Madde Detay

Asıl adı Muhammed Ali’dir. Başta Mahremî olmak üzere Mücrimî, Selâmî ve Avnî mahlaslarını kullanmıştır. 1265/1848 yılında Antep’te doğmuştur. Ailesinin halk arasındaki lakabı “Bahteniz-zâde”dir. Mesleği arzu­halcilik olduğu için Arzuhalci Ali Efendi diye ta­nınmıştır. Nakşibendî tarikatına mensup olan Mahremî’nin şeyhi, yaşadığı dönemde birçok şairin tasavvufi yolculuğuna rehberlik etmiş olan Kilisli Abdullah Sermest Efendi’dir. Mahremî, eşlerinin ölümü nedeniyle dört defa evlenmiştir. İlk eşinde Sâbit isimli bir oğlu, son eşinden Mehmed Ali, Ârif, Hatice ve Halîl isimli çocukları olmuştur. Aile, soyadı kanunundan sonra Erdem soyadını almış, kızı Hatice Hanım da evlenince Özberk soyadını taşımıştır. Mahremî, 1330/1914 yılında şeker hastalığından Antep’te vefat etmiştir. Mezarı Şıhcan bölgesinde iken Gaziantep asri mezarlığının açılmasıyla diğer mezarlarla birlikte oraya nakledilmiştir.

Mahremî Nakşibendî bir şair olarak düşüncelerinde ehl-i sünnet ve şeriat çizgisindedir. Bunun yanında Alevi-Bektaşi geleneğinde çok büyük övgü, sevgi ve muhabbete mazhar olan Hz. Ali, Hz. Hüseyin ve On İki İmam’a karşı sevgisi ve saygısı vardır. Samimi inanmış bir kimse olarak tasavvufi düşüncesi Bektaşi şiir geleneğindeki öğreti ve felsefeye de uygundur.

Medrese tahsili gören Mahremī, Farsça ve Arapçayı okur, yazar ve konuşurmuş. Kendi el yazısıyla yedi Kur’an-ı Kerim yazdığı bilinmektedir. Torununun oğlu Mehmed Salim Erdem’in verdiği bilgilere göre 20 adet şiir defteri varmış. Bazı defterleri çalınmıştır. Eserlerini kaybetmiş olmasının üzüntüsüyle yeni bir Dîvân daha meydana getirmiştir. Orijinali torununun oğlu Mehmed Salim Erdem’de bulunan Dîvân 184 sayfadır. Harekeli nesih ile yazılmış Dîvân'da toplam 207 şiir yer almaktadır. Mahremî (158 şiir), Mücrimî (45 şiir), Selâmî (1 şiir) ve Avnî (3 şiir) mahlaslarını kullanmıştır. Mahremī, Dîvân'ında nasihat-nāme, tevhid, münacat, na‘t, nefes, mersiye, medhiye, hicviye, tarih, fahriye nazım türlerinde şiirler yazmıştır. Bazen bir tür içerisinde başka bir türe ait tema ve kavramlar yer alabilmektedir. Dîvân'ında musammat olarak 15 murabba, 1 tahmis, 2 muhammes, 6 müseddes ve her bendi 12 mısradan oluşan 6 bendlik bir manzume yer almaktadır. Dîvân'ındaki 165 gazelin beyit sayıları 3 ile 10 beyit arasında değişmektedir.

Nakşibendî olmasına rağmen Mahremî'nin şiirlerinde Bektaşi edebiyatının örneklerine de rastlanır. Hz. Peygamber, ehl-i beyt, Hz. Ali, Hz. Hüseyin, On İki İmam sevgisinin işlendiği şiirlerinde tarikatları birbirinden ayıran belirgin çizgiler ortadan kalkmış, sevgili tiplerinde müştereklik oluşturarak şiirler meydana getirmiştir. Hz. Peygamber soyundan gelenlere duyduğu sevgi bir tarikat felsefesinin çok üstünde hakiki aşkla paralellik arz etmiştir. Sosyal yaşamında renkli bir kişilik olan Mahremî’nin iyi bir eğitim aldığı, özellikle manevi ilimlerde kendini geliştirdiği Dîvân'ından anlaşılmaktadır. Dîvân'da kullandığı kelime ve kavram kadrosu ile üslubu bunu ortaya koymaktadır.

Göğüş, Oğuz (1962). Gaziantep'i Tanıtıyoruz I. Gaziantep.

Güner Ziya (1942). “Mahremî”. Başpınar Dergisi 2: 4-6.

Şahin, Abdullah (1999). Kilisli Abdullah Sermest Tazebay Divanı. Ankara: Dr. Uygur Tazebay Yay.

Yakar, Halil İbrahim (2006). “Alevi-Bektaşi Geleneğinde Şiir Yazan Antepli Tekke Şairleri”. Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi 38: 75-91.

Yakar, Halil İbrahim (2007). “Mahallî Kaynakların Değerlendirilmesi ve Antepli Divan Şairleri Örneği”. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 6 (2): 1-13.

Yakar, Halil İbrahim (2010). “XIX. Yüzyıl Antepli Mutasavvıf Şair Mahremî ve Divanı’ında Hakiki Aşk ve Hakiki Sevgili Tezahürleri”. Turkish Studies İnternational Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 5/3: 588-611.

Yakar, Halil İbrahim (2012). Ayıntablı Mahremi Divanı. Konya: Palet Yay.

Yener, Şakir Sabri (1934). Gaziantep Büyükleri. Gaziantep: Gaziantep Halk Fırkası Matbaası.

Yener, Şakir Sabri (1958). Gaziantep Kitabeleri. Gaziantep: Kardeşler Matbaası.

Yetkin Hulusi, Mehmet Solmaz (1969). Gaziantep Çevre İncelemeleri. Gaziantep: Gaziantep Kültür Derneği Yay.

Gazel

Kimseler dâr-ı fenânın nakşına aldanmasın

Dâr-ı dünyâ bî-vefâdır kimseler dost sanmasın

Nice nâzik tenleri hâk ile yeksân eyliyor

Bir iki gün zînetine kimseler inanmasın

Hîlesi gâyetde çokdur eylemez aslâ vefâ

Dânesi dâm üzredir kimse ona el sürmesin

Ger Süleymân-ı zamân olmak istersen aç gözün

Şâh-ı eşk ol dîden üzre hâb-ı gaflet konmasın

Düşmüşem kâlâ-yi aşka Mahremîyem Mahremî

Bu metâ‘ımdan alanlar bu cahîme yanmasın

(Yakar, Halil İbrahim (2012). Ayıntablı Mahremi Divanı. Konya: Palet Yay. 123.)