ZEMİNÎ

(d. 1254/1838 - ö. 1324/1908)
tekke şairi
(Tekke / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Hakkında çok az çalışma yapılan halk şairinin hayatı hakkında kaynaklarda çok fazla bulunmamaktadır. Şiirlerinde Zeminî mahlâsını kullanan âşık, halk arasında "Yarım'ın Haşim Baba" olarak da bilinir. Doğum yeri Yozgat'tır. II. Meşrutiyet’in ilânında yetmiş yaşında olduğu bildirilen Zeminî’nin doğum tarihi kesin olmamakla beraber bazı kaynaklarda 1838 yılı gösterilmektedir. Dava vekilliği, esnaf kâhyalığı gibi görevlerde bulunan şairin 1908 yılında vefat ettiği bilinmektedir (Oğuz 1994: 157).

Müstakil bir eseri tespit edilemeyen Zeminî, Işıtman’ın araştırmasına göre, torunlarında böyle bir belge bulunmamaktadır (Işıtman 1965: 3682). Zeminî’nin şiirlerinin bir kısmı, Mahmut Işıtman’daki cönklerdedir (Oğuz 1994: 157).

Zeminî’nin edebî kişiliği hakkında Işıtman, Oğuz ve Kaya'nın bazı tespitleri vardır. Şiirlerini hem hece de aruz vezni ile yazan Zeminî, on birli heceyle koşma ve destan yazarken, ayrıca aruzla gazel şeklinde bir de şiiri bulunmaktadır. Eldeki şiirleri Zeminî’nin güçlü bir şair olup olmadığını anlamaya yetmiyorsa da Yozgat’taki medreselerde yetişen şairler grubu içerisinde yer aldığı, XIX. yüzyılda yetişen birçok Yozgatlı şairden yaşça büyük olduğu için üstat olarak görüldüğü söylenebilir (Oğuz 1994: 157). Oğuz, gençlik yıllarında içki ve eğlenceye düşkünlüğüyle tanınan Zeminî'nin oldukça keskin hicivler yazan, Bektaşi meşrep bir şair olduğu bildirilmektedir. Yaşının ilerleyen yıllarında içki ve eğlenceyi bırakmış ve Rufaî tarikatına intisap etmiştir (Oğuz 1994: 157). Gubari’nin Vasf-ı Hüdai Resul ve Cem’-i Şuara-yı Gubari isimli şairnamesinde (37. dörtlük) ve Hızrî’nin Cem’ü-ş-Şairan isimli şairnamesinde (47. dörtlük) Zeminî zikredilmektedir; fakat aynı kişi olup olmadığı bilinmemektedir (Kaya 1990: 15).

 

Kaynakça

Işıtman, Mahmut (1965). “Yozgatlı Zeminî”. Türk Folklor Araştırmaları 9 (188): 3682-3683.

Kaya, Doğan (1990). Şairnâmeler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Oğuz, M. Öcal (1994). “Zeminî”. Yozgat’ta Halk Şairliğinin Dünü, Bugünü. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 157.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. PETEK ERSOY İNCİ
Yayın Tarihi: 25.08.2013
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Var ey name bu gün canana bir dem hasb-ı hâl eyle

Dühen aç cümle hâlim söyle azm-i perr u bâl eyle

 

De bunca sergüzeştim kuşe-i gayrette zarımdan

Enîn ettiklerimden durma her-dem bahs-ı kâl eyle

 

Yetişsin çaresiz bu derdime bir çare-saz olsun

De vadi-i vuslattaki bi-mecâle bir mecal eyle

 

Görünce payine yüzler sürüp divan-ı tanzim et

Nasıl ârâm eder bensiz şunu bir hoş suâl eyle

 

Zeminî bendesinin firkatiyle yandığın bildir

Benim hasret gözümle Seyrî sultana selâm eyle

 

Oğuz, M. Öcal (1994). "Zeminî". Yozgat'ta Halk Şairliğinin Dünü, Bugünü. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 157-161.


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ÖZVERİ, Öztürk Erkılıçd. 1953 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2NİHÂNÎ, Yozgatlı Alîd. 1835? - ö. 1906Doğum YeriGörüntüle
3MUSTAFA ERAYd. 1922 - ö. 1959Doğum YeriGörüntüle
4CELÂL, Süleymân Celâleddînd. 1838 - ö. 1890Doğum YılıGörüntüle
5ÂGÂHÎd. 1838 - ö. 1903Doğum YılıGörüntüle
6ZEVKÎ/CELÂL, Recâ‘î-zâde Mehmed Celâl Beyd. 1838 - ö. 1882Doğum YılıGörüntüle
7NAZLI GELİN, Ayşed. 1860 - ö. 1908Ölüm YılıGörüntüle
8TEVFÎK, Hasand. 1834 - ö. 1908Ölüm YılıGörüntüle
9RIZAd. 1878 - ö. 1908Ölüm YılıGörüntüle
10KUDSÎ, Abdullah Kudsîd. ? - ö. 1914?MeslekGörüntüle
11KÂBİL, Muhittînd. 1834-35? - ö. 1909-10MeslekGörüntüle
12MÜFTÎ, Ebû Bekir Efendid. 1766? - ö. 1830MeslekGörüntüle
13MERDİ DERVİŞd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14İKBÂL BACId. 1860 - ö. 1912Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15İLHAMÎ BEYd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ŞÂKİR, Müftü Ebûbekir Efendi-zâde Ahmed Efendid. 1802-03 - ö. 1867-68Madde AdıGörüntüle
17ŞEVKÎ, Mehmed Şevkî Efendid. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18SAFÂYÎ, Halîl Efendid. ? - ö. 1737-38Madde AdıGörüntüle