında Sa’îd’in müellif hattı Dîvân’ını, büyük amcası Şa’bân Kâmî Efendi’nin kütüphanesinde gördüğünü ve eseri incelediğini ifade etmektedir. Ancak 1311/1893 yılında Elazığ’a defterdar olarak atanınca vefat eden amcasının kütüphanesinde söz konusu Dîvân’ı bulamadığını da söylemektedir. Alî Emîrî Efendi, Sa’îd’in Erzurum valisi ve Şark seraskeri Rauf Paşa’nın emriyle Sâbit’in Baltacı Mehmed Paşa için yazmış olduğu meşhur “Ramazaniye” kasidesini tanzir ettiğini belirterek Dîvân’daki bu şiirden ezberlediği bazı beyitleri de yayımlamıştır (1336: 726-727; Güner vd. 2003: 28).
2. Risâletü fî İsbâti’l-Vücûd.
3. Risâletü’l-Fethiyyetü’l-Mahmûdîyye.
4. Fihrist-i Selâtîn-i Osmâniyye: Diyarbakırlı Lebîb’in III. Mustafa’nın cülûsuna kadar yazdığı Fihrist-i Selâtîn-i Osmâniyye isimli eserine II. Sultan Mahmûd’a kadar zeyl yazdığı söylenen eseridir (Beysanoğlu 1996: 275).
Kaynakça
Ali Emîrî (1336). Osmanlı Târîh ve Edebiyyât Mecmû’ası. (13 Mayıs 1336). (27): 726-727.
Beysanoğlu, Şevket (1996). Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları. C. I. Ankara: San Matbaası.
Fatîn Dâvud (1271). Hâtimetü’l-Eş’âr. İstanbul: İstihkâm Alayları Litografya Destgâhı.
Güner, Galip ve Nurhan Güner (hzl). (2003). Esâmî-i Şu’arâ-yı Âmid. Ankara: Anıl Matbaası.
İnal, İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. III. İstanbul: Dergâh Yay.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî - Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.I. Ankara: Bizim Büro Yay.
Şemseddîn Sâmi (1996). Kâmûsu’l-A’lâm. C. 4. (Tıpkıbasım). Ankara: Kaşgar Neşriyat.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DOÇ. DR. HAKAN YEKBAŞYayın Tarihi: 25.05.2014Güncelleme Tarihi: 01.12.2020Eserlerinden Örnekler
Ramazâniyye Kasidesi'nden
Oldı dâmen-keş-i uzlet yine şehr-i Şa’bân
Feyz-bahş oldı yine âleme mâh-ı Ramazân
Ne mu’anven ne mutantan ne müzeyyen mehdir
Donanır sâye-i lutfunda ser-â-pâ büldân
Meh degil rü’yet olan mihr-i riyâzetdir kim
Oldı âvîze-i sebbâbe-i arş-ı Rahmân
Hazret-i Hâlık’ın âsâr-ı ra’ûf-ânesidir
Eylemiş bu mehi i’zâz ile şâh-ı mâhân
Bunun eyyâm-ı şerîfinde kapandı hükmen
Der-i dervâze-i işret-kede-i pîr-i mugân
Mey-kede sedd olıcak küp dibi düşkünlerine
Ayasofiyye’nin oldı küpünün altı mekân
Câmi’in meş’ale-i şevk ile kandîllerinin
Emr-i iş’âline hep tâlib olurlar hûbân
(Ali Emîrî (1336). Osmanlı Târîh ve Edebiyyât Mecmû’ası. (27): 726-727.)
Gazel
Ey dil cihân bu cây-ı meşakkat degil midir
İbret-nümâ-yı safha-i hikmet degil midir
Âdem yazık ki dil vere dehrin bu hâline
Mihmân-firîb-i dâr-ı felâket degil midir
Âmed-şüd-i cihânın efendi bu vech ile
İnsâf olunsa herkese ibret degil midir
Bâr-ı cefâ-yı çarha tahammül ki eyleriz
Hep iktizâ-yı hâl-i cehâlet degil midir
Etmek husûl-i matlab içün halka ser-fürû
Ehl-i hüner katında rezâlet degil midir
Minnet Hudâ’ya ehl-i hünerden sayılmışız
Cehlin cihânda hâli musîbet degil midir
Oldun hevâ-yı nefsine tâbi yeter Sa’îd
Bu ma’siyet verâsı nedâmet degil midir
(İnal, İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. III. İstanbul: Dergâh Yay. 1603.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 25.05.2014Güncelleme Tarihi: 01.12.2020Eserlerinden Örnekler
Ramazâniyye Kasidesi'nden
Oldı dâmen-keş-i uzlet yine şehr-i Şa’bân
Feyz-bahş oldı yine âleme mâh-ı Ramazân
Ne mu’anven ne mutantan ne müzeyyen mehdir
Donanır sâye-i lutfunda ser-â-pâ büldân
Meh degil rü’yet olan mihr-i riyâzetdir kim
Oldı âvîze-i sebbâbe-i arş-ı Rahmân
Hazret-i Hâlık’ın âsâr-ı ra’ûf-ânesidir
Eylemiş bu mehi i’zâz ile şâh-ı mâhân
Bunun eyyâm-ı şerîfinde kapandı hükmen
Der-i dervâze-i işret-kede-i pîr-i mugân
Mey-kede sedd olıcak küp dibi düşkünlerine
Ayasofiyye’nin oldı küpünün altı mekân
Câmi’in meş’ale-i şevk ile kandîllerinin
Emr-i iş’âline hep tâlib olurlar hûbân
(Ali Emîrî (1336). Osmanlı Târîh ve Edebiyyât Mecmû’ası. (27): 726-727.)
Gazel
Ey dil cihân bu cây-ı meşakkat degil midir
İbret-nümâ-yı safha-i hikmet degil midir
Âdem yazık ki dil vere dehrin bu hâline
Mihmân-firîb-i dâr-ı felâket degil midir
Âmed-şüd-i cihânın efendi bu vech ile
İnsâf olunsa herkese ibret degil midir
Bâr-ı cefâ-yı çarha tahammül ki eyleriz
Hep iktizâ-yı hâl-i cehâlet degil midir
Etmek husûl-i matlab içün halka ser-fürû
Ehl-i hüner katında rezâlet degil midir
Minnet Hudâ’ya ehl-i hünerden sayılmışız
Cehlin cihânda hâli musîbet degil midir
Oldun hevâ-yı nefsine tâbi yeter Sa’îd
Bu ma’siyet verâsı nedâmet degil midir
(İnal, İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. III. İstanbul: Dergâh Yay. 1603.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 01.12.2020Eserlerinden Örnekler
Ramazâniyye Kasidesi'nden
Oldı dâmen-keş-i uzlet yine şehr-i Şa’bân
Feyz-bahş oldı yine âleme mâh-ı Ramazân
Ne mu’anven ne mutantan ne müzeyyen mehdir
Donanır sâye-i lutfunda ser-â-pâ büldân
Meh degil rü’yet olan mihr-i riyâzetdir kim
Oldı âvîze-i sebbâbe-i arş-ı Rahmân
Hazret-i Hâlık’ın âsâr-ı ra’ûf-ânesidir
Eylemiş bu mehi i’zâz ile şâh-ı mâhân
Bunun eyyâm-ı şerîfinde kapandı hükmen
Der-i dervâze-i işret-kede-i pîr-i mugân
Mey-kede sedd olıcak küp dibi düşkünlerine
Ayasofiyye’nin oldı küpünün altı mekân
Câmi’in meş’ale-i şevk ile kandîllerinin
Emr-i iş’âline hep tâlib olurlar hûbân
(Ali Emîrî (1336). Osmanlı Târîh ve Edebiyyât Mecmû’ası. (27): 726-727.)
Gazel
Ey dil cihân bu cây-ı meşakkat degil midir
İbret-nümâ-yı safha-i hikmet degil midir
Âdem yazık ki dil vere dehrin bu hâline
Mihmân-firîb-i dâr-ı felâket degil midir
Âmed-şüd-i cihânın efendi bu vech ile
İnsâf olunsa herkese ibret degil midir
Bâr-ı cefâ-yı çarha tahammül ki eyleriz
Hep iktizâ-yı hâl-i cehâlet degil midir
Etmek husûl-i matlab içün halka ser-fürû
Ehl-i hüner katında rezâlet degil midir
Minnet Hudâ’ya ehl-i hünerden sayılmışız
Cehlin cihânda hâli musîbet degil midir
Oldun hevâ-yı nefsine tâbi yeter Sa’îd
Bu ma’siyet verâsı nedâmet degil midir
(İnal, İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. III. İstanbul: Dergâh Yay. 1603.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Ramazâniyye Kasidesi'nden
Oldı dâmen-keş-i uzlet yine şehr-i Şa’bân
Feyz-bahş oldı yine âleme mâh-ı Ramazân
Ne mu’anven ne mutantan ne müzeyyen mehdir
Donanır sâye-i lutfunda ser-â-pâ büldân
Meh degil rü’yet olan mihr-i riyâzetdir kim
Oldı âvîze-i sebbâbe-i arş-ı Rahmân
Hazret-i Hâlık’ın âsâr-ı ra’ûf-ânesidir
Eylemiş bu mehi i’zâz ile şâh-ı mâhân
Bunun eyyâm-ı şerîfinde kapandı hükmen
Der-i dervâze-i işret-kede-i pîr-i mugân
Mey-kede sedd olıcak küp dibi düşkünlerine
Ayasofiyye’nin oldı küpünün altı mekân
Câmi’in meş’ale-i şevk ile kandîllerinin
Emr-i iş’âline hep tâlib olurlar hûbân
(Ali Emîrî (1336). Osmanlı Târîh ve Edebiyyât Mecmû’ası. (27): 726-727.)
Gazel
Ey dil cihân bu cây-ı meşakkat degil midir
İbret-nümâ-yı safha-i hikmet degil midir
Âdem yazık ki dil vere dehrin bu hâline
Mihmân-firîb-i dâr-ı felâket degil midir
Âmed-şüd-i cihânın efendi bu vech ile
İnsâf olunsa herkese ibret degil midir
Bâr-ı cefâ-yı çarha tahammül ki eyleriz
Hep iktizâ-yı hâl-i cehâlet degil midir
Etmek husûl-i matlab içün halka ser-fürû
Ehl-i hüner katında rezâlet degil midir
Minnet Hudâ’ya ehl-i hünerden sayılmışız
Cehlin cihânda hâli musîbet degil midir
Oldun hevâ-yı nefsine tâbi yeter Sa’îd
Bu ma’siyet verâsı nedâmet degil midir
(İnal, İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. III. İstanbul: Dergâh Yay. 1603.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Adnan Binyazar | d. 07 Mart 1934 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | İSMAİL | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Mehmet Emin Bozarslan | d. 15 Ekim 1934 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | MÜŞTÂK, Müştâk Baba, Bitlisli | d. 1759 - ö. 1832 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | KÂMİL, Enderunlu Hasan Kâmil Bey | d. 1759-60 - ö. 1786-87 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | KAYGULU HALİL EFENDİ | d. 1759 - ö. 1818 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | MUSTAFA VÂZIH | d. 1763 - ö. 1831? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | KÜNHÎ, Abdürrahîm | d. 1769 - ö. 1831 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | RÂŞİD, Râşid Bey | d. ? - ö. 1831 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | RÂ'İK, Enderûnî Ali Efendi | d. ? - ö. 1793/94 | Meslek | Görüntüle |
11 | CESÂRÎ, Hasan | d. ? - ö. 1829 | Meslek | Görüntüle |
12 | RAHÎMÎ, Habeşî-zâde Abdurrahîm Rahîmî Bey | d. ? - ö. 25 Kasım 1727 | Meslek | Görüntüle |
13 | FEHMÎ, Fehmî Hüsâm Dede | d. 1848 - ö. 1912 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | CELÂL, Süleymân Celâleddîn | d. 1838 - ö. 1890 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | NÜZHET, Hasan Nüzhet | d. 1826 - ö. 1890 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | RÂ'İF, Feyzullah Râ'if-i Âmidî | d. 1831-32 - ö. 1889-90 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | RE'FET, Karavâiz-zâde Hasan Efendi | d. 1837 - ö. 1912 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | MÎRÎ, Mehmed Bey | d. ? - ö. 1672 | Madde Adı | Görüntüle |